π. Ειρηναίος Δεληδήμος: Γεροντισμός, Φανατισμός, Θρησκεία.

		Γ ε ρ ο ν τ ι σ μ ό ς Φ α ν α τ ι σ μ ό ς Θ ρ η σ κ ε ί α     Ομιλία π. Ειρηναίου Δεληδήμου στον ιερό ναό Αγίου Βασιλείου Νέας Ελβετίας στη Θεσσαλονίκη στις 10 Απριλίου 2013 Γεροντισμός 00:00:08 Ξέρω θα απογοητευτείτε γιατί θα ήρθατε να ακούσετε ψυχωφελή και σωτήρια κι εγώ από τέτοια δεν ξέρω. Αλλά τέλος πάντων, θα πούμε κάτι πράγματα και όταν βλέπετε ότι δεν σας αρέσουν ή διαφωνείτε, θα σηκώνετε το χέρι, θα μου δίνετε μια μούντζα και θα αλλάζουμε. Εντάξει; Είπα να πούμε λίγο για τον φανατισμό που υπάρχει σήμερα … και για τον γεροντισμό θέλετε; Εγώ βέβαια δεν ξέρω από γεροντισμούς και τέτοια, γιατί εγώ «παιδί γεννήθηκα, παιδί και θα πεθάνω». Λοιπόν ότι γεννήθηκα παιδί αμφιβάλλετε; Ότι θα πεθάνω παιδί … να μου το ζήτησε ο Κύριος μου και δεν μπορώ να του χαλάσω το χατίρι. Τι είναι εκείνο; … Θα λέω σαχλαμάρες τώρα και να τις γράφει και η κάμερα; Όρε ρεζίλι που γίναμε. Δηλαδή να αρχίσουμε από τον γεροντισμό; … Εσείς βρε τι θέλετε; … Πολύ σας αρέσει; Έχετε γεροντοπληξία; 00:02:00 Καλά, ε, να πούμε κάτι για τον γεροντισμό. Αφού είναι της μόδας, με τη μόδα θα πάμε. Πριν από πολλά χρόνια υπήρχε μια μόδα παγκόσμια με τους γκουρού. Δεν τους προλάβατε τους γκουρού. Ερχόντουσαν απ’ την Ανατολή, πηγαίνανε απ’ τις Ινδίες, απ’ την Κορέα, από διάφορα άλλα μέρη, πηγαίναν στην Αμερική, στην Ευρώπη και ήταν της μόδας πια οι γκουρού και οι γκουρού. Ήταν οι σοφοί δηλαδή της Ανατολής και οι ηλίθιοι οι αμερικάνοι και οι ευρωπαίοι τρέχαν εκεί και γοητεύονταν που τους βλέπανε και κάναν τυφλή υπακοή σ’ αυτούς. Μάλιστα σε ένδειξη υπακοής έπρεπε, να πλύνει ο γέροντας, να του πλύνουν τα πόδια σε μια λεκάνη και μετά να πιούν από το νερό οι άλλοι για να δείξουν την υπακοή τους. Ευτυχώς εδώ στην Ελλάδα δεν ήρθαν πολλοί … ήρθαν κι εδώ και κάναν ομιλίες, θυμάμαι μια φορά ο γκουρού Μαχαρίτσι είχε αναγγελθεί ότι θα μιλήσει και του παραχωρήσανε, με πληρωμή βέβαια, την αίθουσα της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών. Βέβαια όταν κανείς έχει χρήματα του τα δίνουν όλα. Ευτυχώς που εδώ στην Ελλάδα βέβαια υπήρχε το Άγιον Όρος και αντί για τους γκουρού άρχισαν να στρέφονται στο Άγιον Όρος και άρχισαν βέβαια να μιλάνε για γεροντάδες και για υπακοή. Αυτό ήταν πολύ καλό, βέβαια, αλλά στο τέλος παράγινε. Κάθε πράγμα όταν παραγίνεται, όταν καταντάει σε υπερβολή παύει να είναι καλό. 00:03:58 Φτάσαμε στο σημείο, δηλαδή, όλοι πια οι εξομολόγοι να λέγονται γεροντάδες. Φτάσαμε στο σημείο να περπατάς στο δρόμο [ο ρασοφόρος κληρικός] και όλοι να σου κάνουν μετάνοια, «την ευχή σου γέροντα», «την ευλογία σου γέροντα» και τέτοια. 00:04:21 Και άρχισε και η μόδα να λένε όλοι, «εγώ κάνω υπακοή στον γέροντα μου» και τέτοια πράγματα. Είπαμε, τώρα, όποια πέτρα να σηκώσεις ένα γέροντα θα βρεις. Τελικά τι γίνεται με αυτά τα πράγματα; Είναι σύμφωνα με τον Χριστιανισμό αυτή η μόδα που έχει επικρατήσει;   «Πράγματι, υπάρχει ένας κίνδυνος για τους πνευματικούς πατέρες, ο οποίος συνίσταται στο να «προσδώσει» στον λόγο του απόλυτη και αλάθητη αξία. Άνθρωποι σαν τον Γέροντα Σιλουανό ή τον ηγούμενο Μισαήλ δεν ήθελαν να δώσουν απόλυτο χαρακτήρα σε αυτό που έλεγαν, αλλά μιλούσαν πάντα προσευχόμενοι μέσα τους. Και η προσευχή αυτή πρέπει να είναι παρούσα μέσα μας σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας"» Αρχιμ. Σωφρονίου Σαχάρωφ, ΟΙΚΟΔΟΜΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΝΑΟ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΜΕΣΑ ΜΑΣ ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΑΔΕΛΦΟΥΣ ΜΑΣ, Τόμος Α’, Έσσεξ 2013, σελ. 122-123 00:06:08 Το θέμα είναι ότι σε αυτό το σημείο έγινε μια διαστροφή της ορθοδοξίας ... έχει γίνει μεγάλη κατάχρηση αυτού του πράγματος. Να σκεφτούμε ότι η υπακοή είναι μια από τις τρεις μοναχικές αρετές. Μέσα στο μοναχισμό υπάρχουν τρεις αρετές: η παρθενία, η ακτημοσύνη και η υπακοή. Πως τώρα έγινε μια από τις τρεις μοναχικές αρετές, η υπακοή, να θεωρηθεί ότι πρέπει να ισχύει και στον κόσμο μέσα και να την εφαρμόζουν όλοι, αυτό είναι κάτι που ... Δεν μπορεί μέσα στον κόσμο να ισχύει αυτό που ισχύει στα μοναστήρια. Στα μοναστήρια υπάρχει ένας πιο ηλικιωμένος μοναχός ο οποίος αναλαμβάνει την καθοδήγηση των νεωτέρων. Και εκεί ισχύει η υπακοή στον γέροντα ασχέτως αν ο γέροντας ζητήσει κάτι παράλογο. Είναι κάτι διαφορετικό. Το να γίνεται όμως μέσα στον κόσμο, να δημιουργούνται προβλήματα μέσα στις οικογένειες, στις σχέσεις των ανθρώπων με τους άλλους είναι κάτι που ξεφεύγει από τα όρια. Για να μη νομίσετε ότι με αυτά που λέω θέλω να υποτιμήσω την μοναχική υπακοή θα σας αναφέρω μερικά παραδείγματα, το πώς είναι η αληθινή υπακοή, και πως την βλέπουμε στους βίους αγίων. Να καταλάβετε δηλαδή ότι είναι κάτι πολύ δύσκολο, πάρα πολύ δύσκολο η αληθινή υπακοή, έχει γελοιοποιηθεί εδώ στον κόσμο. Αν δούμε στους βίους των αγίων θα δούμε καταπληκτικές περιπτώσεις υπακοής. Να πάμε γύρω στα 720 μ.Χ., να πάμε κοντά στα Ιεροσόλυμα, στη μονή του αγίου Σάββα. Εκεί είχε πάει να μονάσει ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός. Αφού είχε αφήσει τα παλάτια της Δαμασκού. Ο πατέρας εκεί είχε ένα μεγάλο αξίωμα. Παρόλο που εκείνα τα μέρη τα είχαν κατακτήσει οι Άραβες μουσουλμάνοι, επειδή ήταν πολύ μορφωμένος και είχε ικανότητες, του είχαν αναθέσει ένα μεγάλο αξίωμα. Μεγάλωσε δηλαδή μέσα σε παλάτι ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός. Εγκατέλειψε όλα αυτά τα πλούτη και πήγε στη μονή του αγίου Σάββα. Εκεί λοιπόν τον δώσαν σε έναν πολύ, πολύ αυστηρό γέροντα. Ένα δείγμα της αυστηρότητας; Του απαγόρευσε να ψάλλει. Σκεφτείτε ότι ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός ήταν ο ίδιος υμνογράφος, έγραφε τροπάρια, είχε και πολύ ωραία φωνή. Τον έστειλε μια φορά, αυτόν που ήταν από πριγκιπική οικογένεια, τον έστειλε στη Δαμασκό με μια αρμαθιά από πλεκτά καλάθια να τα πουλήσει σε διπλάσια τιμή από την συνηθισμένη. Πήγε ο καημένος εκεί, τον βλέπαν τον κουρελή τον μοναχό, πηγαίναν να πάρουν καλάθια, τους έλεγε την τιμή, γίνονταν έξω φρενών, θυμώναν τον βρίζαν και φεύγανε. Ώσπου πέρασε κάποιος δούλος του πατέρα του, τον αναγνώρισε, δεν του είπε τίποτα, αγόρασε όλα τα καλάθια και έτσι επέστρεψε στην μονή του αγίου Σάββα. Κάποτε πέθανε ένας μοναχός σε κάποιο κελί και ο αδελφός του ζήτησε από τον άγιο Ιωάννη να γράψει ένα τροπάριο. Εκείνος αρχικά αρνήθηκε αλλά τελικά έγραψε το γνωστό «Πάντα ματαιότης τα ανθρώπινα ...» και το σιγοέψαλλε στο κελί του. Τον άκουσε ο γέροντας και τον έδιωξε από το μοναστήρι ... παρακάλεσε ο άγιος τον ηγούμενο και τους πατέρες και τελικά τον δέχτηκε αλλά με τον όρο να καθαρίσει όλα τα αποχωρητήρια. Αυτό σημαίνει υπακοή, να κάνεις κάτι που δεν το θέλεις, που σου προξενεί αηδία, που σε εξευτελίζει, αυτή είναι η μοναχική υπακοή. Και όχι τα σημερινά που λένε, γέροντα να κάνω αυτό το πράγμα, να πάω εδώ να πάω εκεί, και άμα τους πει ο γέροντας, «α, εγώ έκανα υπακοή στον γέροντα». Αυτά είναι αηδίες. 00:15:06 Η αγία Θεοδώρα ήταν τον 9ο αιώνα, γεννήθηκε το 812 και κοιμήθηκε το 892. Την είχαν παντρέψει οι γονείς της, είχε αποκτήσει ένα κορίτσι, Θεοπίστη, και δυο άλλα παιδιά που πέθαναν. Το κορίτσι το έδωσαν καλόγρια σε ένα μοναστήρι που η ηγουμένη ήταν θεία της Θεοπίστης. Στα 25 της η αγία Θεοδώρα έμεινε χήρα και πήγε καλόγρια στη μονή του αγίου Στεφάνου (στη σημερινή αγία Θεοδώρα στη Θεσσαλονίκη) όπου ήταν ηγουμένη μια συγγενής τους, η Άννα, μια πολύ αυστηρή μοναχή. Μετά από καιρό πέθανε η ηγουμένη στο μοναστήρι που βρισκόταν η κόρη της, η Θεοπίστη, και ήρθε και αυτή στη μονή του αγίου Στεφάνου. Η μητέρα κοίταζε να φροντίζει το κορίτσι της, η ηγουμένη αυστηρή, «όχι, δεν θα την φροντίζεις». Κάποια φορά κάτι έκανε πάλι η αγία Θεοδώρα, θύμωσε τόσο πολύ η ηγουμένη που τους είπε, δεν θα μιλάτε καν! Επί 15 χρόνια δεν μιλούσε στην κόρη της, μέσα στο ίδιο μοναστήρι. Μετά της έδωσε την άδεια να μιλάνε. Κάποια μέρα που είχε πολύ βαρυχειμωνιά, η αγία Θεοδώρα από απροσεξία έριξε νερό στο πάτωμα του κελιού της και τράβηξε την ψάθα που κοιμόταν στην άκρη για να μη βραχεί. Το είδε η ηγουμένη, και επειδή τους είχε πει να μην κάμνουν καμιά αλλαγή χωρίς την άδεια της, το θεώρησε ανυπακοή και την τιμώρησε να περάσει όλη τη νύχτα, άγρυπνη, έξω στην αυλή. Άρχισε και βροχή εκείνη τη νύχτα και κρέμονταν πάγοι από το βρεγμένο ράσο της και με χαρά, χωρίς να γογγύσει έκανε την υπακοή την τόσο τρομερή. Αυτό θα πει υπακοή των αγίων. Κάποτε η γερόντισσα παραιτήθηκε λόγω μεγάλης ηλικίας και επειδή αρνήθηκε η αγία Θεοδώρα να γίνει ηγουμένη εξέλεξαν την κόρη της για ηγουμένη. Η παλιά η Άννα, έπεσε και έσπασε το πόδι της, τέσσερα χρόνια ήταν στο κρεβάτι και την περιποιούνταν η Θεοδώρα. Τα ‘χασε κιόλας και την έβριζε. Επί επτά χρόνια την περιποιούνταν κι άκουγε τα βρισίδια της φρενοβλαβούς γραίας, όπως λέει το Συναξάριο. Καταλαβαίνετε τι είναι η υπακοή των αγίων; Μια άλλη υπακοή, ενός άλλου αγίου, περίπου 1520 ’25, ο όσιος Δαβίδ ο νέος, της Ευβοίας, είχε πάει σε έναν πολύ αυστηρό γέροντα, τον Ακάκιο τον οποίο τελικά ο Πατριάρχης τον χειροτόνησε μητροπολίτη Ναυπάκτου και Άρτης (από την Ναύπακτο ως την Πρέβεζα) και μένανε στην Ναύπακτο μαζί. Κάποτε τον έστειλε για μια υπόθεση στην Άρτα. Πήγε τέσσερεις μέρες δρόμο. Στην Άρτα κάποιος του δώρισε ένα ζευγάρι παπούτσια. Όταν τον είδε ο γέροντας να φοράει παπούτσια τον έστειλε να τα πάει πίσω στην Άρτα. Την ίδια μέρα που γιορτάζουμε τον όσιο Δαβίδ, 1 Νοεμβρίου γιορτάζουμε και τους αγίους Ιάκωβο το νεομάρτυρα και τους δύο μαθητές του διάκονο Ιάκωβο και Διονύσιο μοναχό. Ο όσιος Ιάκωβος ήταν από την περιοχή της Καστοριάς (από την Κορησό) και είχε πάει στην περιοχή της Ναυπάκτου και είχε γίνει ηγούμενος στη μονή της Δερβέκιστας, στα δυτικά της Ναυπάκτου. Ήταν άγιος άνθρωπος και έτρεχε ο κόσμος εκεί. Ο Ακάκιος ζήλεψε και τον συκοφάντησε στους Τούρκους ότι μαζεύει τον κόσμο για να κάνει επανάσταση. Οι Τούρκοι τον συνέλαβαν με τον Ιάκωβο τον διάκονο τον μοναχό Διονύσιο και τους στείλανε στα Τρίκαλα και από εκεί στην Αδριανούπολη όπου ήταν ο Σουλτάνος. Πέρασαν από φοβερά μαρτύρια, περιγράφονται από αυτόπτη μάρτυρα. Τον διάκονο του σφίξαν το κεφάλι τόσο πολύ που βγήκε το μάτι. Στο τέλος και τους τρεις τους φονεύσανε. Κι έτσι έγιναν τρεις νεομάρτυρες χάρη στην ζήλεια του Ακακίου. Βλέπετε τη υπακοή έκανε ο όσιος Δαβίδ. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο γέροντας ήταν καλός. Αυτό είναι το μεγαλείο της μοναχικής υπακοής. Δηλαδή μπορεί ο γέροντας να είναι στριμμένος, ανάποδος, κακός, ο μοναχός που θα κάνει την υπακοή σε αυτόν τον στριμμένο γέροντα μπορεί πραγματικά να αγιάσει. Γιατί τα λέω αυτά; 00:29:32 Γιατί άλλο είναι η υπακοή των αγίων που είναι κάτι πολύ δύσκολο, και άλλη είναι η υπακοή των ηλιθίων που έχουμε στον κόσμο. Γιατί αυτή η υπακοή είναι πραγματικά η αποβλάκωση των ανθρώπων. Δηλαδή έχει γίνει μόδα και επειδή έχει γίνει μόδα όλοι λένε κάνω υπακοή στον γέροντα μου κλπ. κλπ. ... και βέβαια έχει γίνει και κάτι άλλο που δεν υπήρχε μέσα στην παράδοση μας, μέσα στον μοναχισμό. Άλλο πράγμα είναι να κάνεις υπακοή στον γέροντα, κι άλλο τον γέροντα να τον βλέπεις σαν θεό, γιατί η μόδα που έχει επικρατήσει τώρα είναι ότι ο γέροντας είναι αλάθητος. Μέσα στην ορθοδοξία μας κανένας άνθρωπος δεν αναγνωρίζεται ως αλάθητος. Κανένας. Και άγιος να είναι, και οι άγιοι κάνουν λάθη. Και έχουμε τόσα παραδείγματα από τους βίους των αγίων μας που και οι άγιοι κάνουν λάθη. Η ορθοδοξία μας δηλαδή δεν αναγνωρίζει ούτε καν ότι οι άγιοι δεν κάνουν λάθη. Και οι άγιοι κάνουν λάθη. Και έχουμε τόσα παραδείγματα από τους βίους των αγίων που κάναν λάθη. Αυτή είναι η αλήθεια για την ορθοδοξία, τι λέει περί των αγίων. Δεν δεχόμαστε το αλάθητο για κανέναν άνθρωπο. Σήμερα, με τη σημερινή μόδα των γεροντάδων φτάσαμε στο σημείο να λέει ο καθένας ότι ο γέροντας μου είναι αλάθητος, αποκλείεται να κάνει λάθος. Εξάλλου ο Κύριος είπε: «και πατέρα ημών μη καλέσετε επί της γης» ... σημαίνει να μη θεωρήσουμε κάποιον ότι είναι αυθεντία και ότι λέει πια ισχύει και δεν χωράει αμφισβήτηση. Είπε και «να μη κληθείτε ραβί», τι θα πει ραβί; Δάσκαλος. Στη πραγματικότητα το «ραμπ» στα εβραϊκά σημαίνει «μεγάλος». Τους άρεζε τότε στους Φαρισαίους να τους λένε «ραβί». Ε, είναι το ίδιο που λένε τώρα «γέροντα», που αρέσει σε πολλούς ρασοφόρους να τους λένε «γέροντα». Το ίδιο πράγμα είναι. Ο Χριστός είπε αυτό να μην το έχουμε. Να μη το κάνουμε. Ένας είναι ο Δάσκαλος μας, ένας είναι ο Κύριος μας, και μεταξύ μας είμαστε αδέλφια. Οι ρασοφόροι, οι λαϊκοί, όλοι είμαστε αδέλφια. 00:32:41 Το θέμα είναι ότι τώρα ζούμε στην Ελλάδα και αυτό έχει επεκταθεί στις άλλες ορθόδοξες χώρες -από την Ελλάδα μεταδόθηκε κι εκεί- που πια, υπάρχει μια γεροντολατρεία, ένας γέροντας εδώ, άλλος γέροντας εκεί ... αυτό δεν είναι υγειές, είναι αρρωστημένη κατάσταση. Οι άνθρωποι χάνουν την προσωπικότητά τους ακολουθώντας κάποιον ο οποίος στην πραγματικότητα δεν είναι αλάθητος, κάνει λάθη. Φτάσανε να λένε, καλύτερα να χαλάσεις με τον Θεό παρά με τον γέροντα. Αν τα χαλάσεις με τον Θεό ο γέροντας θα σε συμφιλιώσει με Αυτόν, αν τα χαλάσεις με τον γέροντα ποιος θα σε συμφιλιώσει με αυτόν; Είναι αρρωστημένες καταστάσεις που όμως έχουν γίνει πια θαρρείς και είναι η ορθοδοξία. Ούτε ο Χριστός είπε ποτέ να γίνετε γεροντάδες, είπε να γίνεται παιδιά! Αυτό μόνο είπε. Και είναι τόσο απλό αυτό το πράγμα. Έτσι; Πάρα πολύ απλό. Να είμαστε παιδιά. Δεν είναι απλό; Δεν θέλει ιδιαίτερη δυσκολία. 00:34:09 - Είπαμε για την υπακοή στην υπερβολή της, στη διαστρέβλωσή της, κι εμείς τι κάνουμε; Πώς πορευόμαστε; Πώς κινούμαστε; Έχουμε έναν πνευματικό ... - Με τα πόδια ρε παιδί μου. Τι ήθελες; Με τα χέρια θα κινηθείς; Αν δεν μπορείς βέβαια ... και με τα χέρια και με τα πόδια, τόσα τετράποδα κάτι ξέρουνε. Ναι. Λοιπόν πως θα κινηθούμε; Ε, πού να ξέρω εγώ ρε παιδί μου. Αυτά είναι ... πηγαίνεις σε μια σχολή οδήγησης και εκεί σου λένε πώς να κινείσαι. Εγώ δεν έχω αυτοκίνητο, δεν ξέρω από αυτά τα πράγματα. Ρωτήστε κάποιον που έχει αυτοκίνητο και ξέρει. - Καταλύεται τελείως δηλαδή η υπακοή; Δεν κάνουμε καθόλου υπακοή στον πνευματικό; - Α. Ιδού η απορία. Κοιτάξτε, κατ’ αρχήν είπαμε ότι η υπακοή είναι μια μοναχική αρετή και πάρα πολύ δύσκολη. Νομίζω από τα παραδείγματα που αναφέραμε φαίνεται τι είναι η υπακοή των αγίων. Και πάρα πολλά παραδείγματα έχουμε από τις ιστορίες των μοναχών, πώς κάναν υπακοή και τέτοια. Από εκεί και πέρα να καταλαβαίνουμε ότι μέσα στον κόσμο τα πράγματα βεβαίως δεν μπορούν να είναι όπως μέσα στο μοναχισμό. Έτσι; Δηλαδή καλό είναι ... Ας πούμε στον μοναχισμό υπάρχει η ακτημοσύνη. Ναι, ο μοναχός ο αληθινός δεν έχει τίποτα. Τώρα θα μου πείτε ακούτε βέβαια κάτι πράγματα για μοναστήρια με επιχειρήσεις κλπ., κλπ. 00:36:38 Τα παλιά τα χρόνια που δεν υπήρχαν επιχειρήσεις και μπίζνες κλπ. συνηθίζανε στις εικόνες των αγίων μοναχών τους βάζανε να κρατάνε διάφορα ρητά. Ένα από τα χωρία που συνηθιζότανε π.χ. στον όσιο Δαβίδ στη Θεσσαλονίκη, σε παλιές εικόνες του. Έλεγε εκεί: «Μοναχός εστίν αληθινός ο μηδέν έχων εν τω παρόντι βίω, ει μη Χριστόν μόνον»! Δεν ξέρουμε πότε εμφανίστηκε για πρώτη φορά αυτό το κείμενο, πάντως σε έναν βίο του Σάββα του Βατοπαιδινού –τώρα θα μου πείτε πως συνέπεσε να είναι Βατοπαιδινός– στον βίο του λοιπόν, που ήταν θεσσαλονικιός και ήταν λίγο πριν τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, λέει ότι πήγε στο Άγιον Όρος μηδέν μεθ’ εαυτού φέρων ει μη Χριστόν μόνον. Μη έχοντας τίποτα μαζί του παρά μόνο τον Χριστό. Επομένως αυτό υπήρχε και πιο παλιά από το 1300 αλλά δεν ξέρουμε πότε για πρώτη φορά εμφανίζεται. Και κανένας δεν ξέρει, γιατί ποιόν να ρωτήσεις, με αυτά δεν ασχολούνται σήμερα! Γιατί σήμερα είναι ξεπερασμένα αυτά, ε, μοναχός που δεν έχει τίποτα! Μοναχός λοιπόν αληθινός είναι εκείνος που δεν έχει τίποτα στον παρόντα βίο, στη παρούσα ζωή, παρά μόνο τον Χριστό. Η μόνη περιουσία δηλαδή του μοναχού είναι ο Χριστός. Βέβαια είναι πάμπλουτος όποιος έχει τον Χριστό περιουσία του, έτσι δεν είναι; Τώρα στον κόσμο μέσα βεβαίως δεν μπορούν να υπάρξουν οικογένειες με ακτημοσύνη, είναι φυσικό στον κόσμο δεν μπορεί να υπάρχει ακτημοσύνη. Στον κόσμο κοιτάμε να μην έχει κανείς φιλαργυρία, πλεονεξία, να αρκείται σε λίγα, να υπάρχει ολιγάρκεια. Να έχει εκείνα που χρειάζονται και όχι πολυτέλειες. Επομένως αυτό που στον μοναχισμό πρέπει να είναι πλήρης ακτημοσύνη μέσα στον κόσμο γίνεται κάτι όχι τόσο απόλυτο, οπωσδήποτε βέβαια κάτι που να προσεγγίζει προς εκείνο του μοναχού, όχι πλούτος, όχι πολυτέλειες, έτσι; Δηλαδή μην θεωρείται ότι μπορεί ένας να είναι χριστιανός και να είναι πλούσιος και να έχει πολυτέλειες και να έχει όλα αυτά τα πράγματα. Και οι Πατέρες της Εκκλησίας ήσαν όλοι εναντίον του πλούτου. Τώρα από εκεί και πέρα, από πού αρχίζει ο πλούτος ... ο καθένας μπορεί να το κόβει και να το ράβει στα μέτρα του. Μπορεί ένας να έχει πολλά χρήματα και να λέει, εγώ τι έχω ο καημένος; Είναι μεγάλο θέμα βέβαια το πως βλέπουν οι Πατέρες της Εκκλησίας αυτά τα πράγματα. Σήμερα δεν τα βλέπουν αυτά. Να και άλλη μια διαστροφή στην ορθοδοξία. 00:40:58 Σήμερα μπορεί να βλέπουμε πολυτέλεια και πολυτέλεια, σε ορθοδόξους λαϊκούς και κληρικούς και να λέγεται αυτό «δόξα της ορθοδοξίας». Λοιπόν το άλλο, μέσα στον μοναχισμό υπάρχει η παρθενία, έ, μέσα στον κόσμο υπάρχουν οι οικογένειες ... Αλλά οπωσδήποτε και μέσα στον έγγαμο βίο υπάρχει το στοιχείο της εγκράτειας ... Τώρα και στην υπακοή κάτι αντίστοιχο. Όχι η απόλυτη υπακοή που υπάρχει στον μοναχισμό. Και να μην γίνεται, πώς να το πω, η δουλοπρέπεια ... Ξέρετε πότε δεν άντεξα και άρχισα να μιλάω; 00:43:32 Τα έβλεπα αυτά τα πράγματα κι έλεγα να μη μιλήσω, να μη μιλήσω. Ώσπου κάποια, γιατρός ήταν, που είχε έναν γέροντα, τον οποίο μάλιστα τον αγαπούσα κι εγώ προσωπικά πάρα πολύ, πολύ γνωστός μου, ο οποίος δηλαδή λίγο τα είχε χάσει, τέλος πάντων. Γιατί έχουμε κι αυτά τα φαινόμενα, μη νομίζουμε ότι κάποιος επειδή είναι γέροντας δεν πρόκειται να χαζέψει. Και της ζήτησε να κάνει μια απάτη, δηλαδή κάποιοι του δώσαν κάτι και επειδή χρειαζόταν μια απόδειξη και μπορούσε αυτό το πράγμα να το δικαιολογήσει, της ζήτησε να δώσει μια φωτοτυπία στον άλλον που έδωσε τα λεφτά και το πρωτότυπο της απόδειξης να το δώσει στο δημόσιο ώστε να πάρει τα λεφτά κι απ’ τις δυο τέτοιες. Καταλαβαίνετε τι γίνεται; Ε, όταν το άκουσα πια εκείνο! Και σας λέω, ήταν πολύ καλός άνθρωπος ... και επειδή είχαν μαζευτεί και άλλες περιπτώσεις, είπα, να σιωπάει κανείς σε αυτή τη μόδα της τυφλής υπακοής όταν γίνονται τόσα πράγματα, φοβερά πράγματα. Ε, πια τι να πω, είναι προδοσία της ορθοδοξίας. Δηλαδή η προσκόλληση στο πρόσωπο του γέροντα και ότι λέει να το κάνεις, αυτό είναι προδοσία του Χριστού, σε τελική ανάλυση, ο Οποίος μας είπε: «Δεν θα έχετε πατέρα επί της γης. Ένας είναι ο Πατήρ ημών ο εν τοις Ουρανοίς». Το είπε καθαρά, δεν θα καλέσετε κανέναν «ραβί», ένας είναι ο διδάσκαλος σας. Όταν λοιπόν παρατούν τον Χριστό και στην θέση του βάζουν τον γέροντα, ε, τότε ο γέροντας καταντάει ένα είδος αντιχρίστου. Αντίχριστος τι θα πει; Αυτός που αντικαθιστάει τον Χριστό, που παρουσιάζεται ως σωτήρας. Μπορεί δηλαδή κι ένας γέροντας να γίνει αντίχριστος, όταν οι υποτακτικοί του αντί να σκέφτονται τον Χριστό σκέφτονται αυτόν. Διότι αντικαθιστά τον Χριστό. Μη περιμένετε ο αντίχριστος να είναι με κέρατα. Κάθε ένας που αντικαθιστά τον Χριστό, κάθε ένας που γίνεται σωτήρας των ανθρώπων, που παριστάνει τον σωτήρα των ανθρώπων, είναι αντίχριστος. Και αντίχριστοι πολλοί γεγόνασι, λέγει ο άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος Σε αυτά τα πράγματα δηλαδή, ότι ξεπερνάει το μέτρο ... Μέσα στο μοναχισμό δεν υπάρχει μέτρο. Εκεί τελείωσε. Είναι μόνος του ο μοναχός, δεν έχει συνέπειες στη σχέση του με τους άλλους, μπορεί να εξευτελίσει τον εαυτό του, μπορεί όλα να τα κάνει ... Παρόλο που κι εκεί έχουμε περιπτώσεις τρομερές. Στο νότιο μέρος του Αγίου Όρους διηγούνταν μια περίπτωση κάποιου, κάτι έκανε ο καημένος ο μοναχός, ο νεαρός μοναχός, κάτι, έκανε μια ζημιά, κάτι έκανε, μια απροσεξία, και ο γέροντας του θυμωμένος του λέει: «να πας να πνιγείς». Και ο καημένος πήγε και έπεσε στη θάλασσα και πνίγηκε. Το καταλαβαίνετε αυτό; Καταλαβαίνετε τι θα πει δηλαδή όταν γίνεται υπακοή χωρίς μέτρο; Εκείνος ο καημένος, απελπισμένος, σου λέει, αφού μου είπε ο γέροντας να πνιγώ .... Πήγε και πνίγηκε ... Δεν ξέρω αυτός ο γέροντας μετά αν στενοχωριόταν γιατί πνίγηκε ο καημένος εκείνος, ή αν στενοχωριόταν ότι πήρε αμαρτία. Γιατί οι εγωιστές άνθρωποι δεν σκέφτονται τον άλλον, σκέφτονται μόνο τον εαυτό τους. Μπορεί να σκεφτόταν μόνο: «Τι αμαρτία πήρα, θα πάω στη κόλαση». Μόνο τον εαυτό του να σκεφτόταν πάλι. Καταλαβαίνετε; Δηλαδή δεν σημαίνει ότι κάποιος είναι γέροντας και είναι άγιος. Δεν σημαίνει ότι οι γεροντάδες είναι άγιοι. Μέσα σε αυτούς όλους τους ρασοφόρους υπάρχουν άγιοι πολλοί. Υπάρχουν άγιοι, ναι. Αλλά όχι ότι όποιος φοράει ράσο και μοναχικό σκούφο ότι είναι άγιος. Είναι φοβερά πράγματα αυτά που γίνονται από αυτή την ηλιθιότητα που επικράτησε ότι όποιος είναι αγιορείτης είναι άγιος. Όχι. Το Άγιον Όρος δεν είναι όρος των αγίων, λέγεται Άγιον Όρος, δεν λέγεται όρος των αγίων. Είναι άγιο εκείνο αλλά εκείνοι που ζουν μέσα είναι αγωνιζόμενοι, μετανοούντες αμαρτωλοί. Μέσα εκεί υπάρχουν άνθρωποι που φτάνουν στην αγιότητα. Μπορεί βέβαια όσοι πηγαίνουν εκεί πέρα να θέλουν να γίνουν άγιοι. Δε μου λέτε, αν ένας θέλει να γίνει άγιος είναι καλό ή κακό αυτό το πράγμα; Στους βίους των αγίων βλέπουμε πολλές φορές να λέει ότι από μικρός, από μικρή, εφλέγετο από τον πόθον της αγιότητας. Πριν από αρκετά χρόνια κάποιος ήθελε να πάει καλόγερος, για να γίνει άγιος. Άκουγε για τον έναν για τον άλλον, που κάμναν θαύματα, που ήταν διορατικοί, προορατικοί κλπ., κλπ., και ήθελε κι αυτός να γίνει σαν αυτούς. Το κίνητρο ήταν καθαρά εγωιστικό. Το θέμα είναι ότι όταν κανείς ξεκινάει θέλοντας να γίνει σαν αυτούς τους αγίους που τους θαυμάζουνε και να τον θαυμάζουν κι αυτόν είναι καθαρός εγωισμός. Άλλο είναι ο πόθος της αγιότητας, είναι κάτι τελείως διαφορετικό, δηλαδή σημαίνει ότι τον τραβάει η πηγή της αγιότητας που είναι ο ίδιος ο Θεός, ο ίδιος ο Χριστός. Θέλει να ενωθεί με τον Χριστό που είναι η πηγή της αγιότητας. Εκείνος που έχει τον πόθο της αγιότητας δεν σκέφτεται τον εαυτό του. Τον εαυτό του τον καταλαβαίνει ότι είναι πολύ αμαρτωλός. Δεν σκέφτεται τον εαυτό του, δεν θέλει να γίνει άγιος αυτός, απλώς θέλει να ενωθεί με τον άγιο Χριστό. Ξεχνάει τον εαυτό του. Όσο κανείς πλησιάζει στην αγιότητα, στον άγιο Χριστό, τόσο πολύ αισθάνεται πόσο ο ίδιος του διαφέρει από τον Χριστό και νιώθει την αμαρτωλότητά του, την μηδαμινότητά του. Ξέρετε εκείνος που έχει υπερηφάνεια πώς την αποκτάει την υπερηφάνεια; Που είναι η πιο αστεία από όλες τις αμαρτίες βέβαια. Η υπερηφάνεια είναι η πιο γελοία αμαρτία. Ξέρετε πως γεννιέται η υπερηφάνεια; Όταν συγκρίνει ένας τον εαυτό του με τους άλλους ανθρώπους. Θα βρει κάτι στο οποίο υπερέχει και του μπαίνει υπερηφάνεια. Αν σε κάτι είναι κατώτερος από τον άλλο του μπαίνει η ζήλεια, ο φθόνος. Δηλαδή όταν συγκρίνουμε τον εαυτό μας με τους άλλους το πιο πιθανό είναι ή να αποκτήσουμε υπερηφάνεια γιατί βλέπουμε κοίταξε ο άλλος τι πράγματα κάνει, εγώ δεν τα κάνω, είμαι καλύτερος. Ή να δει κάποιον άλλο που έχει κάποια χαρίσματα και να ζηλεύει γιατί δεν τα έχει αυτός. Όταν συγκρίνεις τον εαυτό σου με τους άλλους τότε πέφτεις σε υπερηφάνεια, σε φθόνο και τέτοια. Όταν όμως συγκρίνεις τον εαυτό σου με τον Χριστό, τότε εκμηδενίζεσαι κυριολεκτικά. Τότε νιώθεις ότι δεν είσαι τίποτα. Ε, αυτό το πράγμα είναι που το νιώθουν οι άγιοι και ο πόθος της αγιότητας είναι ο πόθος του Χριστού, να ενωθούν με τον Χριστό. Και αυτό είναι το βασικότερο στοιχείο βέβαια μέσα στην ορθοδοξία, μέσα στην αληθινή ζωή των χριστιανών. Αυτή η ένωση με τον Χριστό. Όχι, «εγώ αγωνίζομαι, κάνω άσκηση ...», γι’ αυτό βλέπουμε πάρα πολλούς ευσεβείς ανθρώπους να επιδεικνύουν, ξέρω ‘γω, ότι κάνουν νηστεία. Να σε σταματούν στο δρόμο, να κάνουν και τη μετάνοια για να δείξουν ότι είναι ευλαβείς, και να ρωτούνε: «γέροντα, σήμερα τρώμε λάδι;». Κι εγώ από μέσα μου απαντώ: «να φάτε πετρέλαιο». Η ερώτηση είναι μόνο και μόνο για να δείξουν ότι νηστεύουνε. Πετρέλαιο να φαν, νηστήσιμο είναι το πετρέλαιο. 00:57:40 Αυτή είναι η ορθοδοξία, η σημερινή ορθοδοξία, που είναι διαστρέβλωση της ορθοδοξίας, επίδειξη, χαζοϋπακοή, χαζογεροντάδες. Όταν τα συγκρίνει κανείς αυτά με τη ζωή των αγίων, βλέπει πόσο διαφορετική είναι η ζωή των αγίων από τη ζωή των ηλιθίων της εποχής μας. Και ηλίθιοι είναι όχι μόνο εκείνοι που τρέχουνε και κάνουνε τις ευσέβειες στους γεροντάδες, και οι ίδιοι αυτοί που θέλουν να είναι γεροντάδες, γιατί αν ήταν αληθινοί χριστιανοί θα ακούγαν τα λόγια του Χριστού και θέλαν να γίνουν το πιο απλό, παιδάκια να γίνουν. Να βλέπατε παλιά βρε παιδιά, να βλέπατε κάτι μοναχούς αγιορείτες, μα κυριολεκτικά σαν παιδιά ήτανε, πως παίζαν μεταξύ τους, πως μιλούσαν. Έβλεπες χαρούμενα πρόσωπα. Όχι εκείνα τα σκυθρωπά πρόσωπα. Όταν βλέπετε σκυθρωπά πρόσωπα να φεύγετε μακριά ... Ο πόθος του αληθινού χριστιανού είναι, στο τέλος «εις την αΐδιον καταντήσωμεν ανάπαυσιν ένθα ο των εορταζόντων ήχος ο ακατάπαυστος και η απέραντος ηδονή των καθορώντων του Σου προσώπου το κάλλος το άρρητον» ... οι τελευταίες αυτές σειρές της ευχής αυτής πρέπει να έχουν προστεθεί από τον άγιο Συμεών τον Νέο Θεολόγο, γιατί μοιάζουν πολύ με τα δικά του τα κείμενα. Λοιπόν, τι είναι ο πόθος, ε; Ο πόθος είναι όταν φύγω από αυτή τη ζωή να καταντήσω εις την αΐδιον ανάπαυσιν, στον παράδεισο που λέμε, όπου ο των εορταζόντων ήχος ο ακατάπαυστος, αυτών που γιορτάζουνε, και η απέραντη ηδονή, αυτή είναι η ηδονή των αγίων, η απέραντη ηδονή των καθορώντων του Σου προσώπου το κάλλος το άρρητον. Να βλέπουν την απερίγραπτη ομορφιά του προσώπου Σου, του Χριστού. Αυτό είναι που ζητάει αυτός που αγαπάει τον Χριστό, στην άλλη ζωή να βλέπει συνέχεια το πρόσωπο του Χριστού. Όχι ο ίδιος του να γίνει κάτι και να τον θαυμάζουν οι άλλοι. 01:06:09 Ο Ιουστίνος Πόποβιτς έγραψε ένα βιβλίο, «Άνθρωπος και Θεάνθρωπος». Εκεί βλέπετε στη μια περίπτωση είναι ο άνθρωπος που θεοποιείται, είτε αυτό μπορεί να συμβαίνει στη Δύση με τον Πάπα όπως ... ειδικά παλιά, τώρα πια μη νομίζετε ότι δίνουνε σημασία. Δεν είναι οι Πάπες τώρα όπως ήταν. Που τότε ήταν ένα σύμβολο. Αυτό ήταν ακριβώς που ήταν αντίθετο προς εκείνο που είπε ο Χριστός «και πατέρα ημών μη καλέσετε επί της γης». Αυτό έγινε στην Δύση με τους Πάπες. Τώρα πια βέβαια έχουν αλλάξει πολύ τα πράγματα. Δηλαδή περισσότερο πάπες είναι στην ορθοδοξία τώρα παρά εκεί πέρα. Εμείς έχουμε πολλούς πάπες όπως ξέρετε εδώ, πάρα πολλούς, αλάθητους, που δίνουν διαταγές συνέχεια ... Στο τέλος μπορεί να συμβεί αυτό που συνέβη με τους Εβραίους, που ο Χριστός ήταν μέσα τους και αυτοί δεν Τον δεχτήκαν και Τον δεχτήκαν τα Έθνη. Μπορεί δηλαδή να διορθωθούνε οι Δυτικοί και να χαθούμε εμείς οι ορθόδοξοι, ε; με τις βλακείες που υπάρχουν σήμερα. Με τους πάπες που γεμίσαμε, ε; Στο «Άνθρωπος και Θεάνθρωπος», το κέντρο είναι ο Θεάνθρωπος για την ορθοδοξία. Για τους δυτικούς ανθρώπους μπορεί να είναι ένα πρόσωπο ή πολλά πρόσωπα. Αλλά για σκεφτείτε ότι και στην ορθοδοξία μπορεί να γίνει αυτό και αντί να είναι κέντρο ο Θεάνθρωπος να είναι κέντρο κάποιος άνθρωπος. Όποιος βλέπει τελικά τον Χριστό αισθάνεται την μεγάλη του τέτοια ... ο Σωφρόνιος του Έσσεξ, έτσι; Ο Σωφρόνιος του Έσσεξ το περιγράφει πολύ ... ότι όταν βλέπει κανείς το άκτιστο Φως, εάν αξιωθεί κάποτε να δει κανείς το άκτιστο Φως, γεμίζει μέσα του από αυτή την αίσθηση ότι είναι ο ίδιος του ένα χάος. Από τη μια ενώνεται με τον Χριστό και από την άλλη αισθάνεται για τον εαυτό του το χάος που τον χωρίζει ... τόσο αμαρτωλός, τόσο ανάξιος, τόσο, τόσο, τόσο ... Και βλέπετε ότι οι αληθινοί άγιοι αισθάνονται αυτή την αναξιότητά τους ... Στην λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου, πριν από τον καθαγιασμό των τιμίων δώρων, μετά από «τα Σα εκ των Σων» λέει, εμείς οι αμαρτωλοί και ανάξιοι δούλοι Σου οι καταξιωθέντες λειτουργείν τω αγίω Σου Θυσιαστηρίω, που καταξιωθήκαμε να λειτουργούμε στο άγιο Σου Θυσιαστήριο, ου γαρ εποιήσαμεν τι αγαθόν επί της γης! Αϊντέ, τι λέει ο Μέγας Βασίλειος; Δεν καταξιωθήκαμε, λέει, εξαιτίας της δικαιοσύνης μας, δηλαδή δεν λειτουργούμε εμείς επειδή η δικαιοσύνη μας είναι τόσο μεγάλη ώστε να είμαστε άξιοι να λειτουργούμε. Διότι, προσέξτε τι λέει: δεν κάναμε τίποτα καλό επάνω στη γη. Αυτό το λέει ο Μέγας Βασίλειος. Εσείς ξέρετε να έκανε τίποτα επάνω στη γη ο Μέγας Βασίλειος; Είχε κάνει τίποτα; Η Βασιλειάδα. Πολλοί κάνουνε ιδρύματα, δίνουνε χρήματα ... Τι έκαμνε ο Μέγας Βασίλειος εκεί στη Βασιλειάδα; Ήταν αρχιεπίσκοπος στο μεγαλύτερο μέρος της Μικράς Ασίας. Η περιοχή αυτή άρχιζε απέναντι από την Κωνσταντινούπολη, από τον Βόσπορο, έφτανε μέχρι τον Καύκασο και από τον Εύξεινο Πόντο έφτανε μέχρι την Καππαδοκία και πιο νότια. Σε όλα αυτά τα μέρη αυτός ήταν ο ανώτερος επίσκοπος, ο αρχιεπίσκοπος. Είχε ένα πολύ μεγάλο αξίωμα. Μέσα στην Βασιλειάδα τι έκαμνε αυτός; Υπήρχαν πολλοί εθελοντές ... αλλά κανείς δεν τολμούσε να πλησιάσει τους λεπρούς που ήσαν εκεί. Αυτό το έκαμνε ο αρχιεπίσκοπος, αυτός πήγαινε, καθάριζε τις πληγές των λεπρών, τους αγκάλιαζε, τους φιλούσε ... έκαμνε το πιο βρώμικο, το πιο απαίσιο έργο εκεί μέσα ο αρχιεπίσκοπος, ο Μέγας Βασίλειος. Αυτό που οι άλλοι σιχαίνονταν. Ε, λοιπόν ο Μέγας Βασίλειος στη Λειτουργία του που τη διαβάζουν όλοι οι ιερείς και οι αρχιερείς λέει αυτά τα πράγματα. Οι περισσότεροι όμως, είμαι βέβαιος ότι, δεν τα προσέχουν. «Ου γαρ εποιήσαμεν τι αγαθόν επί της γης»! το καταλαβαίνετε τι σημαίνει αυτό; Δεν κάναμε τίποτε καλό επάνω στη γη. Και αυτό το πίστευε ο Μέγας Βασίλειος. Ενώ συνήθως, εγώ έκανα αυτό, εγώ έκανα εκείνο ... 01:13:31 Κάποια σε πολύ δύσκολη κατάσταση μου είχε ζητήσει να πάω να εξομολογηθεί. Έχω ένα μεγάλο βάρος, λέει ... Πήγα λοιπόν ... ε, ποιο ήταν το βάρος που είχε να μου πει να ξελαφρώσει η καρδιά της; Όλο κατηγορούσε τον άντρα της. Μου είπε λοιπόν όλες τις αμαρτίες του άντρα της. Τι να της πω; Με παλαβούς μπορείς να συνεννοηθείς; Ε, της διάβασα την συγχωρητική ευχή κι έλεγα τώρα συγχωρήθηκαν οι αμαρτίες του άντρα της. Αυτές μου είπε, αυτές συγχωρήθηκαν. ... Κι όμως αυτή πήγαινε στην Εκκλησία πριν από τον καντηλανάφτη. Ήτανε πολύ ευσεβής, αλλά στρίγκλα. Τι να κάνουμε. Γίνεται; Πάντα δυνατά τω πιστεύοντι. Ειδικά σε αυτούς που πιστεύουν όλα είναι δυνατά, και να πιστεύεις και να είσαι στρίγκλος. Όλα γίνονται. Φανατισμός 01:16:16 Ένα άλλο φαινόμενο τώρα, στην ορθοδοξία την σημερινή είναι και αυτό το ωραίο φαινόμενο, πολύ γλυκό φαινόμενο ... να βγαίνουμε με πανό, «Τον Πάπα να καταράστε» ... ωραία συνθήματα! Γιατί δηλαδή; Πώς όλοι κάνουν διαδηλώσεις να μην κάνουν και οι Χριστιανοί; Έχουν και μια εικόνα του αγίου Κοσμά του Αιτωλού και λένε ότι αυτός το είπε αυτό. Δεν το είπε ρε παιδιά. Τα βάλανε στο στόμα του εκ των υστέρων. Και πολλά πράγματα υπάρχουν που δεν τα είπανε οι άγιοι και τους τα φορτώσανε. Έτσι; Τα ελαττώματα που έχει ο καθένας τα φορτώνει ή στους αγίους ή στον Θεό! Είναι ο άλλος πυρολάτρης και λέει: Θα ρίξει ο Θεός φωτιά να μας κάψει. Στο Αζερμπαϊτζάν οι αρχαίοι πυρολάτρες είχαν βάλει φωτιά σε μια πετρελαιοπηγή και αυτό ήταν το αιώνιο πυρ που λάτρευαν. Όταν έφτασε μέχρι εκεί ο Ηράκλειος έσβησε την φωτιά εκείνη και αυτή η είδηση πέρασε στον Ακάθιστο Ύμνο με την φράση «χαίρε της απάτης την κάμινον σβέσασα». Η Θεοτόκος μέσω του Ηράκλειου έσβησε της απάτης την κάμινο, αυτό που παραπλανούσε τους ανθρώπους και το λάτρευαν ως αιώνιο πυρ. Όταν οι μαθητές ρώτησαν τον Χριστό μήπως να ζητήσουν από τον Θεό να στείλει φωτιά και να κάψει κάποιους που τους είχαν διώξει ο Χριστός τους απάντησε, δεν ξέρετε ποιανού πνεύματος είστε. Ο Υιός του ανθρώπου δεν ήρθε να καταστρέψει ψυχές ανθρώπων αλλά να σώσει. Ο προφήτης Ηλίας που ήταν αυστηρός και ζηλωτής στο όρος Κάρμηλος, μετά που οι ιερείς της Ιεζάβελ απέτυχαν να ανάψουν φωτιά με προσευχή στον Βαάλ, όπως ήταν ταλαιπωρημένοι τους έσφαξε όλους. Τότε η Ιεζάβελ είπε θα τον σφάξω. Το άκουσε ο προφήτης Ηλίας και επειδή ο Θεός δεν ενέκρινε αυτό που έκανε, που έσφαξε τους ιερείς του Βαάλ, πήρε τη Χάρη που του έδινε έως τότε και τον άφησε με τις δικές του δυνάμεις. Μόλις λοιπόν άκουσε αυτή την απειλή από την βασίλισσα την Ιεζάβελ φοβήθηκε τόσο πολύ που το ‘βαλε στα πόδια και έφυγε μακριά σαράντα ημερών οδόν για να φύγει μακριά από την ειδωλολάτρισσα την βασίλισσα και να γλυτώσει από αυτήν. Και γι’ αυτό ο Χρυσόστομος σε μια ομιλία του για αυτά τα πράγματα λέει βλέπετε, επειδή πίστευε ότι ο Θεός είναι με το μέρος του και είχε πάρει ψηλά τον αμανέ ... γι’ αυτό τον εγκατέλειψε ο Θεός και τον άφησε να εξευτελιστεί με τον φόβο μπροστά σε μια γυναίκα. Φοβήθηκε λοιπόν και έφυγε. Και τότε ο Θεός του είπε «θα ‘ρθω, θα Με δεις». Και περίμενε ο προφήτης Ηλίας. Ήταν στο όρος Σινά σε μια σπηλιά, βγήκε από τη σπηλιά και περίμενε να έρθει ο Κύριος. «Πνεύμα μέγα κραταιόν διαλύων όρη και συντρίβον πέτρας ενώπιον Κυρίου. Ουκ εν τω πνεύματι Κύριος». Ξαφνικά ένας άνεμος πολύ ισχυρός, τόσο ισχυρός που μετακινούσε πέτρες ... μετακινούντανε όγκοι άμμου, μια αμμοθύελλα τρομακτική. Νόμισε ότι ήρθε ο Κύριος. Ουκ εν τω πνεύματι ο Κύριος, δεν ήταν στον άνεμο ο Κύριος. Μετά από εκείνο γίνεται συσσεισμός, λέει, συγκλονίστηκε η περιοχή από σεισμό. Νόμισε ο προφήτης Ηλίας ότι ήρθε ο Κύριος. Ουκ εν τω συσσεισμώ ο Κύριος. Και μετά αρχίζουν αστραπές, κεραυνοί και τέτοια: «ο Κύριος ήρθε»! Δεν ήταν κι εκεί ο Κύριος. Και μετά από εκείνο πνέει Αύρα λεπτή, ένα δροσερό αεράκι. Και εν τη Αύρα ο Κύριος. Δηλαδή ο προφήτης Ηλίας τον Θεό τον φανταζόταν σαν έναν τρομερό, με αμμοθύελλες, με κεραυνούς, με σεισμούς και τέτοια, όπως Τον φαντάζονται οι ευσεβείς της εποχής μας, ότι ο Θεός είναι για να καίει τους ανθρώπους: «καλά μας έκανε ο Θεός. Μας τιμώρησε, το ένα, το άλλο ...» και χαίρονται γι’ αυτά τα πράγματα. Η απάντηση του Θεού ήτανε, δεν Είμαι ούτε στον σεισμό, ούτε στην αμμοθύελλα, ούτε στις αστραπές και βροντές, αλλά στο λεπτό Αεράκι, στην Αύρα την λεπτή, εκεί ήταν ο Κύριος. Του έδωσε να καταλάβει ότι ο Θεός δεν είναι της καταστροφής αλλά του λεπτού, του δροσερού Αέρα. Λοιπόν είπαμε όμως παρά πολλοί ορθόδοξοι ευλαβείς και τέτοια ... κι αυτό συμβαίνει σε όλους, και στους καθολικούς και στους προτεστάντες, οι φανατισμένοι υπάρχουν σε όλα τα μέρη. Οι φανατισμένοι θέλουνε όλοι οι άλλοι να καταστραφούν, το μίσος κυριαρχεί. Δηλαδή λένε ότι είναι χριστιανοί, αλλά κυριαρχεί στην καρδιά τους το μίσος. Αυτοί μπορεί να είναι μοναχοί. Ο άγιος Νικόδημος ο αγιορείτης, τον ξέρετε; Που τον έχουν για πολύ αυστηρό και τέτοια; Ε, λοιπόν γράφει στην «Ομολογία Πίστεως»: «Αδελφοί και πατέρες, αν δεν εκριζώσετε το μίσος από την καρδιά σας και δεν εμφυτεύσετε την αγάπη, στην καρδιά σας», μιλάει για μοναχούς που μαλώνανε εκεί στο Άγιον Όρος μέσα, «ματαίως κατοικείτε στα όρη και τα βουνά, μάταιοι είναι και οι ...» ... Ήτανε ο αββάς Μακάριος, ο Αιγύπτιος, με τους μοναχούς του. Σε έναν απ’ αυτούς, τον πιο νέο του είπε να πάει πιο μπροστά ώστε να ετοιμάσει εκεί που θα πηγαίναν σε μια πόλη, να ετοιμάσει εκεί τα πράγματα, και οι άλλοι θα φτάναν αργότερα. Ξεκίνησε ο νέος ο μοναχός. Οι νέοι οι μοναχοί είναι πιο θερμόαιμοι όπως ξέρετε. Στο δρόμο συναντάει έναν ιερέα της αιγυπτιακής θρησκείας, έναν ιερέα των ειδώλων. Ήταν εύκολο να τον καταλάβει ότι ήταν ιερέας γιατί είχανε ενδυμασία συγκεκριμένη οι ιερείς. Ο οποίος κρατούσε κι ένα ραβδί. Πάντα είχαν ραβδιά οι ιερείς, ξέρετε τότε που πήγε ο Μωυσής στο Φαραώ οι ιερείς ρίξαν τα ραβδιά τους και γίναν φίδια που λέει και κάτι τέτοια. Λοιπόν τον είδε που έτρεχε, ήταν πολύ βιαστικός, ερχόταν προς το μέρος τους, και ξέρετε τι του είπε ο εξυπνάκιας, ο νεαρός; Ήταν σαν αυτούς τους νεαρούς που πάνε και τα σπάνουν όλα, όταν έρθουν στο κέφι. Λοιπόν: «Ε, ε, δαίμων, που τρέχεις;» «Ε, δαίμονα που τρέχεις;». Θυμώνει λοιπόν ο ιερέας των ειδώλων και τον αρχινάει με το ραβδί του, τον άφησε ξερό. Μετά από λίγο συναντάει τον αββά Μακάριο και τους άλλους, και τι του λέει ο αββάς Μακάριος; «Σωθείεις, σωθείεις καματηρέ», «στο καλό, στο καλό, εργατικέ άνθρωπε», δουλευταρά. Κι εκείνος λέει, «τι καλό είδες σε μένα και με προσφωνείς;», «Ε, σε είδα ότι βιάζεσαι και τρέχεις να κάνεις κάτι». «Μα, δεν μου μίλησε έτσι εκείνος ο άλλος μοναχός που συνάντησα πιο πριν». Και μένει λοιπόν εκεί ... του είπε, «στο καλό» μόνο, μια ευχή του είπε ... Λοιπόν αυτό τον έκανε να αλλάξει τελείως και να λέει θέλω να μείνω μαζί σου, και τον ακολουθεί. Στο δρόμο συναντάν και τον άλλο τον «ξερό», τον παίρνουν κι εκείνον αιρόμενον υπό τεσσάρων, τον κουβαλούσαν σαν να ήταν επιτάφιος και πήγαν εκεί πέρα, εκείνον μεν τον περιποιηθήκαν, ο άλλος όμως ο ιερέας, δεν ξεκολούσε, «δίδαξε με να γίνω χριστιανός». Του δίδαξε τον χριστιανισμό, βαφτίστηκε κι έγινε και μοναχός και έμεινε στην ακολουθία του αββά Μακαρίου. Και τους είπε ο αββάς Μακάριος, και αυτά είναι στο Γεροντικό μέσα: «ο λόγος ο κακός και τους καλούς ποιεί κακούς. Ο δε καλός λόγος και τους κακούς ποιεί καλούς». Λες έναν κακό λόγο και ο καλός θα νευριάσει και θα γίνει κακός. Λες έναν καλό λόγο; Και ο κακός θα γίνει καλός. Βλέπετε τη συμπεριφορά. Κάντε σύγκριση τώρα με τους φανατισμένους της εποχής μας που φωνάζουν: «Είστε αιρετικοί, είστε τέτοιοι ... τον Πάπα να καταράστε». Αυτό «τον Πάπα να καταράστε δεν το είπε ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός. 01:33:50 Ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός πουθενά δεν αναφέρει τον Πάπα γιατί στα μέρη που κήρυττε δεν υπήρχανε παπικοί και δεν υπήρχε λόγος να μιλήσει για τον Πάπα. Θα τους έλεγε για τον Πάπα και θα λέγαν οι χωριάτες, «τι είναι αυτό;». Την εποχή εκείνη δεν υπήρχαν τηλεοράσεις, εφημερίδες ... στα χωριά δεν ξέραν τίποτα από αυτά τα πράγματα. Ξέραν μόνο στα μέρη που υπήρχανε ιερείς λατίνοι και τους κάναν προσηλυτισμό. Εκεί ξέρανε. Αλλά δυτική Μακεδονία, Θεσσαλία, Ήπειρο δεν είχαν ιδέα από αυτά τα πράγματα. Βεβαίως κάποτε πήγε και στα Επτάνησα αλλά και εκεί ξέρουμε ότι δεν είπε τίποτα για τον Πάπα επειδή ξέρουμε ότι τον παρακολουθούσανε κατάσκοποι Βενετοί να δουν τι λέει και δεν αναφέρουν τίποτε για Πάπα. Αυτό, «τον Πάπα να καταράσθε» το αναφέρει για πρώτη φορά ο Μακρυγιάννης το 1836, δηλαδή είχαν περάσει ... το 1779 που μαρτύρησε, πάνω από 55 χρόνια. Ο Μακρυγιάννης προφανώς το άκουσε αυτό να το λέει ο Ιωάννης Κωλέτης, ένας αλήτης κανονικός, αυτός που προσπάθησε να σκοτώσει τον Κολοκοτρώνη, και μάλιστα είχε στείλει τον Μακρυγιάννη στην Πελοπόννησο. Ο Μακρυγιάννης ήταν αθώος, στην αρχή πίστεψε ότι ... κάτι του είπε εναντίον του Κολοκοτρώνη. Στο τέλος τον κατάλαβε τον Κωλέτη και τον παράτησε. Αλλά αρκετό καιρό ήταν στις διαταγές του Κωλέτη. Ο Κωλέτης επέμενε και όταν τον κλείσαν τον Κολοκοτρώνη στην φυλακή να θανατωθεί. Φοβερός άνθρωπος. Ο Κωλέτης όταν ήταν μικρός, στο Σιράκο της Ηπείρου είχαν δεχθεί τον Κοσμά τον Αιτωλό και μάλλον τον φιλοξενήσαν και στο σπίτι τους γιατί αυτοί ήταν οι πλουσιότεροι εκεί ... Θα μου πείτε γιατί πήγαινε σε σπίτια πλουσίων ο άγιος Κοσμάς; Απλούστατα γιατί ήθελε να χτιστούν σχολεία και αν δεν τα χτίζαν οι πλούσιοι ποιος θα τα έχτιζε; Εκεί είπε και «αυτό το παιδί θα προκόψει», και ο Κωλέτης μετά του πρόσθεσε «θα κυβερνήσει την Ελλάδα και θα δοξαστεί». Αποκλείεται να είχε πει ο άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός «θα κυβερνήσει την Ελλάδα» γιατί την εποχή εκείνη η Ελλάδα δεν υπήρχε και η έννοια της Ελλάδας ήταν κάτι άγνωστο την εποχή εκείνη που μιλούσε. Και ούτε θα έλεγε «θα δοξαστεί» γιατί για τον Κοσμά τον Αιτωλό τα κοσμικά αξιώματα δεν είναι δόξα. Δεν ήταν δόξα, αφού έλεγε σε ένα σημείο αν συναντήσεις βασιλιά και ιερέα, τον ιερέα θα τιμήσεις πριν από τον βασιλιά. Δηλαδή δεν θεωρούσε ότι τα αξιώματα τα κοσμικά έχουν καμιά αξία. Αποκλείεται να τα είχε πει αυτά, τα πρόσθεσε ο ίδιος για να παίρνει ψήφους. Όπως πολλοί πολιτικοί που τρέχουν στις εκκλησίες, πάνε και σε μοναστήρια για να πάρουν ψήφους. Γίνονται και ευλαβείς ακόμη για να πάρουν ψήφους. Έτσι και ο Ιωάννης Κωλέτης ο οποίος και άλλα πράγματα διαστρέβλωσε, είπε και μια προφητεία η οποία έχει περάσει σαν προφητεία του Κοσμά του Αιτωλού, την έπλασε ο Κωλέτης πάλι ... είπε: «Την Ελλάδα θα την ελευθερώσει η Γαλλία. Την Ήπειρο αργότερα η Ιταλία»! Αυτά είναι καθαρά οι ιδέες του Ιωάννη Κωλέτη ο οποίος δυο έθνη είχε φίλους, τους Γάλλους και τους Ιταλούς. - Πως εξηγείται αυτό που λέει στην Θεία Λειτουργία: «Πρόσθες αυτοίς κακά τοις ενδόξοις της γης»; Δεν ακούγεται σαν κατάρα; - Μη τους βοηθάς να πάνε καλά οι δουλειές τους. Οι ένδοξοι της γης δεν βάζουν μυαλό. Εγώ πάντως το χαίρομαι αυτό γιατί με τους ενδόξους της γης δεν έχω σχέσεις, δεν μου αρέσουν. Αλλά πολλοί άνθρωποι της εκκλησίας και ευσεβείς και τέτοια τους αρέσει πολύ να έχουν προς τους πολιτικούς, βουλευτές, υπουργούς, χαίρονται πάρα πολύ με αυτά, να έχουνε σχέσεις με ανθρώπους που έχουνε αξιώματα στον κόσμο αυτό. - Ακούγεται σαν κατάρα ... - Ακούγεται σαν κατάρα γιατί αυτοί οι ένδοξοι της γης συνέχεια κάνουν το κακό στους φτωχούς οι οποίοι πάντοτε υποφέρουν από τους ενδόξους της γης και λέει, δώσε τους χαστούκια. Δεν λέει πάντως να πάτε στη κόλαση. Κατάρα, δεν είναι ακριβώς κατάρα, δεν λέει να πάτε στη κόλαση ... Ακούγεται κακό αλλά καλό είναι να το ακούνε λίγο οι ευσεβείς αυτό το πράγμα γιατί οι ευσεβείς έχουνε μια μανία να τρέχουνε στους μεγάλους της γης, στους ενδόξους της γης. Οι θρήσκοι, γενικά οι θρήσκοι, είναι τρομερό ε; πόσο ελκύονται από τα αξιώματα. Όταν βλέπουν στολές, όταν βλέπουν τέτοια τρέχουν. Γιατί οι θρήσκοι είναι τόσο αρρωστημένοι; Θρησκεία 01:43:23 Είναι δυνατόν ένας χριστιανός να είναι θρήσκος; Τι είναι ο θρήσκος; Ο θρήσκος είναι αυτός που ανήκει σε μια θρησκεία. Και τι είναι η θρησκεία; Ξέρετε τι είναι η θρησκεία; Πάρτε όλες τις θρησκείες του κόσμου. Τι είναι; Στην κορυφή υπάρχει ένας θεός. Μπορεί να υπάρχουν και πολλοί θεοί. Και ο θεός αυτός διατάζει τους ανθρώπους και οι άνθρωποι του προσφέρουν θυσίες για να τον εξευμενίσουνε, τους απειλεί και ξέρω ‘γω. Ένα παράδειγμα θρησκείας είναι ο Μουσουλμανισμός. Λέει εκεί, ένας θεός ο Αλλάχ, δεν υπάρχει θεός εκτός από τον Αλλάχ και προφήτης αυτού ο Μωάμεθ. Ε, λοιπόν όποιος δεν το δέχεται αυτό το πράγμα τον θανατώνουμε. Ή τουλάχιστον τον κάνουμε δούλο μας, σκλάβο, και τον βάζουμε να πληρώνει χαράτσι. Αυτό θα πει θρησκεία. Θρησκεία θα πει, ένας από πάνω δυνάστης θεός και από κάτω οι άνθρωποι που είναι υποχρεωμένοι να τον δεχθούν αυτόν τον θεό. Ο Χριστιανισμός είναι θρησκεία; Σε τι διαφέρει δηλαδή από τις θρησκείες, γιατί και ο Μουσουλμάνος θα σου πει αποκάλυψη έχουμε και εμείς, αποκαλύφθηκε, ο άγγελος τα είπε αυτά στον Μωάμεθ. Και οι άλλοι θα πουν αποκάλυψη έχουνε. Εμείς πιο μάγκες είμαστε; Όλες οι θρησκείες έχουν και θαύματα. Σε τι διαφέρει δηλαδή ο Χριστιανισμός από τις θρησκείες αυτές; Ο Χριστιανισμός είναι το αναποδογύρισμα της θρησκείας, έχει τελείως τα αντίθετα από εκείνα που έχει η θρησκεία. Στις διάφορες θρησκείες οι άνθρωποι προσφέρουν θυσίες στον θεό. Στον Χριστιανισμό γίνεται το αντίθετο, ο θεός προσφέρει θυσία στους ανθρώπους και μάλιστα τον γιό του. Είναι τελείως το ανάποδο. Όλα ανάποδα γίνονται στον Χριστιανισμό. Σε όλα ανάποδος είναι ο Χριστιανισμός. - Εμείς δεν προσφέρουμε θυσία; - Όχι δεν προσφέρετε θυσία! Τι προσφέρουμε βρε; Πάλι τον Χριστό προσφέρουμε εκεί! Σώμα και αίμα Χριστού, τι φαντάζεστε ότι προσφέρουμε; Αυτό δηλαδή που προσφέρθηκε σε μας θυσία ... κατά κάποιο τρόπο λέμε, «απαράδεκτος, πήγαινε πίσω»! Αυτό κάνουμε; «Τα Σα εκ των Σων», τι προσφέρουμε; Καταργήθηκαν οι θυσίες σε μας! Δεν το αντιλαμβάνεστε αυτό το πράγμα; Ναι είναι ιερό θυσιαστήριο, αφού θυσιάστηκε ο Χριστός για μας. Ο Χριστός θυσιάστηκε, δεν θυσιαζόμαστε εμείς, δεν θυσιάζουμε κάτι εμείς. Επαναλαμβάνεται η θυσία Του. Δηλαδή ο Θεός Πατέρας, στέλνει το Γιο Του, θυσιάζεται στους ανθρώπους για να τους αποδείξει ότι τους αγαπάει πραγματικά, να τους συμφιλιώσει με τον Εαυτό Του. Ο απόστολος Παύλος το λέει αυτό με έναν υπέροχο τρόπο, «υπέρ Χριστού, ου πρεσβεύομεν, ως του θεού παρακαλούντος δι’ ημών, δεόμεθα υπέρ Χριστού καταλάγητε τω θεώ». Εμείς ερχόμαστε σαν πρεσβευτές του Χριστού, σαν να παρακαλάει τους ανθρώπους ο θεός δια μέσου ημών, «δεόμεθα υπέρ Χριστού», «σας παρακαλούμε, σας ικετεύουμε στο όνομα του Χριστού συμφιλιωθείτε με τον θεό». Το καταλαβαίνετε αυτό; Ποια θρησκεία μπορεί να παρουσιάσει κάτι τέτοιο; Είναι τελείως αντίθετο από τις θρησκείες αυτό. Μας παρακαλεί ο θεός να συμφιλιωθούμε μαζί του! Θυσιάζει τον γιο του σε μας για να μας αποδείξει την αγάπη του. Και για να το πάμε λίγο σε love story, ο άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας μας περιγράφει μια love story. Λέει, όπως ένας μανικός εραστής. Τι θα πει μανικός εραστής; Ένας ερωτευμένος που έχασε τα μυαλά του από τον έρωτα. Μανικός, μανία τον έπιασε. Λοιπόν, τι κάνει αυτός; Κάθεται, λέει, κάτω από το μπαλκόνι, όπως ο Ρωμαίος με την Ιουλιέτα, και αν η ωραία του εκεί, δεν του λέει το, ναι, στο τέλος, λέει, για της αποδείξει την αγάπη του, αυτοκτονεί. Ε, αυτό έκανε και ο Χριστός με την ανθρωπότητα. Έρχεται στην ανθρωπότητα, της λέει, «σ’ αγαπώ, σ’ αγαπώ», τίποτα η ανθρωπότητα, ε, στο τέλος αυτοκτονεί, φονεύει τον εαυτό του για να αποδείξει την αγάπη του. Καταλάβατε; Αυτό θα πει love story! Παρομοιάζει τον Χριστό που έρχεται και θυσιάζεται για τους ανθρώπους με έναν μανικό εραστή που στο τέλος θυσιάζει τη ζωή του για να αποδείξει στην κοπέλα του ότι πραγματικά την αγαπάει. Αυτό είναι ο Χριστιανισμός, είναι κάτι τελείως διαφορετικό από τις θρησκείες. Αλλά τώρα θα μου πείτε έχει καταντήσει ... οι περισσότεροι άνθρωποι που μαζεύονται στις εκκλησίες συμπεριφέρονται μ’ αυτό ... θα κάνουμε το τέτοιο, θα ανάψουμε τα κεριά μας, θα κάνουμε μετάνοιες, ανατάσεις ... θα κάνουμε διάφορα πράγματα να δούνε και οι άλλοι πόσο ευλαβείς είμαστε. Καλά, όχι να το παινευτούμε αλλά είμαστε πολύ ευλαβείς, πρέπει να το μάθουν και οι άλλοι, να ωφεληθούν και αυτοί να τους δώσουμε το καλό παράδειγμα! Αλλά σας λέω ο αληθινός Χριστιανισμός είναι κάτι τελείως επαναστατικό. Είναι μια επανάσταση, δεν είναι θρησκεία. Μια διαρκής επανάσταση. Είναι διαρκής επανάσταση γιατί όλες οι επαναστάσεις των ανθρώπων στο τέλος ξέρετε τι γίνονται; Στο τέλος οι επαναστάτες γκρεμίζουν την εξουσία και την παίρνουν αυτοί και γίνονται αυτοί εξουσία. Όπου γίναν επαναστάσεις επακολούθησε δικτατορία. Και στην γαλλική επανάσταση στείλαν στην καρμανιόλα την Μαρία Αντουανέτα ... ξέρετε με το παντεσπάνι ... «παντεσπάνι» θα πει «ψωμί της Ισπανίας» ενώ η «φραντζόλα» είναι «ψωμί της Γαλλίας» ... και εγκαταστήσαν τη δικτατορία τους και μάλιστα μέσα στις φυλακές βάλαν και αυτόν που έγραψε την Μασσαλιώτιδα (τα λόγια και την μουσική), αυτό που ψάλλαν οι επαναστάτες. Όπως εδώ στην Ελλάδα που κλείσαν τον Κολοκοτρώνη. Αυτά γίνονται. Το ίδιο και στην Ρωσία. Και να σκεφτείτε τον Τσάρο ο λαός τον έλεγαν Μπάτουσκα, Πατερούλη, όπως τους ιερείς, μετά έτσι έλεγαν τον Στάλιν ...   «Όταν αντιπαραθέτουμε τη διάρκεια των κοσμικών διαδικασιών με την ανθρώπινη ζωή, τότε η τελευταία αυτή φαίνεται ως συντομότατη στιγμή. Ωστόσο εμείς αντιλαμβανόμαστε τον κύκλο της εξελίξεως των δυνατοτήτων της φύσεως μας ως βραδύ, ιδιαίτερα όταν εισερχόμαστε στην περίοδο των οδυνηρών δοκιμασιών ή θεωρούμε με τον νου μας το μεγαλείο του σκοπού, συγκρίνοντας τον με τη σχεδόν ασύλληπτη προκοπή μας στη γνώση του Αιωνίου. Πρέπει να γνωρίζουμε ότι στη μορφή αυτή της «υπάρξεως» δεν χωρεί το πλήρωμα της τελειότητος: η γήινη μοίρα μας είναι να αγωνιζόμαστε, να τείνουμε «προς» ... Ωστόσο ο αγώνας μας πρέπει να διεξάγεται στο έπακρο των δυνάμεων μας» Αρχιμ. Σωφρονίου (Σαχάρωφ), Το Μυστήριο της Χριστιανικής Ζωής, μετ. Αρχιμ. Ζαχαρία, Ι.Μ. Μονή Τιμίου Προδρόμου, Έσσεξ Αγγλίας 2010, σ. 328 Ο Χριστιανισμός λοιπόν είναι μια αληθινή επανάσταση που είναι και διαρκής, ποτέ δεν θα τελειώσει η επανάσταση του Χριστιανισμού γιατί ποτέ δεν μπορεί να φτάσει στο τέρμα. Οι στόχοι της επανάστασης του Χριστιανισμού είναι τόσο μακρινοί, τόσο μεγάλοι ... είναι σαν τα Μαθηματικά που λέμε, «έχει όριο το άπειρο» και ποτέ δεν το φτάνει όσο και αν μεγαλώνει ο αριθμός. Ε, αυτό είναι ο Χριστιανισμός, δεν φτάνουμε ποτέ αυτό που θέλει ο Χριστιανισμός δεν το φτάνουμε ποτέ. Και η επανάσταση αυτή θα σταματήσει, θα τελειώσει μόνο με τη Δευτέρα Παρουσία. Είναι μια διαρκής επανάσταση. Όποιος βλέπει τον Χριστιανισμό λοιπόν σαν κάτι στατικό, σαν κάτι ακίνητο, αυτός δεν έχει καταλάβει τίποτα από τον Χριστιανισμό.