Για την Πίστη

	Βιβλιοθήκη λογοκρισίας «σωστού-λάθους» (Μάνος Δανέζης) «Υπάρχουν επιστημονικές αποδείξεις ότι μπορούμε να αυτοθεραπευτούμε;» (Lissa Rankin) Placebo - Nocebo (Ψυχίατρος, Θεόδωρος Δασκαλόπουλος) «ΕΝ ΟΙΔΑ ΟΤΙ ΟΥΔΕΝ ΟΙΔΑ» «Η δύναμη του νου» (Ψυχίατρος, Ιωάννης Αυγουστάτος) Θεωρία των Υπερχορδών-Πολυσύμπαν (Δημήτρης Νανόπουλος) «Περί Μεταφοράς» (Νίκου Γ. Πεντζίκη) Janine Shepherd: «Διαλυμένο σώμα δεν σημαίνει διαλυμένη προσωπικότητα» «ΠΙΣΤΕΥΕ ΚΑΙ ΜΗ ΕΡΕΥΝΑ;» Ιωάννης Ρωμανίδης: Μη δέχεσαι και μη απορρίπτεις ... Η πίστη είναι μια πολύ σημαντική ικανότητα-δύναμη της ανθρώπινης αυτοσυνειδησίας. Ο εγκέφαλος έχει την τάση να προσαρμόζεται σε αυτά που έχει επιλέξει ο άνθρωπος να πιστεύει. Ο αστροφυσικός, επίκουρος καθηγητής του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Μάνος Δανέζης, εξηγεί ότι όταν ο άνθρωπος μάθει να πιστεύει ότι κάτι είναι αδύνατον να συμβεί υπάρχει περίπτωση να φτάσει να μην βλέπει πραγματικά γεγονότα που συμβαίνουν μπροστά στα μάτια του. Η αμερικανίδα γιατρός Lissa Rankin μιλάει στο Tedx για το placebo και το nocebo, τη δυνατότητα δηλαδή που έχει ο άνθρωπος να αυτοθεραπεύεται ή και να αρρωσταίνει, με μόνο εφόδιο την πίστη. Ο ψυχίατρος Θεόδωρος Δασκαλόπουλος γράφει επίσης για το φαινόμενο placebo/nocebo. Τον περιορισμό του οπτικού πεδίου που προκαλεί η βεβαιότητα, η έπαρση του «ξερόλα» γνώριζε κι ο Σωκράτης και πρόκρινε το «Έν οίδα ότι ουδέν οίδα» ώστε να υπάρχει αυξημένη πιθανότητα να αναγνωρίσει το καινούργιο. Ο ψυχίατρος Ιωάννης Αυγουστάτος μιλάει για τη δύναμη του νου που ενεργοποιεί ή μπλοκάρει το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου. Ο κορυφαίος θεωρητικός φυσικός και ακαδημαϊκός Δημήτρης Νανόπουλος παρουσιάζει κάποιες παράξενες συνέπειες της θεωρίας των Υπερχορδών. Μπορεί η ακρόαση ομιλίας του Νίκου Γ. Πεντζίκη να θεραπεύσει κρυολόγημα; «ΠΙΣΤΕΥΕ ΚΑΙ ΜΗ ΕΡΕΥΝΑ»; «ΠΙΣΤΕΥΕ ΚΑΙ ΜΗ, ΕΡΕΥΝΑ»; Ή μήπως οφείλει να προηγείται η γνώση; Τι μας διδάσκει η ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ; Ιω   1 Απόσπασμα από την ομιλία του Μάνου Δανέζη στο ΑΠΘ με θέμα: «Η ψευδαίσθηση των αισθήσεων» (https://www.youtube.com/) Στα πλαίσια του εξαμηνιαίου βιωματικού εργαστηρίου με τίτλο «Η Ειρηνική Επανάσταση: Από την εκπαίδευση του οφέλους, στην Παιδεία του Βάθους» που πραγματοποιείται από το Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών της Πολυτεχνικής Σχολής Α.Π.Θ., δόθηκε μία διάλεξη από τον καθ. κ. Μάνο Δανέζη με θέμα: «Η ψευδαίσθηση των αισθήσεων» (Σάββατο 18 Ιουνίου 2011). Η αντίστοιχη παρουσίαση σε powerpoint: danezis_APTH_2011_06_18.ppt. Επίσης απόσπασμα από την εκπομπή του Μάνου Δανέζη και του Στράτου Θεοδοσίου: «Το Σύμπαν που αγάπησα». Βιβλιοθήκη λογοκρισίας «σωστού-λάθους» ΄ «Από τότε που ο άνθρωπος είναι έμβρυο μέσα στη κοιλιά της μητέρας του δημιουργεί μέσα του μια τράπεζα πληροφοριών που του λέει τι είναι σωστό, κοινωνικά σωστό και τι είναι κοινωνικά απαράδεκτο. Αυτή η διαπαιδαγώγηση του ανθρώπου και του μυαλού του συνεχίζεται όταν γεννηθεί το παιδί. Ρωτάει το παιδί τι χρώμα έχει το καρπούζι, πράσινο, ή κόκκινο μέσα; Λέει το παιδί: Μπλε! Τρώει ένα μπερντάκι ξύλο και συνειδητοποιεί ότι αυτό που βλέπει, ότι και να βλέπει θα το λέει κόκκινο. »Με τον τρόπο αυτό όταν ξεπεράσουμε μια συγκεκριμένη ηλικία αυτή η βιβλιοθήκη των σωστών πραγμάτων που διαμορφώνεται από την κοινωνία το τι είναι σωστό) μεγαλώνει πολύ. Αυτό σημαίνει το εξής: ότι αν το μάτι μου, το αυτί μου, ή κάποια αίσθηση μου προσλάβει ενέργεια, προτού την πάει στον εγκέφαλο να τη μετασχηματίσει σε εικόνα ή ήχο ή οτιδήποτε άλλο, περνάει μέσα από αυτή τη βιβλιοθήκη, μέσα από αυτό τον σκληρό δίσκο. Εάν περιέχεται σαν πληροφορία αυτή η μορφή, το σχήμα, ο ήχος ή οτιδήποτε, τότε αφήνεται να περάσει στον εγκέφαλο και να σχηματοποιηθεί. Εάν δεν υπάρχει μέσα στον εγκέφαλο μας, υπάρχει νοητική λογοκρισία και απορρίπτεται και δεν αντιλαμβανόμαστε τίποτα. Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν μέσω αυτής της φυσιολογικής λογοκρισίας μόνο ότι μας έχει μάθει μία κοινωνία με την ευρύτερη έννοια, ότι είναι political και social corect. Ότι είναι σωστό σύμφωνα με τη δομή της κοινωνίας. »Ένα παράδειγμα που δίνει ο Έριχ Φρομ: Πήγε μια ομάδα επιστημόνων σε ένα χωριό της Αφρικής, απομονωμένο δεν είχαν δει ποτέ τους ... και προσπαθούσανε να τους μάθουν κανόνες υγιεινής ... σκεφτήκαν και είπαν να τους δείξουμε μια ταινία που έχει όλους τους κανόνες υγιεινής μέσα ... να τους εντυπωσιάσουμε, έτσι ώστε να κάνουν όσα τους έχουμε πει. Στείσαν το πανί, βάλαν την γεννήτρια του ρεύματος, αρχίσαν να  δείχνουν την ταινία, οι άνθρωποι κάτω, οι αφρικανοί, ούτε κοιτάγαν το πανί, ήταν σαν να μην υπάρχει τίποτα, μιλάγαν μεταξύ τους, ξαφνικά, στη μέση της ταινίας, όλο το χωριό γυρνάει κοιτάει την οθόνη και μετά ξαναμιλάγαν μεταξύ τους σαν να μη συνέβαινε τίποτα. Τελείωσε η ταινία και τους ρωτάνε οι επιστήμονες τι συνέβη. Οι άνθρωποι αυτοί δεν έβλεπαν τίποτα, βλέπαν ένα άσπρο πανί, η φυσιολογία τους ήταν διαμορφωμένη με τέτοιο τρόπο ώστε να μη μπορούν να βλέπουν επίπεδες εικόνες, ... στη μέση της ταινίας είδαν να περνάει μία κότα, την κότα την είδαν όλοι. »... περνά από τη βιβλιοθήκης τους αυτή η διαδοχή των εικόνων, δεν υπάρχει μέσα στη βιβλιοθήκη τους, απορρίπτεται και φεύγει, πετιέται. Άρα καταλαβαίνετε έναν όγκο πληροφοριών των απορρίπτουμε γιατί η κοινωνία μέσα στην οποία ζούμε μας έχει δημιουργήσει αυτή τη βιβλιοθήκη που απορρίπτει γεγονότα τα οποία θεωρεί έξω από την λογική, έξω από τη φιλοσοφία του ορθού». Απόσπασμα από την εκπομπή του Μάνου Δανέζη και του Στράτου Θεοδοσίου: «Το Σύμπαν που αγάπησα». «Για να μπορέσει να αφυπνιστεί ο ΝΟΥΣ θα πρέπει να αλλάξει ολόκληρη η πολιτισμική λογική της Δυτικής κοινωνίας. Ένας άνθρωπος ο οποίος από τα πρώτα βήματα της ζωής του μαθαίνει ότι πραγματικό είναι μόνο ότι αντιλαμβάνονται οι αισθήσεις του, όταν φθάνει 20 ετών, όλα αυτά τα οποία λέμε, το καταλαβαίνουμε όλοι μας, του φαίνονται εξωπραγματικά, δύσκολα. Όλα αυτά τα πράγματα δεν είναι δύσκολα, απλά βρίσκονται έξω από μία σκληρά δομημένη κοινωνική λογική. »Να δώσω ένα παράδειγμα: Εάν πριν μερικές εκατοντάδες χρόνια κάποιος έλεγε ότι η ΓΗ είναι σφαιρική θα γέλαγε ο κόσμος. Υπήρχαν διάσημοι επιστήμονες, ακαδημαϊκοί, καθηγητές πανεπιστημίου που έλεγαν ..μα δεν είναι δυνατόν να είναι σφαιρική η ΓΗ γιατί ο άνθρωπος που είναι από κάτω θα πέσει. Και πως μπορεί να κρατιέται στις άκρες χωρίς να μπορεί να πέσει. Αυτά ήταν μια επιστημονική λογική που βίωνε ο καθημερινός άνθρωπος, και έλεγε με βεβαιότητα ….μα για όνομα του Θεού …η Γη είναι επίπεδη…. Και όμως η Γη δεν είναι επίπεδη . Ήταν επίπεδη γιατί ο νους του ανθρώπου δεν είχε συλλάβει ένα σύνολο νόμων που θα επέτρεπαν σε μια σφαίρα να κατοικείται από ανθρώπους. »Υπήρχε μια δεύτερη λογική , που έλεγε, ότι είναι βαρύτερο από τον αέρα δεν μπορεί να πετάξει. Αυτή ήταν μια πανεπιστημιακή λογική, μία επιστημονική λογική, και όμως το αεροπλάνο πέταξε. Εδώ δεν καταλαβαίνω αυτή την επιστημονική λογική, και εδώ θα πρέπει να προσέξουμε…… Καλά αυτοί τότε οι επιστήμονες δεν είχαν τουφεκίσει ποτέ… ξέρω εγώ… δεν είχαν σαϊτέψει ένα πουλί; … Και δεν είχαν δει ότι το πουλί είναι πολύ πιο βαρύ από τον αέρα; Για να καταλάβετε ότι και οι επιστήμονες μες το δόγμα τους πολλές φορές γίνονται τυφλοί. Και ενώ είχαν στα χέρια τους ένα πουλί που πετάει πολύ βαρύτερο από τον αέρα έμπαιναν στο αμφιθέατρο μέσα και έλεγαν τίποτα δεν μπορεί να πετάξει αν είναι πιο βαρύ από τον αέρα. Ας προσέξουμε λοιπόν αυτή τη δομημένη λογική, τη στείρα λογική, που δεν αφήνει το μυαλό να πετάξει σε καινούργιους ορίζοντες γνώσεις».   2 Αποσπάσματα από ομιλία της γιατρού Lissa Rankin, New York Times bestselling συγγραφέα των βιβλίων: «Mind Over Medicine», «The Fear Cure», και «The Anatomy of a Calling» με τίτλο: «Is there scientific proof we can heal ourselves?» - «Υπάρχουν επιστημονικές αποδείξεις ότι μπορούμε να αυτοθεραπευτούμε;» «Μπορεί το μυαλό να θεραπεύσει το σώμα; Και αν ναι, υπάρχουν κάποια επιστημονικά στοιχεία για να πείσουν τους δύσπιστους γιατρούς σαν εμένα; Αυτά τα ερωτήματα τροφοδότησαν τα τελευταία χρόνια την έρευνά μου και αυτό που ανακάλυψα είναι πως η επιστημονική κοινότητα, το ιατρικό κατεστημένο, αποδεικνύει εδώ και πάνω από 50 χρόνια, πως το μυαλό μπορεί να θεραπεύσει το σώμα. Το ονομάζουμε «επίδραση του εικονικού φαρμάκου - placebo». Και προσπαθούμε να το ξεγελάσουμε για δεκαετίες. (Γέλια) Η επίδραση του εικονικού φαρμάκου είναι ένα αγκάθι για το ιατρικό κατεστημένο. Είναι μια άβολη αλήθεια που χώνεται μέσα στην προσπάθεια για νέες θεραπείες και νέα χειρουργεία στο ιατρικό κατεστημένο. Οπότε είναι ένα πρόβλημα! Θεωρητικά. Όμως πιστεύω πως αυτό είναι μια καλή είδηση. Η επίδραση του εικονικού φαρμάκου είναι εξαιρετική είδηση. Επειδή είναι απτή απόδειξη πως το σώμα εμπεριέχει εκ γενετής μηχανισμούς αυτό-ίασης που μπορούν να προκαλέσουν απίστευτα πράγματα στο σώμα. .... Mια βάση δεδομένων που καταρτίστηκε από το Ινστιτούτο Νοητικών Επιστημών (The Institute of Noetic Sciences) με περισσότερες από 3500 μελέτες στην ιατρική βιβλιογραφία ασθενών που καλυτέρευσαν από φαινομενικά «ανίατες» ασθένειες. Νομίζετε πως υπάρχουν ανίατες ασθένειες; Ορκίζομαι πως αν δείτε αυτή τη βάση δεδομένων, θα τρελαθείτε. Βρίσκονται τα πάντα εκεί. Καρκίνοι στο 4ο στάδιο που εξαφανίστηκαν χωρίς θεραπεία. Ασθενείς θετικοί στον ιό HIV που έγιναν αρνητικοί. Καρδιοπάθειες, ανεπάρκεια νεφρών, διαβήτης, υψηλή πίεση, ασθένειες του θυρεοειδούς, αυτοάνοσα νοσήματα, εξαφανίστηκαν. ... Και δεν είναι μόνο στο μυαλό, «Ω! Αισθάνονται απλώς καλύτερα, σκέφτονται καλύτερα». Δεν είναι αυτό. Είναι η φυσιολογία τους, που είναι μετρήσιμο. Μπορείς να δεις πραγματικά τι συμβαίνει στο σώμα. Για παράδειγμα, ασθενείς που λάμβαναν εικονικά φάρμακα βρέθηκαν πως είχαν έλκη που θεραπεύτηκαν, έντερα με λιγότερες φλεγμονές, βρόγχους που διαστέλλονταν, κρεατοελιές που εξαφανίζονταν, κύτταρα που έμοιαζαν αλλιώς κάτω από το μικροσκόπιο. Είναι αποδείξιμο, συμβαίνει στο σώμα, παρ' όλο που αρχικά προκλήθηκε από το μυαλό. Οπότε, όταν τα βλέπεις αυτά... Κάποιες από τις μελέτες είναι απλά καταπληκτικές. Παίρνεις μερικούς φαλακρούς, τους δίνεις εικονικά φάρμακα. Βγάζουν μαλλιά! (Γέλια) Συμβαίνει και το αντίθετο, οπότε αν δώσετε σε κάποιους ένα εικονικό φάρμακο και τους πείτε πως είναι χημειοθεραπεία, κάνουν εμετούς και χάνουν τα μαλλιά τους. Οπότε αυτό πράγματι συμβαίνει στο σώμα. ... Το σώμα μπορεί να αυτοθεραπευτεί. Το σώμα έχει εκ γενετής φυσικούς μηχανισμούς αποκατάστασης. ... Στην ουσία, χρειαζόμαστε ένα υγιές μυαλό. ... Τι συμβαίνει στον εγκέφαλο που κάνει το σώμα να αλλάξει; Αυτό είναι που με συνεπαίρνει. Ανακάλυψα πως ο εγκέφαλος επικοινωνεί με όλα τα κύτταρα στο σώμα μέσω των ορμονών και των νευροδιαβιβαστών. Για παράδειγμα, αν έχετε μια αρνητική σκέψη, ή πεποίθηση, ή ένα αίσθημα στον εγκέφαλο, ο εγκέφαλος το λαμβάνει αυτό σαν απειλή. Κάτι δεν πάει καλά. Αν αισθάνεστε μοναξιά ή απαισιοδοξία, η δουλειά δεν πάει καλά, βρίσκεστε σε μια τοξική σχέση, η αμυγδαλή σας λέει, «Απειλή! Απειλή!» και ενεργοποιεί τον υποθάλαμο που συνομιλεί με την υπόφυση, που επικοινωνεί με τα επινεφρίδια και τα επινεφρίδια αρχίζουν να εκκρίνουν ορμόνες κατά του άγχους όπως κορτιζόλη, νορεπινεφρίνη, επινεφρίνη. Ενεργοποιεί αυτό που ο Γουόλτερ Κένεθ στο Χάρβαρντ αποκαλεί αντίδραση στο άγχος, που ενεργοποιεί το συμπαθητικό νευρικό σύστημα, και σας βάζει σε θέση μάχης ή φυγής, η οποία είναι προσαρμοστική, είναι προστατευτική, εάν τρέχετε να ξεφύγετε από ένα λιοντάρι του βουνού. ... Όταν εμφανίζεται η αντίδραση χαλάρωσης, η αντίδραση στο άγχος απενεργοποιείται και ενεργοποιείται το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα και οι θεραπευτικές ορμόνες όπως η οξυτοκίνη, η ντοπαμίνη, τα νιτρικά οξείδια και οι ενδορφίνες, γεμίζουν το σώμα και ξεπλένουν κάθε κύτταρο του σώματος. Το πιο καταπληκτικό με αυτό για μένα, είναι πως αυτοί οι φυσικοί μηχανισμοί αυτοθεραπείας που όλοι έχουμε, ενεργοποιούνται μόνο όταν το νευρικό σύστημα είναι ήρεμο. Οπότε, όταν έχετε αντιδράσεις άγχους, όλοι αυτοί οι φυσικοί μηχανισμοί αυτοθεραπείας απενεργοποιούνται. Οπότε, αν το σκεφτείτε αυτό, πρέπει να αρχίσετε να αναρωτιέστε, «Πώς μπορώ να αρχίσω να αλλάζω την ισορροπία στο σώμα μου;» ... Υπάρχουν πολλές απλές, ευχάριστες δραστηριότητες που ενεργοποιούν αντιδράσεις χαλάρωσης και αυτές έχουν αποδειχτεί στην ιατρική βιβλιογραφία. Οπότε μπορείτε να διαλογιστείτε, να εκφραστείτε δημιουργικά να κάνετε μασάζ, γιόγκα ή τάι τσι, μπορείτε να βγείτε με φίλους, να κάνετε μια εργασία που αγαπάτε, να κάνετε σεξ, να γελάσετε, να ασκηθείτε, να παίξετε με ζώα.» (Πηγή: Lissa Rankin: «Is there scientific proof we can heal ourselves?»)   3 Τον όρο placebo χρησιμοποίησε για πρώτη φορά στην Ιατρική ο Henry K. Beecher, το 1955. Placebo στα Λατινικά σημαίνει «Θα ευχαριστήσω». Στον αντίποδα του placebo υπάρχει το nocebo, όταν δηλαδή τα συμπτώματα αδικαιολόγητα χειροτερεύουν. Nocebo στα Λατινικά σημαίνει «Θα βλάψω». Όταν θέλουν να μετρήσουν την αποτελεσματικότητα ενός φαρμάκου, χωρίζουν τους ανθρώπους σε δύο τυχαίες ομάδες. Η μία ομάδα λαμβάνει το πραγματικό φάρμακο, ενώ η άλλη μια ουδέτερη ουσία πχ. χάπια από αλεύρι, ζάχαρη κλπ. που ονομάζονται placebo. Κανένα φάρμακο δεν παίρνει άδεια κυκλοφορίας αν δεν αποδειχθεί ότι έχει ισχυρότερη δράση από το placebo. Στην κατάθλιψη το placebo βελτιώνει την κατάσταση των ασθενών σε ποσοστό 30% - 40% και παρατηρούνται αλλαγές στη δραστηριότητα του προμετωπιαίου φλοιού του εγκεφάλου, πράγμα που δείχνει ότι το placebo δρα πραγματικά στον εγκέφαλο. Στη θεραπεία του πόνου με placebo υπάρχουν ιδιαίτερα ψηλά ποσοστά. Αντιδρούν καλά σε θεραπεία με placebo οι πονοκέφαλοι, ο πόνος του στομάχου, το άσθμα, οι αλλεργίες, το άγχος. Αναφέρονται μελέτες με αποτελεσματικότητα της ομάδας placebo έως και 80%, αλλά η μέση τιμή είναι το 40%. Στη Γερμανία ομάδα placebo για θεραπεία πόνου στο έλκος, βελτιώθηκε έως και 70%. Αντίθετα στη Βραζιλία, το ίδιο ποσοστό δεν ξεπέρασε το 7%. Οι μεν σέβονται και πιστεύουν την Ιατρική οι  δε μάλλον όχι. Στον αθλητισμό, το American Council on Exercise, με τη βοήθεια του University of Wisconsin, La Crosse, έκανε μια πρόσφατη μελέτη για την επίδραση του οξυγονωμένου νερού στην ταχύτητα των δρομέων. Με έκπληξη κατέγραψαν ότι το 84% των αθλητών που νόμιζαν ότι έπιναν οξυγονωμένο νερό, ήταν ταχύτεροι. Η δύναμη του placebo έχει να κάνει με την αυτοσυνειδησία του ανθρώπου, με την «συνείδηση του εαυτού». Σε περιπτώσεις καταστροφής του νεοφλοιού (η εξωτερική και πιο πρόσφατη εξελικτικά στοιβάδα του εγκεφάλου), το placebo δεν δρα. Στη σχιζοφρένεια που χαρακτηρίζεται από αλλοίωση της εικόνας του εαυτού πάλι το placebo δεν δρα. (Πηγή: Ψυχίατρος, Θεόδωρος Π. Δασκαλόπουλος ) Ένα σκεύασμα από ζάχαρη και αλεύρι μπορεί να μας θεραπεύσει και μόνο επειδή το πιστεύουμε. Η πίστη όμως έχει και την αρνητική της πλευρά. Απ΄ τη μια έχουμε την πίστη ότι θα μας ωφελήσει (placebo) ένα φάρμακο και από την άλλη ότι θα μας βλάψει (nocebo) ένα φάρμακο και γενικότερα μια ενέργεια, μια κίνηση, μια επαφή, οτιδήποτε. Βέβαια, κανείς δεν θέλει εύκολα να παραδεχτεί ότι υπάρχει το nocebo. Το κρύβουμε στη ζωή μας. Δεν λέμε ότι μόνοι μας προκαλέσαμε την συμφορά, την αναποδιά, ένα δυσάρεστο συναίσθημα, θέλουμε πάντα να φταίνε οι άλλοι γύρω μας, τρίτοι παράγοντες, το σύστημα, η μόλυνση, τα κινητά. Δεν είμαστε όλοι το ίδιο επιρρεπείς στο φαινόμενο nocebo. Εκείνοι που υποφέρουν περισσότερο είναι οι αγχώδεις. Κι αυτό έχει μετρηθεί με επιστημονικό τρόπο. Όσοι έχουν άγχος περισσότερο ή λιγότερο περιμένουν να συμβούν τα χειρότερα σε κάποιους τομείς της ζωής τους. Όταν λοιπόν περιμένεις να συμβεί το χειρότερο, τότε θα συμβεί και θα το αποδώσεις στην επίδραση του φαρμάκου που σου έδωσε ο γιατρός, στο καυσαέριο, στο σύμπαν, κάπου. Λόγω του άγχους έχουν την τάση να περιμένουν τα δυσάρεστα – αυτό, άλλωστε, είναι η πάθησή τους - και τελικά τους συμβαίνουν, έχοντας πραγματικά συμπτώματα ή πραγματικό πόνο. Οι άνθρωποι αυτοί δεν είναι ψεύτες, υποφέρουν πραγματικά. Μη διαβάζετε τη λίστα με τις παρενέργειες. Συμβαίνει συχνά κάποιος να έχει διαβάσει το χαρτί με τις παρενέργειες και να επηρεαστεί. Ένα χαρακτηριστικό πείραμα έγινε το 2008 στην Ιταλία, με εθελοντές από τρεις πόλεις στο βορά, τον νότο και τα κεντρικά της χώρας. Τρεις ψυχίατροι- ερευνητές συντόνισαν τις προσπάθειές τους δίνοντας σε 90 συνολικά άτομα ένα χάπι λέγοντας τους ότι θέλουν να μελετήσουν τις επιδράσεις του στη δηλητηρίαση. Το χάπι ήταν placebo, αλευράκι και ζαχαρίτσα. Είπαν λοιπόν στους εθελοντές ότι ενδεχομένως να είχαν κάποιες παρενέργειες, όπως εμετό. Ο 1 στους 3 έκανε όντως εμετό. Τα τελευταία χρόνια γίνονται πιο προχωρημένα πειράματα για να μάθουμε τι συμβαίνει στις βαθύτερες στιβάδες του εγκεφάλου. Ωστόσο, ακόμη, ως προς τη μοριακή εξήγηση του φαινομένου μπορούμε μόνο να υποθέσουμε γενικά πράγματα: Ως προς το placebo, ως προς τη θετική εξέλιξη μιας υποβολής, μιας πίστης, μάλλον παίζει ρόλο το σύστημα των ενδορφινών, των ενδογενών οπιούχων, που εκκρίνονται στον εγκέφαλο. Είναι ένα σύστημα που εκκρίνει καναβινοειδή ακριβώς ίδια μ΄ αυτά που έχει η μαριχουάνα, που σημαίνει ότι όταν έχουμε έντονη άσκηση, οργασμό, θρησκευτική έκσταση, ή βαθιά πίστη σε κάτι, το απολαμβάνει ο εγκέφαλος, αφού εκκρίνονται αυτές οι ουσίες. Ως προς το nocebo, μάλλον ενεργοποιείται ένας νευροδιαβιβαστής, η χολοκυστεΐνη, η οποία προάγει την αίσθηση του πόνου και γενικότερα μιας δυσφορίας. Είναι πολύ δύσκολο να αποφύγει κανείς τις παγίδες του πολιτισμού. Δεν θα μπορούσα εύκολα να πω τρόπους για να αποφύγει κανείς το nocebo, είναι μια ολόκληρη στάση ζωής. Να μην επιτρέπεις να περνάει μέσα σου το οτιδήποτε άκριτα. Η πολύπλευρη και βαθιά γνώση σε πολλά θέματα υπερασπίζει τον άνθρωπο απέναντι στον πολιτισμό. Αλλά ποτέ δεν θα είναι κανείς τόσο ισχυρός ώστε να μην επιτρέψει σε τίποτα να τον βλάψει. Πάντα το φαινόμενο nocebo θα ασκεί την επιρροή του όσο υπάρχει η έννοια του πολιτισμού. Γιατί πολιτισμός σημαίνει ντρεσάρισμα (εξάσκηση ζώου ώστε να εκτελεί εντολές - η αυστηρή και πειθαρχημένη εκπαίδευση), απαγορεύσεις, και κανόνες για να ζήσουμε ομαδικά. (Πηγή: Ψυχίατρος, Θεόδωρος Π. Δασκαλόπουλος )   4 «ΕΝ ΟΙΔΑ ΟΤΙ ΟΥΔΕΝ ΟΙΔΑ» Την άνοιξη του 2012, μετά το σχολείο ήθελε να αγοράσω, από έναν φίλο, ενάμισο κιλό γράπα (τσίπουρο χωρίς γλυκάνισο). Το άδειο μπουκάλι βρισκόταν στο πορτ-μπαγκάζ ενός Hyundai Accent το οποίο όμως χρησιμοποιούσε η σύζυγος για να πηγαίνει στο δικό της σχολείο. Αυτός κυκλοφορούσε με ένα Hyundai Atos. Το πρωί η σύζυγος, είχε ενημερώσει ότι θα πάει στο σχολείο της με τα πόδια. Όταν ήρθε ξεκίνησε όμως να φύγει και ο ίδιος του δεν θυμόταν την ενημέρωση, και σκέφτηκε να πάει στο σχολείο της, εκεί που το παρκάρει συνήθως και να πάρει το άδειο μπουκάλι. Κατέβηκε κάτω. Στην πυλωτή παρκάρουν το Accent και 5 μέτρα πιο έξω το Atos. Πέρασε δίπλα από το Accent(!) πήγε στο Atos. Είδε κάτω ένα μισογεμάτο μπουκαλάκι νερό, είπε να πάει να το πετάξει εκεί που βάζει η καθαρίστρια τα σκουπίδια στη πυλωτή. Το μέρος εκείνο είναι δίπλα στο Accent. Άδειασε το νερό από το μπουκαλάκι πίσω από το Accent(!), ξαναπέρασε δίπλα από το Accent(!), πέταξε το μπουκαλάκι στα σκουπίδα και αφού πέρασε πάλι δίπλα από το Accent(!) μπήκε στο Atos κι έφυγε. Μόνο μετά που δεν βρήκε έξω από το ςχολείο της συζύγου παρκαρισμένο το Accent του ήρθε η εικόνα της πυλωτής με το Accent!!! Επέστρεψε και πήρε το μπουκάλι για το τσίπουρο. Ότι θέλει βλέπει το μυαλό μας. Αυτό φαίνεται είχε καταλάβει και ο Σωκράτης κι έλεγε: “Έν οίδα ότι ουδέν οίδα”. Μόνο αν ο θνητός είναι έτοιμος να σβήσει αυτά που ΞΕΡΕΙ υπάρχει πιθανότητα να μπορεί να ΒΛΕΠΕΙ, να μπορεί ΝΑ ΠΑΡΑΤΗΡΕΙ. “Έν οίδα ότι ουδέν οίδα”, “ένα ξέρω ότι τίποτα δεν ξέρω” έλεγε ο Σωκράτης, όχι επειδή δεν ήξερε τίποτε, αλλά, επειδή ΗΘΕΛΕ ΝΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΒΛΕΠΕΙ. Γιατί όταν ξέρω, δεν βλέπω καθαρά, βλέπω μέσα από χρωματιστά γυαλιά κι ενώ το χαρτί είναι άσπρο εγώ, αν έχω πράσινα γυαλιά, το βλέπω πράσινο. Μπορεί να περάσω τρεις φορές δίπλα από ολόκληρο αμάξι, αλλά, επειδή ΞΕΡΩ ότι δεν είναι εκεί … να ΜΗΝ ΤΟ ΒΛΕΠΩ. Στα μάτια μου μπροστά να είναι και να μην το βλέπω!!! Και αν αυτό μπορεί να μου συμβεί με ολόκληρο αμάξι, που υπάρχει πραγματικά δίπλα μου, πόσο πιο επικίνδυνο είναι να συμβεί με θεωρητικές ιδέες, απόψεις, γνώμες, δογματισμούς, “πιστεύω” ... “Ένα ξέρω ότι τίποτα δεν ξέρω”, δηλαδή, θα παίρνω τις αποφάσεις μου, θα κάμνω τις επιλογές μου χρησιμοποιώντας τις όποιες απόψεις μου, το οικοδόμημα της όποιας κοσμοθεωρίας μου, αλλά ταυτόχρονα, σχεδόν να το έχω γκρεμίσει, ώστε να μπορώ να παρατηρήσω, να δω και να αξιολογήσω κάτι καινούργιο που θα εμφανιστεί, όσο κι αυτό δεν συμφωνεί με τις μέχρι τότε απόψεις μου. Ο Βιτγκενστάιν είχε πει: «αυτό που εμποδίζει την επικοινωνία δεν είναι η απουσία της ευφυΐας αλλά η παρουσία της έπαρσης». Είναι τέχνη το να ακούς και να καταλαβαίνεις τι θέλει να πει ο άλλος. Συνήθως οι άνθρωποι καταλαβαίνουμε «ότι θέλουμε», ότι μας υποβάλλουν οι προκαταλήψεις μας. Για να υπάρξει αυξημένη πιθανότητα για κατανόηση χρειάζεται να συμβεί ένας μικρός θάνατος, ίσως όχι και τόσο μικρός, ο θάνατος του Εαυτού, η απαλλαγή από τα δεδομένα ΜΟΥ, αυτό που εννοούσε ο Σωκράτης όταν έλεγε: “ένα ξέρω ότι τίποτα δεν ξέρω”, παρά του ότι μπορεί να γνωρίζω πολλά, να έχω προπονηθεί στην “εποχή”, στο να ξεπερνάω τις απόψεις και θέσεις μου και να είμαι ανοιχτός και γνωρίσω, να δω, κάτι καινούργιο. Τότε αρχίζουν να λειτουργούν τα ΑΥΤΙΑ, συμβαίνει επικοινωνία, αρμονία, χορός.   5 «Η δύναμη του νου» (Ψυχίατρος, Ιωάννης Αυγουστάτος)   6 Θεωρία των Υπερχορδών-Πολυσύμπαν (Φυσικός, Δημήτρης Νανόπουλος) «Η ύλη στο σύμπαν φτιάχνεται από θετική ενέργεια. ... Η κινητική ενέργεια ή η ενέργεια της μάζας είναι πάντα θετική, αλλά η ενέργεια της έλξης, από τη βαρύτητα ή τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία, είναι αρνητική. ... Η αρνητική ενέργεια βαρύτητας αντισταθμίζει ακριβώς τη θετική ενέργεια που αντιπροσωπεύεται από την ύλη. Έτσι η συνολική ενέργεια του σύμπαντος είναι μηδέν! ... Οι αστρονόμοι μπορούν να μετρήσουν τις μάζες των γαλαξιών, της μέσης απόστασης που τους χωρίζει, και των ταχυτήτων που απομακρύνονται. Αν βάλουμε αυτούς τους αριθμούς σε έναν τύπο, τότε παράγεται μια ποσότητα που μερικοί φυσικοί έχουν ερμηνεύσει ως συνολική ενέργεια του σύμπαντος.» (Πηγή: Διακυμάνσεις του Κενού και η Προέλευση του Σύμπαντος)   7 «Περί Μεταφοράς» (Νίκου Γ. Πεντζίκη) Κατά το ακαδημαϊκό έτος 1979-1980 φοιτητής της Θεολογικής του Α.Π.Θ. προσήλθε στη σχολή, σε σπουδαστήριο της Θεολογικής, για να παρακολουθήσει επιλεγόμενο του Μαντζαρίδη. Ο φοιτητής μας νοσούσε από έντονο κρυολόγημα. Πονοκέφαλος, πόνοι στους μυς, κομμάρα, προβλήματα στο αναπνευστικό. Την καθορισμένη ώρα μπαίνει στο σπουδαστήριο ο Μαντζαρίδης με τον Νίκο Γαβριήλ Πεντζίκη. Είχε φέρει τον κυρ-Νίκο να μιλήσει στους φοιτητές του επιλεγόμενου. Ο φοιτητής μας, πριν λίγους μήνες είχε γνωρίσει τον Πεντζίκη και ήταν ενθουσιασμένος με τον συνειρμικό τρόπο ομιλίας του, χανόταν να τον ακούει. Ο κυρ-Νίκος άρχισε να μιλά Περί Μεταφοράς. Πως και αν, είναι δυνατόν κατά τη διάρκεια ομιλίας ή με γραπτό λόγο, να γίνει μεταφορά όχι μόνο πληροφορίας αλλά και βιώματος, δηλαδή μύηση του ακροατή, του αναγνώστη, στα βιώματα που έζησε ο εκφέρων τον λόγο. Τελικό διάγγελμα: «Πρέπει το άμεσο ερωτικό συναίσθημα να γίνει ερωτικό αίσθημα». Να φύγει δηλαδή από τη μέση αυτό το άτιμο το ΕΓΩ ώστε να υπάρχει αυξημένη πιθανότητα ο λόγος να είναι καθολικός και όχι ιδιωτικός ο λόγος που εκφέρεται και αν και τα αυτιά του ακροατή είναι όσο το δυνατόν απαλλαγμένα από το ίδιο το ΕΓΩ που ότι θέλει ακούει, τότε ίσως γίνει το θαύμα και μυηθεί ο ακροατής στο βίωμα, στην εμπειρία για την οποία ομιλεί ο ομιλών. Πάνω λοιπόν που εξαγγέλλει το διάγγελμα ο κυρ-Νίκος: «Πρέπει το άμεσο ερωτικό συναίσθημα να γίνει ερωτικό αίσθημα», σηκώνει το χέρι νεαρή φοιτήτρια και ρωτά: Και πώς μπορεί να γίνει αυτό; -«Σ' αρέσουν οι χυλόπιτες; Τρώγοντας χυλόπιτες»! .... Αρκεί να μη βαρυστομαχιάσει ο άμαθος οργανισμός και έχουμε δυσπεψίες, καταθλίψεις ή τάσεις αυτοχειρίας. Τέλος πάντων, όταν μετά από μία και μισή ώρα τελείωσε η ομιλία και ήρθε εις εαυτόν ο ακροατής μας παρατήρησε ότι «Ω! Του θαύματος» είχε περάσει το κρυολόγημα με τους πόνους του και τις λοιπές παρενέργειες! Η προσηλωμένη ακρόαση είχε κουρδίσει το κορμί, είχε συντονίσει το αποσυντονισμένο σώμα και είχε επιτρέψει στο παροπλισμένο ανοσοποιητικό σύστημα και πάρει την ρεβάνς και πετύχει την αυτοΐαση του ταλαιπωρημένου σαρκίου του φοιτητή μας. Περισσότερα για τον Νίκο Γαβριήλ Πεντζίκη: Ο Ν. Γ. Πεντζίκης στο «ΤΡΙΤΟ ΜΑΤΙ» (τ.166 Δεκέμβριος 2008)   8 Janine Shepherd: «Διαλυμένο σώμα δεν σημαίνει διαλυμένη προσωπικότητα» Η αθλήτρια του σκι αντοχής Τζανίν Σέπαρντ ήλπιζε να κερδίσει ένα Ολυμπιακό μετάλλιο - μέχρι που την χτύπησε ένα φορτηγό στην διάρκεια προπόνησης με ποδήλατο. Μοιράζεται μαζί μας μια δυνατή ιστορία για τις ανθρώπινες δυνατότητες για ανάρρωση. Το μήνυμά της: δεν είσαι το σώμα σου, και το να εγκαταλείψεις τα παλιά σου όνειρα μπορεί να επιτρέψει σε καινούργια να γεννηθούν. Το κείμενο των υπότιτλων: Η ζωή είναι οι ευκαιρίες, να τις δημιουργείς και να τις ενστερνίζεσαι, και για μένα, αυτό ήταν το όνειρο των Ολυμπιακών. Αυτό με προσδιόριζε. Αυτή ήταν η ευτυχία μου. Ως αθλήτρια του σκι αντοχής και μέλος της ομάδας σκι της Αυστραλίας είχα στόχο τους Χειμερινούς Ολυμπιακούς. Ήμουν με το ποδήλατο για προπόνηση με τους συναθλητές μου. Καθώς ανεβαίναμε προς τα θεαματικά Μπλε Βουνά δυτικά του Σίδνεϊ ήταν η τέλεια φθινοπωρινή μέρα: λιακάδα, η μυρωδιά του ευκαλύπτου και ένα όνειρο. Η ζωή ήταν ωραία. Κάναμε ποδήλατο περίπου πεντέμισι ώρες όταν φτάσαμε στο μέρος της διαδρομής που λάτρευα, δηλαδή στους λόφους, επειδή λατρεύω τους λόφους. Σηκώθηκα από τη σέλα του ποδηλάτου μου και άρχισα να πιέζω τα πόδια μου, και καθώς ρουφούσα τον κρύο βουνίσιο αέρα, τον ένιωθα να μου καίει τους πνεύμονες, και σήκωσα τα μάτια για να δω τον ήλιο να λάμπει στο πρόσωπό μου. Και τότε όλα σκοτείνιασαν. Πού βρισκόμουν; Τι συνέβαινε; Το σώμα μου πονούσε αφάνταστα. Με είχε χτυπήσει ένα φορτηγό που ερχόταν με μεγάλη ταχύτητα μόλις 10 λεπτά πριν τελειώσω τη βόλτα. Μεταφέρθηκα με ελικόπτερο από τον τόπο του ατυχήματος σε μια μεγάλη μονάδα ειδικευμένη στην σπονδυλική στήλη στο Σίδνεϊ. Είχα εκτεταμένα τραύματα και βρισκόμουν σε κρίσιμη κατάσταση. Είχα σπάσει το λαιμό μου και την πλάτη μου σε έξι σημεία. Έσπασα πέντε πλευρά στην αριστερή πλευρά. Έσπασα το δεξί μου χέρι. Έσπασα την κλείδα μου. Έσπασα μερικά οστά στα πέλματα. Ολόκληρη η δεξιά μου πλευρά ήταν μια ανοιχτή πληγή, γεμάτη χαλίκια. Το κεφάλι μου ήταν ανοιχτό στο μέτωπο, ανυψωμένο προς τα πίσω, αποκαλύπτοντας το κρανίο. Είχα κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις. Είχα εσωτερικά τραύματα. Είχα τεράστια απώλεια αίματος. Μάλιστα, έχασα πέντε λίτρα αίμα, δηλαδή όσο έχει ένας άνθρωπος του μεγέθους μου. Μέχρι να φτάσει το ελικόπτερο στο Νοσοκομείο Πρινς Χένρι στο Σίδνεϊ, η πίεσή μου ήταν στο 40. Ήταν μια πραγματικά άσχημη μέρα. Για πάνω από 10 μέρες, παρέπαια ανάμεσα σε δυο διαστάσεις. Είχα συνείδηση ότι ήμουν στο σώμα μου, αλλά και ότι ήμουν έξω από το σώμα μου, κάπου αλλού, παρακολουθώντας από πάνω λες και αυτό συνέβαινε σε κάποιον άλλο. Γιατί να θέλω να επιστρέψω σ' ένα σώμα που ήταν τόσο διαλυμένο; Υπήρχε όμως μια φωνή που μου έλεγε: «Έλα, μείνε μαζί μου». «Όχι. Είναι πολύ δύσκολο». «Έλα. Αυτή είναι η ευκαιρία μας». «Όχι. Αυτό το σώμα είναι διαλυμένο. Δεν μπορεί πλέον να μ' εξυπηρετήσει». «Έλα. Μείνε μαζί μου. Μπορούμε να τα καταφέρουμε. Μπορούμε να τα καταφέρουμε μαζί». Βρισκόμουν σε δίλημμα. Ήξερα ότι αν δεν επέστρεφα στο σώμα μου, θα έπρεπε να φύγω απ' αυτόν τον κόσμο για πάντα. Ήταν ο αγώνας της ζωής μου. Μετά από 10 μέρες, πήρα την απόφαση να επιστρέψω στο σώμα μου, και σταμάτησε η εσωτερική αιμορραγία. Το επόμενο ζήτημα ήταν κατά πόσο θα ξαναπερπατούσα, γιατί από τη μέση και κάτω ήμουν παράλυτη. Είπαν στους γονείς μου, το σπάσιμο στο λαιμό ήταν ένα σταθερό κάταγμα, αλλά η πλάτη ήταν τελείως συντετριμμένη. Ο πρώτος οσφυϊκός σπόνδυλος ήταν σαν να είχες ρίξει ένα φιστίκι, να το πάτησες, και να το έκανες χίλια κομμάτια. Έπρεπε να κάνω εγχείριση. Μ' έβαλαν σ΄ ένα ρυθμιστή θέσης στο χειρουργείο. Με άνοιξαν, κυριολεκτικά με άνοιξαν στα δύο, έχω μια ουλή που πάει γύρω-γύρω σ' όλο μου το σώμα. Μάζεψαν όσα περισσότερα σπασμένα οστά μπορούσαν απ΄ όσα είχαν σφηνωθεί στο νωτιαίο μυελό. Αφαίρεσαν δύο από τα σπασμένα μου πλευρά και ξαναφτιάξανε την πλάτη μου, τον πρώτο οσφυϊκό σπόνδυλο, τον ξαναέφτιαξαν, έβγαλαν άλλο ένα σπασμένο πλευρό, ένωσαν τον 12ο θωρακικό σπόνδυλο με τον 1ο και 2ο οσφυϊκό. Έπειτα με έραψαν. Το ράψιμο κράτησε μία ώρα. Ξύπνησα στην εντατική και οι γιατροί ήταν πραγματικά ενθουσιασμένοι που είχε πετύχει η εγχείρηση επειδή σ' αυτό το στάδιο κινούσα λίγο ένα από τα δύο μεγάλα δάχτυλα των ποδιών, και σκέφτηκα: «Ωραία, θα πάω στους Ολυμπιακούς!» Δεν είχα ιδέα. Αυτό το πράγμα συμβαίνει σε κάποιον άλλο, σίγουρα όχι σε μένα. Τότε όμως ήρθε η γιατρός από πάνω μου και μου είπε, «Τζανίν, η εγχείρηση πέτυχε και μαζέψαμε όσα περισσότερα οστά μπορούσαμε από τον νωτιαίο μυελό σου, αλλά η βλάβη είναι μόνιμη. Τα νεύρα του κεντρικού συστήματος δεν επιδέχονται θεραπείας. Είσαι όπως λέμε μερικώς παραπληγική και θα έχεις όλα τα τραύματα που συνοδεύουν αυτή την κατάσταση. Δεν αισθάνεσαι τίποτα από τη μέση και κάτω, και το πολύ πολύ να ανακτήσεις το 10 με 20 τοις εκατό. Θα έχεις εσωτερικά τραύματα για το υπόλοιπο της ζωής σου. Θα πρέπει να χρησιμοποιείς καθετήρα για το υπόλοιπο της ζωής σου. Κι αν ξαναπερπατήσεις, αυτό θα γίνει με μηχανική υποστήριξη. Κι έπειτα είπε, «Τζανίν, θα πρέπει να ξανασκεφτείς οτιδήποτε κάνεις στη ζωή σου, επειδή δεν θα μπορέσεις να ξανακάνεις τα ίδια πράγματα όπως πριν». Προσπάθησα να συνειδητοποιήσω τι έλεγε. Εγώ ήμουν αθλήτρια. Αυτό ήξερα. Μόνο αυτό έκανα. Αν δεν μπορούσα να κάνω αυτό, τι θα μπορούσα να κάνω; Και το ερώτημα που έθεσα στον εαυτό μου ήταν, αν δεν μπορούσα να κάνω αυτό, τότε ποια ήμουν; Με μετέφεραν από την εντατική στη μονάδα σπονδυλικής στήλης. Ήμουν ξαπλωμένη σ' ένα λεπτό, σκληρό ορθοπεδικό κρεβάτι. Δεν κινούσα τα πόδια μου. Φορούσα σφιχτές κάλτσες για να προλάβουν τη θρόμβωση. Το ένα μου χέρι ήταν σε γύψο, το άλλο χέρι με τους ορούς. Φορούσα αυχενικό κολάρο και είχα σάκους άμμου σε κάθε πλευρά στο κεφάλι μου και έβλεπα τον κόσμο μου μέσα από ένα καθρέφτη που κρεμόταν πάνω από το κεφάλι μου. Μοιραζόμουν τον θάλαμο με άλλα πέντε άτομα, και το καταπληκτικό ήταν ότι επειδή ήμαστε όλοι ξαπλωμένοι παράλυτοι στον θάλαμο νωτιαίου μυελού, δεν ξέραμε πώς ήταν η φάτσα μας. Πόσο καταπληκτικό είναι αυτό; Πόσο συχνά στην ζωή κάνετε φίλους, χωρίς προκαταλήψεις, απλώς βασισμένοι στο πνεύμα; Δεν υπήρχαν επιφανειακές συζητήσεις καθώς μοιραζόμασταν τις μύχιες σκέψεις μας, τους φόβους μας, και τις ελπίδες μας για μια ζωή πέρα από το νοσοκομείο. Θυμάμαι μια νύχτα, μπήκε ένας νοσηλευτής, ο Τζόναθαν, μ' ένα σωρό πλαστικά καλαμάκια. Έβαλε ένα μάτσο πάνω στον καθένα μας και είπε, «Αρχίστε να τα ενώνετε.» Λοιπόν, δεν είχαμε και πολλά πράγματα να κάνουμε στον θάλαμο, κι έτσι το κάναμε. Όταν τελειώσαμε, πήγε γύρω-γύρω σιωπηρά και ένωσε όλα τα καλαμάκια μέχρι που κύκλωσαν όλο τον θάλαμο, και έπειτα είπε, «Εντάξει, παιδιά, κρατήστε τα καλαμάκια σας». Το κάναμε. Και είπε, «Εντάξει. Τώρα είμαστε όλοι συνδεδεμένοι». Καθώς τα κρατούσαμε και αναπνέαμε όλοι μαζί, ξέραμε ότι δεν ήμασταν μόνοι μας σ' αυτό το ταξίδι. Ακόμα κι όταν ήμουν ξαπλωμένη παράλυτη στο θάλαμο, υπήρχαν στιγμές απίστευτου βάθους και πλούτου, αυθεντικότητας και στενής επαφής που δεν είχα ποτέ μου ξανανιώσει. Όλοι μας ξέραμε πως όταν φεύγαμε από τον θάλαμο δεν θα ήμασταν ποτέ ξανά οι ίδιοι. Μετά από έξι μήνες, ήρθε ο καιρός να πάω σπίτι. Θυμάμαι τον μπαμπά μου να με βγάζει με το αναπηρικό καροτσάκι, τυλιγμένη σε ολόσωμο γύψο, και να νιώθω για πρώτη φορά τον ήλιο στο πρόσωπό μου. Τον ρούφηξα και σκέφτηκα, πώς μπορούσα παλιά να τον θεωρώ δεδομένο; Ένιωσα τόσο ευγνώμων που ζούσα. Πριν φύγω, όμως, από το νοσοκομείο, η προϊσταμένη μου είχε πει, «Τζανίν, θέλω να είσαι έτοιμη, επειδή όταν πας σπίτι, κάτι θα συμβεί». Είπα, «Τι;» Μου είπε, «Θα πάθεις κατάθλιψη». Είπα, «Όχι, εγώ, όχι η Τζανίν η Μηχανή», που ήταν το παρατσούκλι μου. Είπε, «Κι όμως, επειδή, βλέπεις, συμβαίνει σε όλους. Στην πτέρυγα του νωτιαίου μυελού αυτό είναι φυσιολογικό. Είσαι σε αναπηρικό καροτσάκι. Αυτό είναι φυσιολογικό. Αλλά θα γυρίσεις σπίτι και θα διαπιστώσεις πόσο διαφορετική είναι η ζωή». Γύρισα σπίτι και κάτι έγινε. Συνειδητοποίησα ότι η Αδελφή Σαμ είχε δίκιο. Έπαθα κατάθλιψη. Ήμουν στο αναπηρικό καροτσάκι. Δεν ένιωθα τίποτα από τη μέση και κάτω, ήμουν συνδεδεμένη μ' ένα καθετήρα. Δεν μπορούσα να περπατήσω. Είχα χάσει πολύ βάρος στο νοσοκομείο και τώρα ζύγιζα περίπου 40 κιλά. Ήθελα να τα παρατήσω. Το μόνο που ήθελα ήταν να βάλω τα αθλητικά μου και να βγω έξω τρέχοντας. Ήθελα πίσω την παλιά μου ζωή. Ήθελα πίσω το σώμα μου. Θυμάμαι τη μαμά μου να κάθεται στην άκρη του κρεβατιού μου, και να λέει, «Αναρωτιέμαι αν θα ξαναγίνει καλή η ζωή μας». και σκεφτόμουν, «Πώς είναι δυνατόν; Επειδή έχω χάσει όλα όσα είχαν αξία για μένα, όλα για τα οποία είχα κοπιάσει. Πάνε». Και αναρωτιόμουν, «Γιατί σ' εμένα; Γιατί σ' εμένα;» Τότε θυμήθηκα τους φίλους μου που ήταν ακόμα στο νοσοκομείο, ειδικά τη Μαρία. Η Μαρία είχε πάθει τροχαίο, και ξύπνησε την ημέρα των δέκατων έκτων γενεθλίων της για να μάθει ότι ήταν τετραπληγική, δεν κινείτο από το λαιμό και κάτω, είχε πάθει ζημιά στις φωνητικές χορδές της και δε μπορούσε να μιλήσει. Μου είπαν, «Θα σε μεταφέρουμε δίπλα της επειδή νομίζουμε ότι θα της κάνεις καλό». Ανησυχούσα. Δεν ήξερα πώς θ' αντιδρούσα που θα ήμουν δίπλα της. Ήξερα ότι θα ήταν πρόκληση, αλλά ουσιαστικά ήταν ευλογία, επειδή η Μαρία πάντα χαμογελούσε. Ήταν πάντα χαρούμενη και ακόμα κι όταν άρχισε να ξαναμιλάει, αν και ήταν δύσκολο να την καταλάβεις, ποτέ δεν παραπονιόταν, ούτε μια φορά. Αναρωτιόμουν πού είχε βρει αυτή την ικανότητα να τα αποδέχεται όλα. Συνειδητοποίησα ότι δεν ήταν απλώς η δική μου ζωή. Ήταν η ίδια η ζωή. Συνειδητοποίησα ότι δεν ήταν απλώς ο δικός μου πόνος. Ήταν ο πόνος όλων. Τότε κατάλαβα, όπως και πριν, ότι είχα επιλογή. Μπορούσα να συνεχίσω να παλεύω ή μπορούσα να παραιτηθώ και ν' αποδεχτώ όχι μόνο το σώμα μου αλλά τις συνθήκες της ζωής μου. και τότε σταμάτησα να ρωτάω, «Γιατί σ' εμένα;» Άρχισα να ρωτάω, «Γιατί όχι σ' εμένα;» Έπειτα σκέφτηκα, ίσως το να βρεθεί κανείς στον πάτο είναι ουσιαστικά το καλύτερο μέρος για ν' αρχίσεις. Ποτέ πριν δεν με θεωρούσα δημιουργικό άτομο. Ήμουν αθλήτρια. Το σώμα μου ήταν μια μηχανή. Τώρα όμως θα ξεκινούσα το πιο δημιουργικό εγχείρημα που μπορεί κανείς να ξεκινήσει: να ξαναχτίσεις τη ζωή σου. Παρόλο που δεν είχα ιδέα τι θα έκανα, μέσα σ' αυτή την αβεβαιότητα ήρθε η αίσθηση ελευθερίας. Δεν ήμουν πλέον δεσμευμένη σε ένα καθορισμένο μονοπάτι. Ήμουν ελεύθερη να εξερευνήσω τις ατελείωτες δυνατότητες της ζωής. Αυτή η διαπίστωση θα μου άλλαζε τη ζωή. Καθώς καθόμουν σπίτι στο καροτσάκι μέσα στον ολόσωμο γύψο, πέρασε από πάνω ένα αεροπλάνο και κοίταξα ψηλά, και σκέφτηκα, «Αυτό είναι!» Αν δεν μπορώ να περπατήσω, τότε μπορώ κάλλιστα να πετάξω». Είπα, «Μαμά, θα μάθω να πετάω». Μου είπε, «Ωραία, χρυσό μου». Είπα, «Δώσε μου το χρυσό οδηγό». Μου έδωσε τον κατάλογο, τηλεφώνησα στην αερολέσχη έκανα κράτηση, είπα ότι ήθελα να κλείσω για μια πτήση. Είπαν, «Πότε θέλετε να έρθετε;» Είπα, «Πρέπει να βρω κάποιο φίλο να με φέρει επειδή δεν μπορώ να οδηγήσω. Ούτε μπορώ να περπατήσω. Υπάρχει πρόβλημα;» Έκανα κράτηση, και μερικές εβδομάδες αργότερα ο φίλος μου ο Κρις και η μαμά μου με πήγαν στο αεροδρόμιο, ένα λιπόσαρκο σώμα μέσα σε γύψο φορώντας μια φαρδιά φόρμα. Σίγουρα δεν έμοιαζα με τον ιδανικό υποψήφιο για την άδεια πιλότου. Κρατιέμαι από τον πάγκο επειδή δεν μπορώ να σταθώ όρθια. Είπα, «Γεια, ήρθα για το μάθημα πτήσης». Με κοίταξαν κι έτρεξαν πίσω για να τραβήξουν κλήρο. «Εσύ θα την πάρεις». « Όχι, όχι, εσύ θα την πάρεις». Τελικά βγαίνει έξω ένας τύπος. Μου λέει, «Γεια, είμαι ο Άντριου και θα σε πάω για πτήση.» Εγώ λέω, «Καταπληκτικά». Με οδήγησαν πιο κάτω, με πήγαν στον διάδρομο απογείωσης, και εκεί υπήρχε ένα κόκκινο, άσπρο και μπλε αεροπλάνο. Ήταν πανέμορφο. Με ανέβασαν στο πιλοτήριο. Έπρεπε να με περάσουν από το φτερό για να με βάλουν στο πιλοτήριο. Με κάθισαν. Παντού υπάρχουν κουμπιά και καντράν. Λέω, «Πωπώ, πώς ξέρετε τι κάνουν όλα αυτά τα κουμπιά και καντράν;» Ο Άντριου, ο εκπαιδευτής, μπήκε μπροστά κι έβαλε μπροστά το αεροπλάνο. Είπε, «Θέλεις να δοκιμάσεις την τροχοδρόμηση;» Γι' αυτή χρησιμοποιείς τα πόδια σου για να ελέγξεις τα πεντάλ του πηδαλίου για να κινήσεις το αεροπλάνο στο έδαφος. Είπα, «Όχι, δεν μπορώ να χρησιμοποιήσω τα πόδια μου». Είπε, «Ω». Είπα, «Αλλά μπορώ να χρησιμοποιήσω τα χέρια μου,» και είπε, «Εντάξει». Έτσι βγήκε στον διάδρομο και ανέβασε ισχύ. Καθώς απογειωνόμασταν, και οι τροχοί ανέβαιναν από τον διάδρομο και ήμασταν στον αέρα, είχα την πιο απίστευτη αίσθηση ελευθερίας. Μου είπε ο Άντριου, καθώς ανεβήκαμε πάνω από την εκπαιδευτική περιοχή, «Βλέπεις το βουνό εκεί πέρα;» Είπα, «Ναι». Είπε, «Λοιπόν, πάρε το πηδάλιο, και πήγαινε προς το βουνό». Καθώς σήκωσα τα μάτια, διαπίστωσα ότι έδειχνε τα Μπλε Βουνά εκεί που είχε αρχίσει το ταξίδι. Πήρα το πηδάλιο και πετούσα. Ήμουν πολύ πολύ μακριά από τον θάλαμο του νοσοκομείου, και τότε κατάλαβα ότι θα γινόμουν πιλότος. Δεν είχα ιδέα πώς θα περνούσα τις ιατρικές εξετάσεις. Όμως θ' ανησυχούσα γι' αυτό αργότερα, επειδή εκείνη τη στιγμή είχα ένα όνειρο. Έτσι πήγα σπίτι, έβγαλα ένα εκπαιδευτικό ημερολόγιο και έφτιαξα ένα σχέδιο. Έκανα εξάσκηση στο περπάτημα όσο πιο πολύ μπορούσα, και πήγαμε από το σημείο που με κρατούσαν δύο στο να με κρατάει ένας μέχρι που μπορούσα να περπατάω γύρω από τα έπιπλα αρκεί να μην ήταν πολύ μακριά το ένα από το άλλο. Έπειτα έκανα μεγάλη πρόοδο σε σημείο που μπορούσα να περπατάω στο σπίτι, ενώ κρατιόμουν από τους τοίχους, έτσι, και η μαμά είπε ότι με ακολουθούσε διαρκώς, σκουπίζοντας τ' αποτυπώματά μου. Τουλάχιστον ήξερε πάντα πού ήμουν. Ενώ, λοιπόν, οι γιατροί συνέχισαν τις εγχειρήσεις και συναρμολόγησαν πάλι το σώμα μου, άρχισα να μελετάω τα θεωρητικά, και τελικά, είναι εκπληκτικό, πέρασα τα ιατρικά τεστ, και μου έδωσαν το πράσινο φως για να πετάξω. Περνούσα κάθε στιγμή στην σχολή της αερολέσχης, μακριά από την άνεσή μου, όλοι αυτοί οι νέοι που ήθελαν να γίνουν πιλότοι της Κουάντας, και μετά εγώ με τον γύψο μου στην αρχή, κι έπειτα με την μεταλλική υποστήριξη, τις φαρδουλές φόρμες, τη σακούλα με τα φάρμακα και τους καθετήρες και το κούτσαμά μου, και με κοίταζαν και σκέφτονταν, «Ποιον κοροϊδεύει; Ποτέ δεν θα τα καταφέρει». Μερικές φορές το σκεφτόμουν κι εγώ. Αλλά δεν μ' ένοιαζε, επειδή τώρα υπήρχε κάτι μέσα μου που έκαιγε και ξεπερνούσε τα τραύματά μου. Οι μικροί στόχοι με κρατούσαν στην προσπάθεια, και τελικά πήρα την άδειά μου του πιλότου, κι έπειτα έμαθα να πλοηγώ, κι έπειτα πήγα βόλτα τους φίλους μου στην Αυστραλία. Έπειτα έμαθα να πετάω δικινητήρια και πήρα τον βαθμό για δικινητήρια. Έπειτα έμαθα να πιλοτάρω με άσχημο καιρό όπως και με καλό καιρό και πήρα τον βαθμό των οργάνων. Έπειτα πήρα άδεια για επιβατικά αεροπλάνα. Μετά πήρα την άδεια του εκπαιδευτή. Έπειτα βρέθηκα στην ίδια σχολή όπου κι εγώ είχα κάνει το πρώτο μου μάθημα, διδάσκοντας άλλους πώς να πετάνε, σε λιγότερο από 18 μήνες αφού βγήκα από το νοσοκομείο. Έπειτα σκέφτηκα, «Γιατί να σταματήσω εκεί;» Γιατί να μην μάθω να πετάω ανάποδα;» Το έκανα, έμαθα να πετάω ανάποδα και έγινα εκπαιδεύτρια ακροβατικής αεροπλοΐας. Η μαμά και ο μπαμπάς; Ποτέ δεν ήρθαν για πτήση. Τότε, όμως, ήμουν σίγουρη ότι αν και το σώμα μου μπορεί να είναι περιορισμένο το πνεύμα μου ήταν ασταμάτητο. Ο φιλόσοφος Λάο Τσου κάποτε είπε, «Όταν εγκαταλείψεις το ποιος είσαι, γίνεσαι αυτό που ίσως να γινόσουν». Τώρα ξέρω ότι μόνο όταν εγκατέλειψα αυτό που νόμιζα ότι ήμουν κατάφερα να δημιουργήσω μια εντελώς καινούρια ζωή. Μόνο όταν άφησα τη ζωή που νόμιζα ότι θα έπρεπε να έχω, κατάφερα να αποδεχτώ τη ζωή που με περίμενε. Τώρα ξέρω ότι η αληθινή μου δύναμη ποτέ δεν προήλθε από το σώμα μου, και παρόλο που οι σωματικές μου δυνατότητες έχουν αλλάξει δραματικά, αυτό που είμαι, δεν έχει αλλάξει. Το φως του πιλότου μέσα μου εξακολουθούσε να είναι ένα φως, όπως είναι σε καθένα από εμάς. Ξέρω ότι δεν είμαι το σώμα μου, και επίσης ξέρω ότι ούτε εσείς είσαστε. Δεν έχει σημασία η εμφάνισή σας, η καταγωγή σας, ή το επάγγελμά σας. Αυτό που έχει σημασία είναι να συνεχίσουμε να δυναμώνουμε τη φλόγα της ανθρωπιάς ζώντας τη ζωή μας ως την απόλυτη δημιουργική έκφραση του ποιοι πραγματικά είμαστε, επειδή όλοι συνδεόμαστε με εκατομμύρια, εκατομμύρια καλαμάκια, και ήρθε η ώρα να τα ενώσουμε και να τα κρατήσουμε. Αν πρόκειται να κατευθυνθούμε προς μια συλλογική ευδαιμονία, είναι καιρός να αφήσουμε στην άκρη το σώμα και να ενστερνιστούμε τις αρετές της καρδιάς. Οπότε σηκώστε τα καλαμάκια σας αν είστε μαζί μου. Ευχαριστώ. Ευχαριστώ. Πηγή: https://www.ted.com/   9 «ΠΙΣΤΕΥΕ ΚΑΙ ΜΗ ΕΡΕΥΝΑ;» Οι συγγραφείς του βιβλίου των Θρησκευτικών της Β’ Λυκείου, ενώ αρχικά αισθάνονται την ανάγκη να δηλώσουν ότι «εσφαλμένα έχει αποδοθεί στην Εκκλησία ο λόγος “πίστευε και μη ερεύνα”» λίγο παρακάτω τονίζουν ότι «στα θέματα της πίστης ... η έρευνα είναι αδύνατη», άρα οφείλει ο καθείς να πιστεύει χωρίς να ερευνά, δηλαδή ότι η πίστη οφείλει να προηγείται της γνώσης. Αυτό όμως δεν συνάδει καθόλου με τη διδασκαλία των Πατέρων της Εκκλησίας οι οποίοι τονίζουν ότι η γνώση, η εμπειρία, οφείλει να προηγείται της πίστης και ότι η πίστη δεν είναι η διανοητική αποδοχή από αφέλεια, φόβο ή συμφέρον κάποιων αρχών, αλλά, είναι δύναμη, είναι ενέργεια! Η ΓΝΩΣΗ ΟΦΕΙΛΕΙ ΝΑ ΠΡΟΗΓΕΙΤΑΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ (ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ). 1 Ο άγιος Μάρκος ο Ασκητής, μαθητής του αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου, που έζησε στην Κωνσταντινούπολη τον 5ο αιώνα καθώς και ο Ησύχιος ο Πρεσβύτερος που έζησε στα Ιεροσόλυμα επίσης τον 5ο αιώνα χρησιμοποιούν ακριβώς την ίδια φράση: «Αυτός που δεν γνωρίζει την αλήθεια, δεν μπορεί και να πιστεύει αληθινά. Γιατί η γνώση, καταφύση προηγείται της πίστης» (“ο μη γινώσκων την αλήθειαν, ουδέ αληθώς πιστεύειν δύναται. Η γαρ γνώσις, κατά φύσιν προηγείται της πίστεως”) (ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ, τομ. Α’, Μάρκου του Ασκητού, Περί Νόμου Πνευματικού, (ρι’) σελ. 103 και Ησυχίου Πρεσβυτέρου, Προς Θεόδουλον, (ξ’) σελ. 150). 2 Ο άγιος Διάδοχος Φωτικής, (σημερινή Παραμυθιά της Ηπείρου), 5ος αιώνας, πολλούς αιώνες πριν κυριαρχίσει ο σύγχρονος θετικιστικός τρόπος σκέψης της σύγχρονης επιστήμης που αυτονόητα προκρίνει τη γνώση έναντι της απροϋπόθετης πίστης, έγραφε: «Εκείνος που πιστεύει μόνο χωρίς να βρίσκεται στην αγάπη, ούτε αυτή την πίστη που νομίζει ότι έχει, δεν την έχει. Γιατί με κάποια ελαφρότητα νοός πιστεύει χωρίς να ενεργεί μέσα του το βάρος της δόξας της αγάπης» (“ο πιστεύων μόνον και μη ων εν τη αγάπη ουδέ αυτήν την πίστιν ην δοκεί έχειν, έχει. Ελαφρότητι γαρ τινι πιστεύει νοός”) (ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ, τομ. Α’, Διαδόχου Φωτικής, Λόγος Ασκητικός, σελ. 240). 3 Ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής (580-662) που γεννήθηκε και μέχρι το 624 έζησε στην Κωνσταντινούπολη, και διετέλεσε Αρχιγραμματέας του Ηράκλειου, περιγράφοντας 5 στάδια της πνευματικής ζωής εξηγεί ότι, 1ον η σοφία γεννά τη φρόνηση, 2ον η θεωρία εμπνέει την πράξη, 3ον η απλή γνώση φέρνει την αρετή, 4ον η άληστη (που δεν χάνεται) γνώση γεννά την πίστη που είναι ενέργεια και φανέρωση αυτής της γνώσης και 5ον μετά έρχεται η θέωση που την ονομάζει θεία επιστήμη. «Ενέργεια γαρ εστι και φανέρωσις του μεν νου ο λόγος ως αιτίας αιτιατόν· και της σοφίας η φρόνησις, και της θεωρίας η πράξις, και της γνώσεως η αρετή, και της αλήστου γνώσεως η πίστις· εξ ών η ενδιάθετος προς τε την αλήθειαν και το αγαθόν, φημί δε τον Θεόν, σχέσις δημιουργείται, ήν έφασκεν είναι θείαν επιστήμην και γνώσιν άπταιστον και αγάπην και ειρήνην, εν αίς και δι᾽ ών η θέωσις». «Επειδή ταύτα τοίνυν της ψυχής εισιν, ως έφαμεν, κατά νουν μεν εχούσης δυνάμει την σοφίαν, εκ δε της σοφίας την θεωρίαν, εκ δε ταύτης την γνώσιν, εκ δε της γνώσεως την άληστον γνώσιν, δι᾽ ής προς την αλήθειαν ως πέρας και τέλος ούσαν των κατά νουν αγαθών άγεται· κατά δε τον λόγον εχούσης την φρόνησιν, εκ δε ταύτης την πράξιν, εκ δε της πράξεως την αρετήν, εκ δε ταύτης την πίστιν, καθ᾽ ήν εις το αγαθόν ως τέλος μακάριον των λογικών ενεργειών καταλήγει· δι᾽ ών η των θείων επιστήμη κατά σύνοδον της προς άλληλα τούτων ενώσεως συλλέγεται» (Αγ. Μαξίμου του Ομολογητού, ΜΥΣΤΑΓΩΓΙΑ, κεφ. Ε’, ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΝΗΠΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΣΚΗΤΙΚΩΝ, εκδ. «ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟΝ» Θεσσαλονίκη 1992, τομ. 14, σσ. 80, 84) Δηλαδή για τον άγιο Μάξιμο πίστη δεν είναι η διανοητική αποδοχή κάποιων «πιστεύω», διαδικασία που κάθε θρησκευόμενος θεωρεί ότι είναι η απαραίτητη προϋπόθεση για να ενταχθεί κανείς στη θρησκεία του. Πίστη δεν είναι η διανοητική αποδοχή από αφέλεια, φόβο ή συμφέρον, κάποιων αξιωμάτων ή αρχών. Η πίστη είναι ενέργεια και φανέρωση κάποιας εμπειρικής γνώσης τόσο δυνατής που έχει ως χαρακτηριστικό της πλέον το ότι δεν μπορεί να λησμονηθεί. Η πίστη είναι ενέργεια της γνώσης-ένωσης-συνουσίας με τη θεία Χάρη. Η πίστη για τον άγιο Μάξιμο εμφανίζεται μόνο όταν ο χριστιανός πλησιάζει να ολοκληρώσει την πορεία του προς τον Θεό, προς τη θέωση. Και για τον Ίδιο τον Χριστό η πίστη είναι δύναμη! «Αν έχετε πίστη σαν έναν κόκκο σιναπιού, θα πείτε στο βουνό αυτό: Πήγαινε απ’ εδώ εκεί, και θα πάει. Τίποτε δεν θα σας είναι αδύνατο» (Ματθ. 17,20). «Αν έχετε πίστη ... κι αν ακόμα πείτε σε αυτό το βουνό: Σήκω και πέσε στη θάλασσα, θα γίνει· και όλα όσα ζητήσετε στην προσευχή σας πιστεύοντες θα τα πάρετε» (Ματθ. 21,21). 4 Για το ίδιο θέμα γράφει ο αββάς Ισαάκ (τέλη 7ου αιώνα) ότι η φυσική γνώση προηγείται της πίστης και μετά η πίστη γεννά την πνευματική γνώση η οποία είναι η αίσθηση των μυστηρίων η οποία με τη σειρά της γεννά την πίστη της αληθινής θεωρίας: «Έστι γνώσις προηγουμένη της πίστεως, και έστι γνώσις τικτομένη εκ της πίστεως. Η γνώσις η προηγουμένη της πίστεως εστί γνώσις φυσική, η δε τικτομένη εκ της πίστεως γνώσις εστί πνευματική». «Η φυσική γνώσις ήτις εστίν η διάκρισίς του καλού και του κακού, η υπό του Θεού εντεθείσα τη φύσει ημών, αύτη πείθει ημάς, ότι δει πιστεύειν τω Θεώ, τω παραγαγόντι τα πάντα. Και η πίστις ποιεί εν ημίν τον φόβον, και αναγκάζει ημάς ο φόβος μετανοήσαι και εργάσασθαι. Και ούτω δίδοται η πνευματική γνώσις τω ανθρώπω, ήτις εστίν αίσθησις των μυστηρίων, ήτις γεννά την πίστιν της αληθούς θεωρίας. Ούχ απλώς δε όντως εκ πίστεως μόνης ψιλής γεννάται η γνώσις η πνευματική, άλλ' η πίστις φόβον Θεού γεννά και εν τω φόβω του Θεού, όταν αρξώμεθα ενεργείν εν αυτώ, εκ της ενεργείας του φόβου του Θεού τίκτεται η γνώσις η πνευματική, καθάπερ είπεν ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος ότι, ότε τις κτήσεται θέλημα ακόλουθον τω φόβω του Θεού και τη ορθή φρονήσει, ταχέως λαμβάνει την αποκάλυψιν των κρυπτών. Καλεί δε αποκάλυψιν των κρυπτών, την γνώσιν την πνευματικήν». (ΛΟΓΟΣ ΙΗ': ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΠΟΣΟΝ ΓΙΝΕΤΑΙ ΤΟ ΜΕΤΡΟΝ ΤΗΣ ΓΝΩΣΕΩΣ ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΤΡΑ ΤΑ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΕΩΣ - http://isaakosyros.blogspot.gr/) Υπάρχει όμως μία φράση του Ιησού που φαίνεται να συνηγορεί υπέρ του «πίστευε και μη ερεύνα». Μετά που ο Θωμάς Τον είδε και πείστηκε και ομολόγησε, «ο Κύριος μου και ο Θεός μου» ο Χριστός του είπε, «Eπειδή Με είδες, πίστεψες· μακάριοι οι μη ιδόντες και πιστεύσαντες» (Ιωάν. 20,29). Θα μπορούσε ίσως να πει κανείς ότι η φράση αυτή αναφέρεται στα παρακάτω που γράφει ο π. Σωφρόνιος: «Μερικοί άνθρωποι μεγαλώνουν μέσα στην Εκκλησία με τις αιωνόβιες παραδόσεις Της, τη λατρεία, τα θεία μυστήρια –από τα οποία γεννιέται μέσα τους αγαλλίαση και ειρήνη– και δεν υπόκεινται σε οξείες κρίσεις και βίαιες μεταστροφές. Η πνευματική τους αύξηση συντελείται χωρίς θυελλώδεις ρήξεις». (Αρχιμ. Σωφρονίου, ΑΣΚΗΣΙΣ ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΑ, Έσσεξ Αγγλίας, σελ. 28). Δηλαδή είναι μακάριοι αυτοί που από μικρά παιδιά θα βρεθούν μέσα σε περιβάλλον που θα τους διδάξει να δέχονται και να διατηρούν, να εκμεταλλεύονται τη θεία Χάρη, γιατί αυτοί θα ζήσουν χωρίς να πληγωθούν από το κενό της απουσίας, γιατί αυτούς δεν θα τους πλήξει ο θάνατος ακόμη κι όταν τον συναντήσουν. 5 Επίσης γράφει ο αρχιμ. Ζαχαρίας, μαθητής του π. Σωφρονίου: «”Έρχου και ίδε”: Έλα και δοκίμασε την αλήθεια μόνος σου και, αν Αυτός είναι η όντως Αλήθεια, θα είναι αδύνατον να δυσπιστήσεις. Αν αναζητούμε την αλήθεια με ειλικρίνεια και αντικειμενικότητα, μπορούμε να εκτελέσουμε ένα πείραμα το οποίο, όπως σε όλες τις επιστήμες, θα μας δώσει τη δυνατότητα να την επιβεβαιώσουμε. Με την έννοια αυτή η θεολογία είναι σαν τις εμπειρικές επιστήμες. Εφόσον συλλαμβάνεται η θεωρία και διατυπώνεται η υπόθεση, μπορεί να διεξαχθεί πείραμα και να επαληθευθεί, ούτως ώστε να αποδειχθεί ο νόμος που διέπει τα φυσικά φαινόμενα. Το ίδιο συμβαίνει και στην πνευματική ζωή. Πειραματιζόμενοι μαθαίνουμε για τον Θεό και τις οδούς Του, και θέτουμε την αλήθεια Του υπό δοκιμασίαν μέσα στα όρια της σχέσεως μας μαζί Του. Όταν επιβεβαιώσουμε την αλήθεια των λόγων του Κυρίου, τότε η αλήθεια Του αποβαίνει ο μόνος νόμος που κυβερνά τη ζωή μας». (Αρχιμ. Ζαχαρία, «ΠΙΣΤΟΙ ΣΤΗ ΔΙΑΘΗΚΗ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ», Έσσεξ Αγγλίας, σ.105-6).     10 Ιωάννης Ρωμανίδης: Μη δέχεσαι και μη απορρίπτεις ... «Θα ήθελα πρώτα να σημειώσω ότι ο τρόπος με τον οποίο πάντοτε εργαζόμουνα, δηλαδή στις μελέτες μου, στις έρευνες, ουδέποτε υπήρξε απλώς μια προσπάθεια υπεράσπισης της Ορθοδοξίας κλπ. διότι από μικρά παιδιά στο σχολείο έχουμε μάθει ότι πρέπει κανείς τα πάντα να ακούει και από αυτά που ακούει να μην δέχεται τίποτα, ούτε να απορρίπτει τίποτα, απλώς να σημειώνει μέσα στα αρχεία της σκέψης, της μνήμης, και όταν βρεθούν τα κριτήρια τα κατάλληλα να δέχεται και να απορρίπτει. Είναι μια νοοτροπία αμερικάνικη. Και το δεύτερο σημείο είναι ότι, ότι οδηγεί στην επιτυχία είναι αληθινό και ότι δεν οδηγεί στην επιτυχία δεν είναι αληθινό. Αυτό είναι ένα σημείο το οποίο αποτελούσε αποτέλεσμα της Γαλλικής Επανάστασης, που εκτός από την πολιτική της πλευρά, ήταν και μια επανάσταση εναντίον της μεταφυσικής, εναντίον εκείνης της πλευράς της Θεολογίας που ισχυριζόταν ότι φιλοσοφούσε. Οπότε τα θεμέλια της λατινικής θεολογικής παράδοσης ήταν η μεταφυσική την οποία άντλησαν οι Φράγκοι από τον Πλατωνα και κυρίως τον Αριστοτέλη. Με τη Γαλλική Επανάσταση έχουμε μία κατάσταση κατά την οποία κανείς δέχεται αυτό που αποδεικνύεται με την εμπειρική έρευνα και απορρίπτει το αφηρημένο διότι δεν μπορεί να εξακριβώσει εάν το αφηρημένο υπάρχει καν, πόσο μάλλον αν είναι σωστό. Διότι αν δεν υπάρχει πού να ξέρουμε αν είναι σωστό. Αν δεν υπάρχει ασφαλώς δεν είναι και σωστό. Οπότε ο πραγματισμός των Αμερικανών οδηγεί στην αρχή ότι το να βλέπει κανείς είναι και το να πιστεύει. Αν δεν το δεις να μη το πιστεύεις δηλαδή, διότι δεν μπορείς να είσαι σίγουρος για κάτι που δεν βλέπεις. Αυτό είναι το θεμέλιο της μοντέρνας ευρωπαϊκής και της αμερικανικής σκέψης. Γι’ αυτό επαναλαμβάνω ότι ένας άνθρωπος ο οποίος κάνει έρευνα, είναι υποχρεωμένος να σημειώνει τα πάντα, ότι ακούσει, χωρίς να απορρίπτει τίποτε, ούτε όμως και να αποδέχεται τίποτα, εκτός αν βρει τα κριτήρια με τα οποία επιστημονικά μπορεί να αποδεχθεί ή να απορρίψει. Αυτό είναι το θεμέλιο των ερευνών που έχω κάνει αρκετά χρόνια τώρα.»