Richard Dawkins: «Για ένα μαχόμενο αθεϊσμό»

		ΑΠΟΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΗΜΕΝΑ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ από ΟΜΙΛΙΑ του Ρίτσαρντ Ντώκινς στο TED (Technology-Τεχνολογία, Entertainment-Ψυχαγωγία, Design-Σχεδίαση) με τίτλο: «Για ένα μαχόμενο αθεϊσμό». TED Φεβρουάριος 2002 Είμαι βιολόγος. Η θεωρία του σχεδιασμού, η θεωρία του Δαρβίνου για την εξέλιξη μέσω της φυσικής επιλογής, σε επαγγελματικούς κύκλους παντού είναι φυσικά καθολικά αποδεκτή. Σε μη επαγγελματικούς κύκλους εκτός Αμερικής, σε μεγάλο βαθμό είναι άγνωστη, και σε μη επαγγελματικούς κύκλους εντός Αμερικής ξεσηκώνει τέτοια εχθρότητα που είναι λογικό να πούμε ότι οι Αμερικανοί βιολόγοι βρίσκονται σε εμπόλεμη κατάσταση. Αυτή τη στιγμή (2002) δίκες ανακύπτουν στη μία πολιτεία μετά την άλλη. Οι δίκες αυτές συχνά έχουν ως αφορμή μια δήθεν νέα μορφή δημιουργισμού, η οποία ονομάζεται «Ευφυής Σχεδιασμός» (Intelligent Design) ή «ΕΣ» (ID). Μη γελιέστε. Δεν υπάρχει τίποτε το νέο στον ΕΣ. Είναι απλά δημιουργισμός με άλλο όνομα. Τα επιχειρήματά τους είναι τα ίδια γνωστά επιχειρήματα που έχουν καταρριφθεί επανειλημμένα. Υπάρχει ένα αποτελεσματικό λόμπυ υπέρ της Εξέλιξης που συντονίζει τον αγώνα για λογαριασμό της επιστήμης, και προσπαθώ να κάνω ό,τι μπορώ για να τους βοηθήσω, αλλά αναστατώνονται όταν άνθρωποι σαν εμένα τολμούν να αναφέρουν ότι τυχαίνει να είμαστε και άθεοι εκτός από οπαδοί της Εξέλιξης. Θεωρούν ότι ταράζουμε τα νερά και καταλαβαίνετε γιατί. Οι δημιουργιστές που δεν έχουν κανένα σοβαρό επιστημονικό επιχείρημα, καταφεύγουν στη δημοφιλή φοβία απέναντι στον αθεϊσμό: «Διδάξτε στα παιδιά σας την Εξέλιξη στο μάθημα της βιολογίας, και σύντομα θα πέσουν στα ναρκωτικά, την απάτη και τη σεξουαλική διαστροφή». Βέβαια, από την άλλη μεριά, μορφωμένοι θεολόγοι υπό τον Πάπα υποστηρίζουν την Εξέλιξη. Υπάρχει ένα βιβλίο, «Αναζητώντας τον Θεό του Δαρβίνου», του Κέννεθ Μίλλερ και είναι μια από τις πιο αποτελεσματικές επιθέσεις κατά του Ευφυούς Σχεδιασμού που έχω υπόψη μου. Είναι ακόμα πιο αποτελεσματική γιατί είναι γραμμένη από έναν ευσεβή χριστιανό. Άνθρωποι σαν τον Κέννεθ Μίλλερ θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν θεόσταλτοι για το λόμπυ της Εξέλιξης, γιατί αποκαλύπτουν ως ψέμα το ότι ο εξελικτισμός ουσιαστικά ισοδυναμεί με αθεΐα. Άνθρωποι όπως εγώ από την άλλη, ταράζουν τα νερά. Εδώ όμως, θέλω να πω κάτι καλό για τους δημιουργιστές. Νομίζω ότι έχουν δίκιο για ένα πράγμα. Νομίζω ότι έχουν δίκιο στο ότι η Εξέλιξη είναι ριζικά εχθρική προς τη θρησκεία. Έχω ήδη πει ότι πολλοί εξελικτιστές, όπως ο Πάπας, είναι επίσης θρήσκοι, αλλά νομίζω ότι αυταπατώνται. Πιστεύω ότι η πραγματική κατανόηση του Δαρβινισμού διαβρώνει βαθιά τη θρησκευτική πίστη. Ίσως να φαίνεται ότι πρόκειται να κάνω κήρυγμα υπέρ του αθεϊσμού … Όχι. Αυτό στο οποίο θέλω να σας παροτρύνω είναι ο μαχόμενος αθεϊσμός. Αλλά έτσι το θέτουμε πολύ αρνητικά. Ας το πούμε αλλιώς: αν ήθελα, αν ήμουν κάποιος που ενδιαφερόταν να υπερασπιστεί τη θρησκευτική πίστη, θα φοβόμουν πολύ τη θετική δύναμη της εξελικτικής επιστήμης, και οποιασδήποτε επιστήμης γενικά, αλλά κυρίως της Εξέλιξης, να εμπνεύσει και να συναρπάσει, ακριβώς επειδή είναι αθεϊστική. Το δύσκολο πρόβλημα με οποιαδήποτε θεωρία βιολογικού σχεδιασμού είναι να εξηγήσει την τεράστια στατιστική απιθανότητα της ζωής. Στατιστική απιθανότητα προς την κατεύθυνση του καλού σχεδιασμού, πολυπλοκότητα, είναι μια άλλη λέξη γι’ αυτό. Το τυπικό επιχείρημα των δημιουργιστών, (μόνο ένα υπάρχει, όλα ανάγονται σε αυτό το ένα), ξεκινάει από τη στατιστική απιθανότητα: «Τα ζωντανά πλάσματα είναι υπερβολικά πολύπλοκα για να έχουν δημιουργηθεί κατά τύχη, άρα θα πρέπει να είχαν κάποιον Σχεδιαστή». Αυτό το επιχείρημα αυτοαναιρείται. Οποιοσδήποτε Σχεδιαστής ικανός να σχεδιάσει κάτι πολύπλοκο πρέπει να είναι ακόμα πιο πολύπλοκος ο ίδιος … Η πολυπλοκότητα είναι το πρόβλημα που πρέπει να λύσει οποιαδήποτε θεωρία της βιολογίας, και δεν μπορείς να το λύσεις με το αξίωμα ενός παράγοντα που είναι ακόμα πιο πολύπλοκος, επαυξάνοντας με αυτό τον τρόπο το μέγεθος του προβλήματος. Η φυσική επιλογή του Δαρβίνου είναι τόσο έξοχα κομψή γιατί λύνει το πρόβλημα του πώς να εξηγήσουμε την πολυπλοκότητα χρησιμοποιώντας την απλότητα. Ουσιαστικά το καταφέρνει προσφέροντας μια στρωτή ανηφορική διαδρομή από βαθμιαία ανοδικά βήματα. Αλλά εδώ θέλω απλώς να επισημάνω ότι η κομψότητα του Δαρβινισμού είναι διαβρωτική για τη θρησκεία ακριβώς γιατί είναι τόσο κομψή, τόσο φειδωλή, τόσο ισχυρή, τόσο οικονομικά ισχυρή. Έχει τη ρωμαλέα οικονομία μιας όμορφης κρεμαστής γέφυρας. Έτσι, επιστρέφοντας στην τακτική και το λόμπυ της Εξέλιξης, θέλω να υποστηρίξω ότι το να ταράζεις τα νερά ίσως να είναι το πιο σωστό. Η προσέγγιση μου στην επίθεση κατά των δημιουργιστών διαφέρει από αυτή του λόμπυ της Εξέλιξης. Η προσέγγιση μου είναι η επίθεση κατά της θρησκείας συνολικά. …… Η επιστήμη λειτουργεί δοκιμάζοντας υποθέσεις που έχουν σχεδιαστεί έτσι ώστε να είναι δυνατή η διάψευση τους. Η θρησκεία δεν φαίνεται να λειτουργεί έτσι. Έχει κάποιες ιδέες στον πυρήνα της, τις οποίες αποκαλούμε ιερές. Αυτό σημαίνει πως εδώ έχουμε μια ιδέα ή μια έννοια για την οποία δεν έχεις δικαίωμα να πεις οτιδήποτε άσχημο. Απλά δεν μπορείς. Γιατί; Γιατί δεν μπορείς. … Έχουμε συνηθίσει να μην αμφισβητούμε θρησκευτικές ιδέες. Ο Κλίντον Ρίτσαρντ Ντόκινς (αγγλ. Clinton Richard Dawkins), FRS, FRSL (γεν. 26 Μαρτίου 1941) είναι Βρετανός ηθολόγος, εξελικτικός βιολόγος και συγγραφέας βιβλίων εκλαϊκευμένης επιστήμης. Μέχρι το 2008 διατηρούσε την Έδρα Charles Simonyi για την Λαϊκή Κατανόηση της Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Γεννημένος στο Ναϊρόμπι της Κένυας, ο Ντόκινς μετακόμισε στη Μεγάλη Βρετανία με τους γονείς του σε ηλικία οκτώ ετών. Απόφοιτος του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, πέρασε δύο χρόνια ως επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϊ, πριν να επιστρέψει στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης το 1970. Βγήκε από την αφάνεια το 1976 με το βιβλίο του "Το εγωιστικό γονίδιο", το οποίο μαζικοποίησε την γονιδιο-κεντρική άποψη για την εξέλιξη και εισήγαγε τον όρο μιμίδιο (meme). Το 1982, παρουσίασε στο βιβλίο του "The extended phenotype" μια ευρέως αναφερμένη θεωρία στον τομέα της εξελικτικής βιολογίας, η οποία ανέφερε ότι τα φαινοτυπικά αποτελέσματα δεν περιορίζονται στο σώμα ενός οργανισμού, αλλά μπορούν να επεκταθούν στο περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένων και των σωμάτων άλλων οργανισμών. Εκτός από τη εργασία του στην Βιολογία, ο Ντόκινς είναι ευρέως γνωστός για τις απόψεις του σχετικά με τον αθεϊσμό, την εξέλιξη, τον δημιουργισμό (creationism), τη θεωρία του ευφυούς σχεδιασμού και τη θρησκεία. Είναι εξέχων κριτικός του δημιουργισμού και του ευφυούς σχεδιασμού. Στο βιβλίο του "Ο Τυφλός Ωρολογοποιός" (The Blind Watchmaker, 1986), μίλησε ενάντια στην «αναλογία του ωρολογοποιού», ένα επιχείρημα για την ύπαρξη ενός υπερφυσικού δημιουργού που βασίζεται πάνω στην παρατηρηθείσα πολυπλοκότητα των ζώντων οργανισμών, και αντί αυτού περιέγραψε τις εξελικτικές διαδικασίες ως ανάλογες με τον «τυφλό ωρολογοποιό». Από τότε έγραψε αρκετά επιστημονικά βιβλία, και έκανε τακτικές εμφανίσεις στην τηλεόραση και στο ραδιόφωνο, συζητώντας τα προαναφερόμενα θέματα. Πηγή: Βικιπαίδεια   WebSite: http://richarddawkins.net/ Έργα του: Το εγωιστικό γονίδιο (The Selfish Gene, 1976) Εκδόσεις Σύναλμα (1998) ISBN 960-7578-08-2, Εκδόσεις Κάτοπτρο (2008) ISBN 978-960-6717-19-2 The Extended Phenotype (1982) Ο τυφλός ωρολογοποιός (The Blind Watchmaker, 1986) Εκδόσεις Κάτοπτρο (2001) ISBN 978-960-6717-42-0 Ο Ποταμός της Ζωής (River Out of Eden, 1995) Εκδόσεις Κάτοπτρο (1995) ISBN 960-7023-99-4 Climbing Mount Improbable (1996) Υφαίνοντας το Ουράνιο Τόξο (Unweaving the Rainbow, 1998) Εκδόσεις Τραυλός (2000) ISBN 960-7990-17-Χ Ο εφημέριος του διαβόλου (A Devil's Chaplain, 2003) Εκδόσεις Τραυλός (2008) ISBN 978-960-6640-40-7 The Ancestor's Tale (2004) Η περί Θεού αυταπάτη (The God Delusion, 2006) Εκδόσεις Κάτοπτρο (2007) ISBN 978-960-6717-14-7 Το μεγαλύτερο θέαμα στη Γη: Η απόδειξη για την εξέλιξη (The Greatest Show on Earth: The Evidence for Evolution, 2009) Εκδόσεις Αβγό (2009) ISBN 978-960-410-585-4 The Magic of Reality: How We Know What's Really True (2011)   Κατά την άποψη μου, όχι μόνο η επιστήμη είναι διαβρωτική προς τη θρησκεία αλλά και η θρησκεία είναι διαβρωτική προς την επιστήμη. Διδάσκει τους ανθρώπους να ικανοποιούνται με επιπόλαιες, υπερφυσικές μη-εξηγήσεις και τους εμποδίζει να δουν τις θαυμάσιες πραγματικές εξηγήσεις που μπορούμε να συλλάβουμε. Τους διδάσκει να αποδέχονται την εξουσία, την αποκάλυψη και την πίστη αντί να επιμένουν πάντα σε αποδείξεις. …… Ποιός είναι ο ορισμός του αθέου; Άθεος είναι απλά κάποιος που βλέπει τον Γιαχβέ όπως βλέπει κάθε πιστός Χριστιανός τον Θορ ή τον Βαάλ ή το χρυσό μοσχάρι … Όλοι είμαστε άθεοι ως προς τους περισσότερους θεούς στους οποίους έχει πιστέψει η ανθρωπότητα. Μερικοί από μας απλά προχωράνε ένα θεό παραπέρα! Και με όποιο τρόπο κι αν ορίσουμε τον αθεϊσμό, είναι σίγουρα το είδος της ακαδημαϊκής πεποίθησης που δικαιούται κάποιος να έχει χωρίς να διασύρεται ως μη πατριώτης, μη εκλέξιμος, μη πολίτης. … Που βρίσκονται αριθμητικά οι Αμερικανοί άθεοι; Στη τελευταία δημοσκόπηση (2001) ο Χριστιανισμός παίρνει τη μερίδα του λέοντος στο πληθυσμό, με σχεδόν 160 εκατομμύρια. Αλλά η δεύτερη μεγαλύτερη ομάδα ξεπερνώντας κατά πολύ τα 2,8 εκατομμύρια των Εβραίων, το 1,1 εκατομμύριο των Μουσουλμάνων καθώς και τους Ινδουιστές, Βουδιστές και όλες τις άλλες θρησκείες αθροιστικά, η δεύτερη μεγαλύτερη ομάδα, με σχεδόν 30 εκατομμύρια, είναι αυτοί που χαρακτηρίζονται ως μη θρήσκοι. Δεν μπορείς παρά να αναρωτηθείς γιατί οι ψηφοθήρες πολιτικοί έχουν αυτό το παροιμιώδες δέος για την ισχύ, π.χ. του Εβραϊκού λόμπυ. Το κράτος του Ισραήλ φαίνεται να χρωστά την ίδια του την ύπαρξη στις ψήφους των Εβραίων Αμερικανών … Το 1998, οι Λάρσον και Γουίταμ έκαναν μια δημοσκόπηση στην αφρόκρεμα των Αμερικανών επιστημόνων, σε όσους έχουν εκλεγεί στην Εθνική Ακαδημία Επιστημών. Η πίστη σε ένα προσωπικό Θεό γκρεμίστηκε στο 7%. Περίπου 20% είναι αγνωστικιστές και οι υπόλοιποι θα μπορούσαν να χαρακτηρισθούν άθεοι. Από τους βιολόγους μόνο το 5,5% πιστεύουν στο Θεό. Από τους φυσικούς το 7,5%. … Υποψιάζομαι πως η ίδια η λέξη «άθεος» εμπεριέχει ή παραμένει ένα εμπόδιο δυσανάλογο ως προς αυτό που πραγματικά σημαίνει. … Ο Δαρβίνος προτιμούσε τον όρο αγνωστικιστής - και όχι μόνο από αφοσίωση στον φίλο του Χάξλεϋ, που επινόησε τον όρο. Ο Δαρβίνος είπε, «Δεν ήμουν ποτέ άθεος με την έννοια της άρνησης της ύπαρξης του Θεού. Γενικά νομίζω ότι αγνωστικιστής θα ήταν η πιο κατάλληλη περιγραφή της πνευματικής μου κατάστασης». Ήταν μάλιστα ασυνήθιστα ευέξαπτος με τον Έντουαρντ Έηβλινγκ. Ο Έηβλινγκ ήταν ένας μαχόμενος άθεος που δεν κατάφερε να πείσει τον Δαρβίνο να δεχθεί να αφιερώσει το βιβλίο του στον αθεϊσμό, ξεκινώντας έτσι έναν συναρπαστικό μύθο για το ότι ο Καρλ Μαρξ δήθεν προσπάθησε να αφιερώσει το «Κεφάλαιο» στον Δαρβίνο, το οποίο δεν έγινε. Η ερωμένη του Έηβλινγκ ήταν η κόρη του Μαρξ και όταν και ο Δαρβίνος και ο Μαρξ είχαν πεθάνει, τα χαρτιά του Μαρξ μπερδεύτηκαν με αυτά του Έηβλινγκ και ένα γράμμα του Δαρβίνου που έλεγε: «Αγαπητέ κύριε, σας ευχαριστώ πολύ αλλά δεν θέλω να αφιερώσετε το βιβλίο σας σε μένα», λανθασμένα θεωρήθηκε ότι απευθυνόταν στον Μαρξ. … Όταν συναντήθηκαν, ο Δαρβίνος προκάλεσε τον Έηβλινγκ, «Γιατί αυτοαποκαλείστε άθεοι;» «Αγνωστικιστής», απάντησε ο Έηβλινγκ, «είναι απλά ο άθεος γραμμένος ευπρεπώς, και άθεος είναι ο αγνωστικιστής γραμμένος επιθετικά». Ο Δαρβίνος παραπονέθηκε, «Μα γιατί πρέπει να είστε τόσο επιθετικοί;» … Αυτό ήταν 100 χρόνια πριν. Θα πίστευε κανείς ότι όλοι έχουμε ενηλικιωθεί από τότε. …. Ένας φίλος μου … δεν αποκαλεί τον εαυτό του άθεο γιατί καταρχήν είναι αδύνατον να αποδείξεις μια άρνηση. Αγνωστικιστής από μόνο του υποδηλώνει ότι η ύπαρξη του Θεού είναι εξίσου πιθανή με τη μη-ύπαρξη του. Έτσι ο φίλος μου είναι αυστηρά αγνωστικιστής σχετικά με τις νεράιδες, … όπως και με τον Θεό. … Νομίζω πως ο καλύτερος από τους διαθέσιμους εναλλακτικούς όρους αντί του άθεος, είναι απλά το μη-θεϊστής. Δεν έχει τη δυνατή υποδήλωση ότι σίγουρα δεν υπάρχει θεός και είναι απόλυτα συμβατός με τον θεό των φυσικών. Όταν άνθρωποι όπως ο Στήβεν Χώκινγκ και ο Άλμπερτ Αϊνστάιν χρησιμοποιούν τη λέξη «θεός» το κάνουν ως μια μεταφορική συντομογραφία για αυτό το βαθύ μυστηριώδες τμήμα της φυσικής που δεν κατανοούμε ακόμα. Το «μη-θεϊστής» κάνει όλα αυτά, αλλά σε αντίθεση με το «άθεος» δεν έχει την ίδια φοβική, υστερική αντίδραση. Νομίζω όμως ότι καλύτερα είναι να πιάσουμε τον ταύρο από τα κέρατα όσον αφορά τη λέξη «αθεϊσμός» ακριβώς επειδή είναι λέξη-ταμπού που φέρνει ρίγη υστερικής φοβίας. Είπα ότι αν ήμουν θρησκευόμενος θα φοβόμουν πολύ την Εξέλιξη, θα πάω ένα βήμα πιο πέρα. Θα φοβόμουν γενικά την επιστήμη αν γίνει σωστά κατανοητή. Κι αυτό γιατί η επιστημονική οπτική για τον κόσμο είναι τόσο πιο ποιητική, πιο γεμάτη από πραγματικά θαύματα από οτιδήποτε στα χτυπημένα από τη φτώχεια οπλοστάσια της θρησκευτικής φαντασίας. Όπως το έθεσε ο Καρλ Σάγκαν (1934-1996), «Πώς είναι δυνατόν καμία από τις μεγάλες θρησκείες να μην κοίταξε την επιστήμη και να συμπέρανε, “Αυτό είναι καλύτερο απ’ ότι νόμιζα! Το σύμπαν είναι πολύ μεγαλύτερο απ’ ότι είπε ο προφήτης μας, πιο μεγαλοπρεπές, πιο περίπλοκο, πιο όμορφο”; Αντ’ αυτού λένε, “Όχι, όχι, όχι! Ο θεός μου είναι ένας μικρός θεός, και θέλω να μείνει έτσι”. Μια θρησκεία, παλιά ή νέα, που θα τόνιζε τη μεγαλοπρέπεια του σύμπαντος, όπως αποκαλύπτεται από τη σύγχρονη επιστήμη θα μπορούσε να ανασύρει αποθέματα ευλάβειας και δέους που δεν έχουν αγγίξει οι συμβατικές θρησκείες». … Πολλοί από σας ακολουθούν την ευγενή πολιτιστική πεποίθηση ότι πρέπει να σεβόμαστε τη θρησκεία, αλλά υποψιάζομαι επίσης ότι ένας σημαντικός αριθμός από αυτούς μυστικά περιφρονούν τη θρησκεία όσο κι εγώ. Αν είστε ένας από αυτούς, σας ζητώ να σταματήσετε να είστε ευγενείς, βγείτε και πείτε το, κι αν τυχαίνει να είστε πλούσιος, σκεφτείτε λίγο με ποιο τρόπο μπορεί να κάνετε τη διαφορά. Το θρησκευτικό λόμπυ σε αυτή τη χώρα χρηματοδοτείται μαζικά από ιδρύματα –για να μην αναφέρουμε όλες τις φοροαπαλλαγές– από ιδρύματα όπως το Ίδρυμα Τέμπλτον και το Ίδρυμα Ντισκάβερυ. Χρειαζόμαστε ένα αντι-Τέμπλτον να βγει στο προσκήνιο. Αν τα βιβλία μου πουλούσαν το ίδιο καλά όσο και του Στήβεν Χώκινγκ, θα το έκανα μόνος μου. Ο κόσμος λέει συνέχεια, «Πώς σε άλλαξε η 11η Σεπτεμβρίου;» Λοιπόν, να πως άλλαξε εμένα: Ας σταματήσουμε όλοι να δείχνουμε τόσο αναθεματισμένο σεβασμό! Σας ευχαριστώ πολύ. Πηγή: Richard Dawkins on militant atheism
		Ο Ρίτσαρντ Ντώκινς θεωρεί ότι «Η Εξέλιξη είναι ριζικά εχθρική προς τη θρησκεία». Μπορεί να αποδέχονται την Εξέλιξη κάποιοι θρήσκοι (ακόμη και ο ίδιος ο Πάπας), αλλά «ΑΥΤΑΠΑΤΩΝΤΑΙ, η πραγματική κατανόηση του Δαρβινισμού διαβρώνει βαθιά τη θρησκευτική πίστη». Τονίζει ότι, «Αν ήθελα να υπερασπιστώ τη θρησκευτική πίστη, θα φοβόμουν πολύ τη θετική δύναμη της εξελικτικής επιστήμης, και γενικά οποιασδήποτε επιστήμης». Επιτίθεται εναντίον της θρησκείας συνολικά γιατί, «Ενώ η επιστήμη λειτουργεί δοκιμάζοντας υποθέσεις που έχουν σχεδιαστεί έτσι ώστε να είναι δυνατή η διάψευση τους, η θρησκεία έχει κάποιες ιδέες στον πυρήνα της, τις οποίες θεωρεί ιερές». Δεν έχεις δικαίωμα να πειραματιστείς, να ερευνήσεις, να αμφισβητήσεις τις θρησκευτικές ιδέες. Κάθε θρησκεία προαπαιτεί τη πίστη, τη τυφλή αποδοχή των αρχών της … «ΠΙΣΤΕΥΕ ΚΑΙ ΜΗ ΕΡΕΥΝΑ». Τονίζει επίσης ότι, «Η θρησκεία είναι διαβρωτική προς την επιστήμη. Διδάσκει τους ανθρώπους να ικανοποιούνται με επιπόλαιες, υπερφυσικές μη-εξηγήσεις και τους εμποδίζει να δουν θαυμάσιες πραγματικές εξηγήσεις. Τους ΔΙΔΑΣΚΕΙ ΝΑ ΑΠΟΔΕΧΟΝΤΑΙ την ΕΞΟΥΣΙΑ, την ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ και την ΠΙΣΤΗ αντί να επιμένουν πάντα να ζητάν αποδείξεις». ΚΑΙ ΕΧΕΙ ΔΙΚΙΟ!!! Δεν υπάρχει θρησκεία που να διδάσκει ότι η γνώση προηγείται της πίστης. Όπως τονίζει και ο Ρωμανίδης «η θρησκεία είναι νευροβιολογική ασθένεια». Ο καθένας μας έχει την εγγενή έπαρση, τον εγγενή εγωισμό «να βλέπει τον κόσμο με τα μάτια του». Ο εγκέφαλος μας, μας δημιουργεί την ψευδαίσθηση ότι τα πράγματα είναι όπως τα βλέπουμε και αυτό επεκτείνεται και στις απόψεις μας γενικώς. Νομίζουμε ότι έχουμε δίκιο … και σε πρώτη προσέγγιση πράγματι όλοι έχουμε δίκιο … Μια φορά κι ένα καιρό, ο Χότζας παρουσία μαθητή του δίκαζε. Μπαίνει λοιπόν μέσα ο είς εκ των αλληλοεναγομένων. Μπλα, μπλα, μπλα … εκθέτει την υπόθεση «αντικειμενικά» … απ’ τη μεριά του. Δίκιο έχεις, του απαντά ο Χότζας και τον διώχνει. Μετά εισέρχεται ο έτερος των εν διενέξει όντων. Μπλα, μπλα, μπλα … εκθέτει και αυτός την υπόθεση «αντικειμενικά» … απ’ τη μεριά του. Δίκιο έχεις, του απαντά και σ’ αυτόν ο Χότζας και τον διώχνει. Ο μαθητής τινάζεται πάνω … Κάτσε ρε Χότζα … κι ο ένας δίκιο κι ο άλλος δίκιο έχει; Και ο σοφός Χότζας απαντά νηφάλια στον νεαρό μαθητευόμενο: Δίκιο έχεις! Όλοι δίκιο έχουμε, αλλά πού να το βρούμε; Του καθενός μας η «αλήθεια» είναι αληθής … ή μάλλον καλύτερα όλες οι ανθρωπόκτιστες «αλήθειες» είναι ψευδείς! «Πας άνθρωπος ψεύστης». Κάτι ήξερε 2000 χρόνια πριν, ο Ρωμαίος διοικητής της Παλαιστίνης, που, όταν ξεστόμισε εκείνο το ερώτημα, θεώρησε αυτονόητο ότι δεν υπήρχε απάντηση: «Και ΤΙ εστί αλήθεια;». Ποια εγκεφαλοδιανοητική εκδοχή άραγε μπορεί να διεκδικήσει τον τίτλο της σωστής, την ώρα που είναι κοινός τόπος ότι όλοι δίκιο έχουμε μια και είμαστε εγκλωβισμένοι στη φαντασιακώς συλληφθείσα και οικοδομηθείσα εικονική ΜΑΣ «πραγματικότητα», την αμεσότητα. Ο Πεντζίκης διόρθωνε αυστηρότατα όποιον τολμούσε να ονομάσει πραγματικότητα την virtual reality που βιώνουμε καθημερινά οι θνητοί, την ονόμαζε απλώς αμεσότητα. Η θρησκεία είναι νευροβιολογική ασθένεια γιατί γιγαντώνει τον ήδη υπάρχοντα εγγενώς εγωισμό μας. Ο καθένας μας έχει την τάση να θεωρεί ότι έχει δίκιο, όταν όμως αυτή η αφελής και κάποιες φορές χαριτωμένη βλακεία μπολιαστεί με την πίστη σε ΑΝΩΘΕΝ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ, τότε γίνεται πολύ επικίνδυνος φονταμενταλισμός για τον φορέα της και για την ανθρωπότητα ολόκληρη. «Καίγεται» εντελώς ο εγκέφαλος του «πιστού», μπουκώνουν ντιπ οι λειτουργίες του, και ο Θεός να φυλάξει από τις επιλογές του την κοινωνία και αυτόν! Η θρησκεία είναι νευροβιολογική ασθένεια. Είναι η αποτυχημένη προσπάθεια του θνητού να αντιμετωπίσει το θάνατο δια της δημιουργίας του θείου! Το δημιουργηθέν όμως θείον πάντα είναι κατ’ εικόνα και ομοίωση του θνητού κτίστη του και προβάλλει ως φοβερή αυθεντία φθοροποιός κι ανθρωποκτόνος. Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ δεν ίδρυσε μια καινούργια θρησκεία, αλλά έφερε τη θεραπεία της αρρώστειας που γεννά τις θρησκείες. Νίκησε το θάνατο και έδωσε στους θνητούς τη δυνατότητα να απελευθερωθούν από το θάνατο και το φόβο του θανάτου, που είναι η αιτία που γεννά τις θρησκείες. Απάλλαξε τους θνητούς από την ανάγκη του θρησκεύειν. Στη συζήτηση με την Σαμαρείτισσα, όταν εκείνη Τον ρώτησε, «Πού είναι σωστό να λατρεύεται ο Θεός, στο Ναό του Σολομώντα ή στο όρος Γαριζείν» όπως συνήθιζαν οι Σαμαρείτες, απάντησε, «Έρχεται ώρα, και νυν εστιν, ότε οι αληθινοί προσκυνηταί προσκυνήσουσιν τω πατρί εν πνεύματι και αληθεία· και γαρ ο πατήρ τοιούτους ζητεί τους προσκυνούντας αυτόν. Πνεύμα ο Θεός, και τους προσκυνούντας αυτόν εν πνεύματι και αληθεία δει προσκυνείν». Εδώ βρίσκεται η διακήρυξη του Χριστού για την κατάργηση της θρησκείας. Τώρα βέβαια, θα ρωτήσει εύλογα κανείς: «Και γιατί σήμερα ο Χριστιανισμός είναι θρησκεία;» ή καλύτερα η ερώτηση θα μπορούσε να διατυπωθεί κάπως αλλιώς: «Γιατί η Εκκλησία του Χριστού χρησιμοποιήσε τις μεθόδους των θρησκειών;» Η ΓΝΩΣΗ-ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΠΡΟΗΓΕΙΤΑΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ Οι συγγραφείς του βιβλίου των Θρησκευτικών της Β’ Λυκείου, ενώ αρχικά αισθάνονται την ανάγκη να παρουσιαστούν «εκσυγχρονισμένοι» τονίζοντας ότι «εσφαλμένα έχει αποδοθεί στην Εκκλησία ο λόγος “πίστευε και μη ερεύνα”» πέντε αράδες παρακάτω διατυπώνουν το γι’ αυτούς αυτονόητο ότι «στα θέματα της πίστης … η έρευνα είναι αδύνατη»! … Οφείλεις να χάφτεις ότι σου σερβίρουν! Παρακάτω θα δούμε ότι αυτό δεν συνάδει καθόλου με τη διδασκαλία των Πατέρων της Εκκλησίας οι οποίοι τονίζουν ότι η γνώση, η εμπειρία, οφείλει να προηγείται της πίστης και ότι η πίστη δεν είναι η διανοητική αποδοχή από αφέλεια, φόβο ή συμφέρον κάποιων αρχών, αλλά, είναι δύναμη, είναι ενέργεια! Ο άγιος Μάρκος ο ασκητής, που έζησε στην Κωνσταντινούπολη τον 5ο αιώνα (μαθητής του Χρυσοστόμου), καθώς και ο Ησύχιος ο Πρεσβύτερος που έζησε στα Ιεροσόλυμα επίσης τον 5ο αιώνα χρησιμοποιούν ακριβώς την ίδια φράση: «Αυτός που δεν γνωρίζει την αλήθεια, δεν μπορεί και να πιστεύει αληθινά. Γιατί η γνώση, καταφύση προηγείται της πίστης»[1]. Ο άγιος Διάδοχος επίσκοπος Φωτικής (σημερινή Παραμυθιά της Ηπείρου), που και αυτός έζησε τον 5ο αιώνα τονίζει: «Εκείνος που πιστεύει μόνο χωρίς να βρίσκεται στην αγάπη, ούτε αυτή την πίστη που νομίζει ότι έχει, δεν την έχει. Γιατί με κάποια ελαφρότητα νοός πιστεύει χωρίς να ενεργεί μέσα του το βάρος της δόξας της αγάπης»[2]. Ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής (580-662) που γεννήθηκε και μέχρι το 624 έζησε στην Κωνσταντινούπολη, και διετέλεσε Αρχιγραμματέας του Ηράκλειου, περιγράφοντας 5 στάδια της πνευματικής ζωής εξηγεί ότι, 1ον η σοφία γεννά τη φρόνηση, 2ον η θεωρία εμπνέει την πράξη, 3ον η απλή γνώση φέρνει την αρετή, 4ον η άληστη (που δεν χάνεται) γνώση γεννά την πίστη που είναι ενέργεια και φανέρωση αυτής της γνώσης και 5ον μετά έρχεται η θέωση που την ονομάζει θεία επιστήμη[3]. Δηλαδή για τον άγιο Μάξιμο πίστη δεν είναι η διανοητική αποδοχή κάποιων «πιστεύω», διαδικασία που κάθε θρησκευόμενος θεωρεί ότι είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για να ενταχθεί κανείς στη θρησκεία του. Πίστη δεν είναι η διανοητική αποδοχή από αφέλεια, φόβο ή συμφέρον, κάποιων αξιωμάτων ή αρχών. Η πίστη είναι ενέργεια και φανέρωση κάποιας εμπειρικής γνώσης τόσο δυνατής που έχει ως χαρακτηριστικό της πλέον το ότι δεν μπορεί να λησμονηθεί. Η πίστη είναι ενέργεια της γνώσης-ένωσης-συνουσίας με τη θεία Χάρη. Η πίστη για τον άγιο Μάξιμο εμφανίζεται μόνο όταν ο χριστιανός πλησιάζει να ολοκληρώσει την πορεία του προς τον Θεό, προς τη θέωση. Και για τον Ίδιο τον Χριστό η πίστη είναι δύναμη! «Αν έχετε πίστη σαν έναν κόκκο σιναπιού, θα πείτε στο βουνό αυτό: Πήγαινε απ’ εδώ εκεί, και θα πάει. Τίποτε δεν θα σας είναι αδύνατο» (Ματθ. 17,20). «Αν έχετε πίστη ... κι αν ακόμα πείτε σε αυτό το βουνό: Σήκω και πέσε στη θάλασσα, θα γίνει· και όλα όσα ζητήσετε στην προσευχή σας πιστεύοντες θα τα πάρετε» (Ματθ. 21,21). Υπάρχει όμως μία φράση του Ιησού που φαίνεται να συνηγορεί υπέρ του «πίστευε και μη ερεύνα». Μετά που ο Θωμάς Τον είδε και πείστηκε και ομολόγησε, «ο Κύριος μου και ο Θεός μου» ο Χριστός του είπε, «Eπειδή Με είδες, πίστεψες· μακάριοι οι μη ιδόντες και πιστεύσαντες» (Ιωάν. 20,29). Θα μπορούσε ίσως να πει κανείς ότι η φράση αυτή αναφέρεται στα παρακάτω που γράφει ο π. Σωφρόνιος: «Μερικοί άνθρωποι μεγαλώνουν μέσα στην Εκκλησία με τις αιωνόβιες παραδόσεις Της, τη λατρεία, τα θεία μυστήρια –από τα οποία γεννιέται μέσα τους αγαλλίαση και ειρήνη– και δεν υπόκεινται σε οξείες κρίσεις και βίαιες μεταστροφές. Η πνευματική τους αύξηση συντελείται χωρίς θυελλώδεις ρήξεις» (Αρχιμ. Σωφρονίου, ΑΣΚΗΣΙΣ ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΑ, Έσσεξ Αγγλίας, σελ. 28). Δηλαδή είναι μακάριοι αυτοί που από μικρά παιδιά θα βρεθούν μέσα σε περιβάλλον που θα τους διδάξει να δέχονται και να διατηρούν, να εκμεταλλεύονται τη θεία Χάρη, γιατί αυτοί θα ζήσουν χωρίς να πληγωθούν από το κενό της απουσίας, γιατί αυτούς δεν θα τους πλήξει ο θάνατος ακόμη κι όταν τον συναντήσουν. Γράφει ο αρχιμ. Ζαχαρίας, μαθητής του π. Σωφρονίου: «”Έρχου και ίδε”: Έλα και δοκίμασε την αλήθεια μόνος σου και, αν Αυτός είναι η όντως Αλήθεια, θα είναι αδύνατον να δυσπιστήσεις. Αν αναζητούμε την αλήθεια με ειλικρίνεια και αντικειμενικότητα, μπορούμε να εκτελέσουμε ένα πείραμα το οποίο, όπως σε όλες τις επιστήμες, θα μας δώσει τη δυνατότητα να την επιβεβαιώσουμε. Με την έννοια αυτή η θεολογία είναι σαν τις εμπειρικές επιστήμες. Εφόσον συλλαμβάνεται η θεωρία και διατυπώνεται η υπόθεση, μπορεί να διεξαχθεί πείραμα και να επαληθευθεί, ούτως ώστε να αποδειχθεί ο νόμος που διέπει τα φυσικά φαινόμενα. Το ίδιο συμβαίνει και στην πνευματική ζωή. Πειραματιζόμενοι μαθαίνουμε για τον Θεό και τις οδούς Του, και θέτουμε την αλήθεια Του υπό δοκιμασίαν μέσα στα όρια της σχέσεως μας μαζί Του. Όταν επιβεβαιώσουμε την αλήθεια των λόγων του Κυρίου, τότε η αλήθεια Του αποβαίνει ο μόνος νόμος που κυβερνά τη ζωή μας» (Αρχιμ. Ζαχαρία, «ΠΙΣΤΟΙ ΣΤΗ ΔΙΑΘΗΚΗ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ», Έσσεξ Αγγλίας, σ.105-6). Μετά το Σχίσμα, στη Δύση, κυριάρχησε η θρησκειοποίηση της Εκκλησίας του Χριστού. Η θρησκειοποίηση της Εκκλησίας άρχισε κυρίως μετά την αναγνώριση της ως επίσημης θρησκείας της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, αλλά, αυτή η εκτροπή κυριάρχησε και επιβλήθηκε ως μοναδικό και απόλυτο δόγμα μετά το Σχίσμα στη Δύση. Μπορεί ο Πάπας, όποτε κρίνει σκόπιμο, να ιδρύει την Ιερά Εξέταση ή να καταδικάζει την δράση της και να «εκσυγχρονίζεται»· μπορεί να διακηρύττει ότι αποδέχεται την Εξέλιξη, ανάλογα με τις ανάγκες των καιρών, δεν έχει καμιά σημασία! Η θρησκειοποίηση του Χριστιανισμού κυριαρχεί, σε Ανατολή και Δύση πλέον, και η θρησκεία συνεχίζει να διαβρώνει, να αρρωσταίνει τις εγκεφαλικές λειτουργίες των «πιστών» της. Γι’ αυτό τέτοιες δυναμικές παρεμβάσεις, σαν του Ντώκινς, εναντίον της θρησκείας πάντα θα είναι επίκαιρες, χρειαζούμενες και ευπρόσδεκτες.     [1] «ρι'. (ξ’.) Ο μη γινώσκων την αλήθειαν, ουδέ αληθώς πιστεύειν δύναται. Η γάρ γνώσις, κατά φύσιν προηγείται της πίστεως» (ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ, τομ. Α’, Μάρκου του Ασκητού, Περί Νόμου Πνευματικού, (ρι’) σελ. 103 και Ησυχίου Πρεσβυτέρου, Προς Θεόδουλον, (ξ’) σελ. 150). [2] «κα'. … ο δε πιστεύων μόνον και μη ών εν τη αγάπη, ουδέ αυτήν την πίστιν, ήν δοκεί έχειν, έχει. Ελαφρότητι γαρ τινι πιστεύει νοός, ως υπό του βάρους της δόξης της αγάπης μη ενεργούμενος» (ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ, τομ. Α’, Διαδόχου Φωτικής, Λόγος Ασκητικός, σελ. 240). [3] «Ενέργεια γαρ εστι και φανέρωσις του μεν νου ο λόγος ως αιτίας αιτιατόν· και της σοφίας η φρόνησις, και της θεωρίας η πράξις, και της γνώσεως η αρετή, και της αλήστου γνώσεως η πίστις· εξ ών η ενδιάθετος προς τε την αλήθειαν και το αγαθόν, φημί δε τον Θεόν, σχέσις δημιουργείται, ήν έφασκεν είναι θείαν επιστήμην και γνώσιν άπταιστον και αγάπην και ειρήνην, εν αίς και δι᾽ ών η θέωσις». «Επειδή ταύτα τοίνυν της ψυχής εισιν, ως έφαμεν, κατά νουν μεν εχούσης δυνάμει την σοφίαν, εκ δε της σοφίας την θεωρίαν, εκ δε ταύτης την γνώσιν, εκ δε της γνώσεως την άληστον γνώσιν, δι᾽ ής προς την αλήθειαν ως πέρας και τέλος ούσαν των κατά νουν αγαθών άγεται· κατά δε τον λόγον εχούσης την φρόνησιν, εκ δε ταύτης την πράξιν, εκ δε της πράξεως την αρετήν, εκ δε ταύτης την πίστιν, καθ᾽ ήν εις το αγαθόν ως τέλος μακάριον των λογικών ενεργειών καταλήγει· δι᾽ ών η των θείων επιστήμη κατά σύνοδον της προς άλληλα τούτων ενώσεως συλλέγεται» (Αγ. Μαξίμου του Ομολογητού, ΜΥΣΤΑΓΩΓΙΑ, κεφ. Ε’, ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΝΗΠΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΣΚΗΤΙΚΩΝ, εκδ. «ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟΝ» Θεσσαλονίκη 1992, τομ. 14, σσ. 80, 84).