Ken Robinson: «Φέρτε την επανάσταση στην εκπαίδευση!»

		ΑΠΟΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΗΜΕΝΑ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ από ΟΜΙΛΙΑ του Κεν Ρόμπινσον στο TED (Technology-Τεχνολογία, Entertainment-Ψυχαγωγία, Design-Σχεδίαση) με τίτλο: «ΦΕΡΤΕ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ!». TED Φεβρουάριος 2010 Είναι προφανές ότι περνάμε μείζονα κλιματική κρίση. Ωστόσο πιστεύω ότι ζούμε και μια άλλη κλιματική κρίση η οποία είναι το ίδιο σημαντική, έχει τις ίδιες ρίζες και είναι ανάγκη να αντιμετωπιστεί το ίδιο επιτακτικά. Πρόκειται για μια κρίση ανθρώπινων πόρων. Πιστεύω ότι δεν αξιοποιούμε επαρκώς τα ταλέντα μας. Οι περισσότεροι άνθρωποι ζούνε ολόκληρη τη ζωή τους χωρίς να αντιληφθούν ποια είναι τα πραγματικά τους ταλέντα, ή αν έχουν κάποιο για να μιλήσουν γι’ αυτό. Συναντώ όλων των ειδών τους ανθρώπους που πιστεύουν ότι δεν είναι αληθινά καλοί σε κάτι. Συναντώ διαφόρων ειδών ανθρώπους που δεν τους αρέσει αυτό που κάνουν. Απλά περνάνε τη ζωή τους κάνοντας το. Δεν αντλούν ευχαρίστηση από τη δουλειά τους. Υπομένουν καρτερικά αντί να το χαίρονται και περιμένουν να φτάσει το σαββατοκύριακο. Αλλά συναντώ και ανθρώπους που πραγματικά αγαπάνε αυτό που κάνουν και δεν μπορούν να φανταστούν τον εαυτό τους να κάνει κάτι άλλο. … Πιστεύω ότι οι άνθρωποι που τους αρέσει η δουλειά τους είναι η μειονότητα. Και νομίζω υπάρχουν πολλές πιθανές εξηγήσεις γι’ αυτό. Πιο ψηλά στη λίστα βρίσκεται η εκπαίδευση, γιατί κατά κάποιο τρόπο η εκπαίδευση απομονώνει πάρα πολλούς ανθρώπους από τα φυσικά τους ταλέντα. Και οι ανθρώπινοι πόροι είναι σαν τους φυσικούς πόρους. Πολλές φορές είναι βαθειά θαμμένοι. Πρέπει να τους αναζητήσεις για να τους βρεις. Δεν είναι απλωμένοι στην επιφάνεια. Πρέπει να δημιουργήσεις τις συνθήκες για να αποκαλυφθούν. Και θα μπορούσε να σκεφτεί κανείς ότι αυτό είναι δουλειά της εκπαίδευσης. Αλλά πάρα πολύ συχνά δεν είναι. Αυτή τη στιγμή όλα τα εκπαιδευτικά συστήματα στον κόσμο είναι υπό αναθεώρηση. Αλλά αυτό δεν είναι αρκετό. Η αναθεώρηση δεν είναι αρκετή πια γιατί απλά βελτιώνει ένα αποτυχημένο μοντέλο. Αυτό που χρειαζόμαστε δεν είναι μια εξέλιξη στο υπάρχον σύστημα αλλά μια επανάσταση στην εκπαίδευση. Το υπάρχον σύστημα πρέπει να μεταμορφωθεί σε κάτι άλλο. Μια από τις πραγματικές προκλήσεις είναι να ανανεώσουμε το σύστημα εκπαίδευσης εκ βάθρων. Η ανανέωση είναι δύσκολη γιατί σημαίνει να κάνουμε κάτι που οι άνθρωποι δεν το βρίσκουν τόσο εύκολο στο μεγαλύτερο μέρος του. Σημαίνει ότι πρέπει να αναθεωρήσουμε πράγματα που τα δεχόμαστε ως δεδομένα, πράγματα που τα θεωρούμε προφανή. Το μεγαλύτερο πρόβλημα της αναθεώρησης ή του μετασχηματισμού είναι η τυραννία της κοινής λογικής, πράγματα για τα οποία σκεφτόμαστε: «Δεν μπορούν να γίνουν διαφορετικά, γιατί πολύ απλά έτσι γίνονται». Πρόσφατα διάβασα μια υπέροχη ρήση του Αβραάμ Λίνκολν, που πιστεύω ότι κι εσείς θα την βρείτε ενδιαφέρουσα. Είπε τα εξής τον Δεκέμβριο του 1862, κατά τη διάρκεια του δεύτερου ετήσιου συνεδρίου του Κογκρέσου: «Τα δόγματα του ήρεμου παρελθόντος είναι ανεπαρκή στο καταιγιστικό παρόν. Οι περιστάσεις είναι πολύ φορτισμένες με δυσκολίες και πρέπει να αρθούμε στο ύψος τους μαζί τους». Όχι να αρθούμε στο ύψος των περιστάσεων αλλά να αρθούμε μαζί με τις περιστάσεις. «Δεν έχουμε ξαναζήσει τέτοιες καταστάσεις, γι’ αυτό και πρέπει να σκεφτούμε με καινούργιο τρόπο και να δράσουμε με καινούργιο τρόπο. Πρέπει να απελευθερώσουμε πρώτα τους εαυτούς μας και στη συνέχεια να σώσουμε τη χώρα μας». Αγαπώ πολύ τη λέξη «απελευθερώνω». Ξέρετε τι υπονοεί; Ότι υπάρχουν ιδέες που μας σκλαβώνουν το μυαλό, ιδέες τις οποίες αποδεχόμαστε σαν τη φυσική τάξη των πραγμάτων, σαν τον τρόπο που υπάρχουν τα πράγματα. Και πολλές από τις ιδέες μας είναι διαμορφωμένες, όχι για να συνάδουν με τις συνθήκες αυτού του αιώνα, αλλά για να ταιριάζουν με τις συνθήκες προηγούμενων αιώνων. Ωστόσο το μυαλό μας είναι ακόμα υπνωτισμένο από αυτές. Πρέπει να απελευθερώσουμε τους εαυτούς μας από κάποιες από αυτές. Βέβαια είναι ευκολότερο να το λέμε παρά να το κάνουμε. Είναι πολύ δύσκολο να γνωρίζουμε καν ποια πράγματα τα παίρνουμε ως δεδομένα. Και ο λόγος είναι ότι πολύ απλά τα έχουμε στο μυαλό μας ως δεδομένα. … [οι περισσότεροι από το ακροατήριο είναι πάνω από 25 χρονών και σχεδόν όλοι φοράνε ωρολόγια στα χέρια τους] … Τα σημερινά παιδιά ζούνε σε ένα ψηφιακό κόσμο … δεν υπάρχει λόγος να φοράνε ρολόι. … Η κόρη μου που είναι 20 χρονών δεν φοράει ποτέ ρολόι. Όπως λέει: «Είναι μία συσκευή που κάνει μόνο μία λειτουργία». «Πολύ περιορισμένων δυνατοτήτων». … Αλλά βλέπετε, υπάρχουν ιδέες και στην εκπαίδευση οι οποίες μας σκλαβώνουν. Θα σας δώσω κανα δυο παραδείγματα. Το ένα είναι η ιδέα της γραμμικότητας, ότι αρχίζεις κάτι, ακολουθείς μια συγκεκριμένη διαδρομή, και αν τα κάνεις όλα σωστά θα παραμείνουν έτσι για όλη σου τη ζωή. … Η ζωή δεν είναι γραμμική, αλλά οργανική. … Η γραμμικότητα μας έχει γίνει εμμονή. Και η εμμονή αυτή κορυφώνεται με την έντονη επιθυμία για εισαγωγή σε κάποιο πανεπιστήμιο. Νομίζω ότι η εισαγωγή στο πανεπιστήμιο έχει γίνει εμμονή, σε κάποιες τουλάχιστον σχολές. Με αυτό δεν θέλω να αποτρέψω από τη φοίτηση σε κάποιο πανεπιστήμιο, αλλά θέλω να τονίσω ότι δεν χρειάζεται να φοιτήσουν όλοι και δεν χρειάζεται να φοιτήσουν όλοι τώρα. Κάποιοι μπορεί να θελήσουν να φοιτήσουν σε κάποια άλλη στιγμή της ζωής τους. … Υπέγραφα βιβλία μου και ρώτησα κάποιον τι δουλειά κάνει και μου είπε: «Πυροσβέστης. …. Όταν ήμουν στο σχολείο ένας συγκεκριμένος καθηγητής μου είπε ότι πετάω τη ζωή του στα σκουπίδια, ότι θα έπρεπε να πάω στο πανεπιστήμιο, να γίνω καλός επαγγελματίας, ότι είχα τις ικανότητες και ότι χαράμιζα το ταλέντο μου. Και ήταν ταπεινωτικό γιατί το είπε μπροστά σε όλη την τάξη και ένιωσα πολύ άσχημα. Αλλά ήθελα να γίνω πυροσβέστης και μόλις τελείωσα το Λύκειο έκανα αίτηση στην Πυροσβεστική και με πήρανε». Και συνέχισα: «Ξέρετε, θυμήθηκα αυτόν τον καθηγητή μου, πριν από λίγα λεπτά που μιλούσατε, γιατί πριν από 6 μήνες του έσωσα τη ζωή. Είχε ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα και τον έβγαλα έξω από το αυτοκίνητο, του έκανα καρδιοαναπνευστική ανάνηψη και έσωσα και τη γυναίκα του». Και τελείωσε λέγοντας: «Υποθέτω θα ανέβηκα στα μάτια του τώρα». Ξέρετε για μένα οι ανθρώπινες κοινότητες εξαρτώνται από μια πληθώρα διαφορετικών ταλέντων, και όχι από μία μόνο ικανότητα. Και στη καρδιά των προκλήσεων είναι να επαναπροσδιορίσουμε την αίσθηση μας για την ικανότητα και την ευφυΐα. Η γραμμικότητα είναι το πρόβλημα. Όταν ήρθα στο Λος Άντζελες, περίπου πριν εννιά χρόνια, αντιμετώπισα μια εκπαιδευτική πολιτική, με συγκεκριμένους στόχους και αρχές, που συνοψίζονταν στο ρητό «Το Πανεπιστήμιο αρχίζει από το Νηπιαγωγείο». Όχι, διαφωνώ. Αν είχαμε χρόνο θα το εξηγούσα, αλλά στα περιορισμένα πλαίσια αυτής της ομιλίας δεν μπορώ. Το Νηπιαγωγείο αρχίζει στο Νηπιαγωγείο! Ένας φίλος μου κάποτε είπε, «Ξέρεις, ένα παιδί τριών ετών, δεν είναι μισό παιδί έξι ετών, είναι τριών». Υπάρχει πλέον τόσος ανταγωνισμός ακόμα και για να εισαχθείς στο Νηπιαγωγείο, για να φοιτήσεις στο σωστό Νηπιαγωγείο περνάς από συνέντευξη πλέον σε ηλικία τριών χρονών. Τα παιδιά κάθονται μπροστά από επιτροπές, με τα βιογραφικά τους, και ακούνε να τους λένε: «Αυτό είναι όλο; Είσαι στον κόσμο τριάντα έξι μήνες και μόνο αυτό έχεις να δείξεις; Δεν έχεις καταφέρει τίποτα. Ξόδεψες τους πρώτους έξι μήνες στο θηλασμό, όπως βλέπω». Βλέπετε, είναι πράγματι εξωφρενικό, αλλά το κάνουμε. Το άλλο μεγάλο θέμα είναι ο κομφορμισμός. Δημιουργήσαμε ένα εκπαιδευτικό σύστημα στο στυλ των φαστφουντάδικων. … Ξέρετε υπάρχουν δύο μοντέλα διασφάλισης ποιότητας στην εστίαση. Το ένα είναι του φαστφουντ όπου όλα είναι σταθερά. Το άλλο είναι το μοντέλο των Ζάγκα και Μισελίν εστιατορίων, όπου τίποτα δεν είναι σταθερό, όλα προσαρμόζονται στις περιστάσεις. Κι εμείς προτιμήσαμε να ακολουθήσουμε το μοντέλο του φαστφουντ στην εκπαίδευση. Και το αποτέλεσμα είναι να έχει φτωχύνει τόσο το πνεύμα μας όσο και η ενέργεια μας, όπως και τα φαστφουνταδικα έχουν φτωχύνει από θρεπτικά συστατικά τα υλικά μας σώματα. Νομίζω όπως ότι πρέπει να αναγνωρίσουμε δύο πράγματα. Το ένα είναι ότι τα ανθρώπινα ταλέντα είναι πολύ διαφορετικά. Οι άνθρωποι έχουν διαφορετικά χαρίσματα. Θυμήθηκα τελευταία ότι όταν ήμουν παιδί μου είχαν χαρίσει μια κιθάρα, περίπου την ίδια περίοδο που ο Έρικ Κλάπτον πήρε την πρώτη του κιθάρα. Και στην περίπτωση του Έρικ Κλάπτον είχε αποτέλεσμα, μόνο αυτό λέω. Κατά κάποιον τρόπο, δεν έκαμνε για μένα. Δεν μπορούσα να κάνω αυτό το πράγμα να δουλέψει, ανεξαρτήτως των προσπαθειών που κατέβαλα. Απλά δεν γινόταν. Αλλά δεν πρόκειται μόνο γι’ αυτό. Πρόκειται για το ΠΑΘΟΣ. Πολλές φορές, οι άνθρωποι γίνονται καλοί σε πράγματα που δεν τους ενδιαφέρουν πραγματικά. Το θέμα είναι το ΠΑΘΟΣ, και τι συναρπάζει το πνεύμα μας και μας δίνει ενέργεια. Αν κάνεις πράγματα που αγαπάς, στα οποία είσαι καλός, ο χρόνος περνάει με εντελώς διαφορετικό ρυθμό. … Αν κάνεις κάτι που αγαπάς μία ώρα σου φαίνεται σαν πέντε λεπτά. Αν κάνεις κάτι που δεν ταιριάζει στο πνεύμα σου, τα πέντε λεπτά θα τα νιώθεις ως μία ώρα. … Νομίζω ότι πρέπει να αλλάξουμε το μοντέλο εκπαίδευσης που ακολουθούμε. Πρέπει να πάμε από αυτό που ουσιαστικά είναι ένα Βιομηχανικό μοντέλο εκπαίδευσης, ένα μαζικό μοντέλο, που βασίζεται στη γραμμικότητα, στον κομφορμισμό και στη μαζικότητα και να μετακινηθούμε σε ένα μοντέλο που έρχεται πιο κοντά στο στυλ της Γεωργίας. Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η ανθρώπινη άνθισει των ικανοτήτων δεν είναι μια ΜΗΧΑΝΙΣΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ, αλλά μια ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ. Και δεν μπορείς να προβλέψεις το αποτέλεσμα της ανθρώπινης ανάπτυξης. Το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι, όπως και ένας αγρότης, να δημιουργήσεις τις συνθήκες κάτω από τις οποίες θα μπορέσει κάποιος να ευδοκιμήσει. Έτσι αν επιλέξουμε να αναμορφώσουμε και να μετασχηματίσουμε την εκπαίδευση, δεν πρέπει να δημιουργήσουμε έναν κλώνο αυτού του συστήματος. … Πρέπει να κάνουμε πιο προσωπική την εκπαίδευση προς τα άτομα τα οποία διδάσκονται κάθε φορά. … Πρέπει να δημιουργήσουμε ένα κίνημα στην εκπαίδευση στο οποίο οι άνθρωποι να αναπτύσσουν τις δικές τους λύσεις, αλλά με εξωτερική βοήθεια βασισμένη σε ένα προσωπικό πρόγραμμα σπουδών. … Οι σύγχρονες τεχνολογίες συνδυαζόμενες με δασκάλους με πηγαίο ταλέντο, δίνουν την ευκαιρία για μια πραγματική επανάσταση στην εκπαίδευση. … Αλλά πρέπει να αλλάξουμε το βιομηχανικό μοντέλο, σε γεωργικό μοντέλο, όπου το κάθε σχολείο θα μπορεί να δώσει καρπούς. … Θέλω να σας διαβάσω γρήγορα, ένα μικρό ποίημα του Γέιτς, έναν ποιητή που μάλλον γνωρίζετε. Έγραψε το ποίημα στην αγαπημένη του, Μοντ Γκον, θρηνώντας το γεγονός ότι δε μπορούσε να της δώσει αυτό που πίστευε ότι η ίδια επιθυμούσε. Και είπε: «Έχω κάτι άλλο να σου δώσω, αλλά ίσως δεν το θέλεις». Έγραψε τα εξής: «Αν είχα τ' ουρανού την πλουμιστή τη φορεσιά την υφασμένη από χρυσό κι απ' ασημένιο φως τη γαλανή, τη μελιχρή, τη μαυροκεντημένη φορεσιά από νύχτα κι από μέρα κι από αποσπερίσιο φως τη φορεσιά μου θα άπλωνα κάτω από τα πόδια σου μα εγώ που είμαι φτωχός έχω μόνο τα όνειρά μου τα όνειρά μου άπλωσα κάτω από τα πόδια σου. Πάτα ελαφρά, γιατί πατάς πάνω στα όνειρά μου». Και κάθε μέρα, με κάθε τρόπο, τα παιδιά μας, απλώνουν τα όνειρά τους κάτω από τα πόδια μας. Εμείς πρέπει να πατήσουμε όσο πιο ελαφριά γίνεται. Σας ευχαριστώ.