Ken Robinson: «Αλλάζοντας τα πρότυπα της Εκπαίδευσης»

		Παρουσίαση με κινούμενα σχέδια ομιλίας του Κεν Ρόμπινσον με τίτλο: «ΑΛΛΑΖΟΝΤΑΣ ΤΑ ΠΡΟΤΥΠΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ». Φεβρουάριος 2010 Όλες οι χώρες, αναθεωρούν την δημόσια εκπαίδευση τους. Υπάρχουν δύο λόγοι γι’ αυτό. Ο πρώτος είναι οικονομικός. Προσπαθούμε να βρούμε πως θα μπορούσαμε να εκπαιδεύσουμε τα παιδιά μας ώστε να βρουν τη θέση τους στις οικονομίες του 21ου αιώνα. Πώς μπορούμε όμως να το πετύχουμε αυτό δεδομένου ότι δεν μπορούμε να προβλέψουμε πως θα είναι η οικονομία στο τέλος της επόμενης εβδομάδας; Όπως άλλωστε η τελευταία (μιλάει τον Φεβρουάριο του 2010) αναταραχή διακηρύσσει. Πώς μπορούμε να το κάνουμε αυτό; Ο δεύτερος λόγος είναι πολιτισμικός. Κάθε χώρα προσπαθεί να βρει πως είναι δυνατόν να εκπαιδεύσουμε τα παιδιά μας ώστε να αποκτήσουν πολιτισμική ταυτότητα, πώς να τους περάσουμε, τα πολιτισμικά γονίδια των κοινωνιών μας, ενώ ταυτόχρονα υφίστανται τη διαδικασία της παγκοσμιοποίησης. Πώς είναι δυνατόν να τετραγωνίσουμε τον κύκλο! Το πρόβλημα είναι ότι προσπαθούμε να συναντήσουμε το μέλλον χρησιμοποιώντας μεθόδους από το παρελθόν, ενώ ταυτόχρονα αποξενώνουμε εκατομμύρια παιδιά που δεν μπορούν να βρουν κάποιο λόγο για τον οποίο πηγαίνουν στο σχολείο. Όταν εμείς πηγαίναμε σχολείο, μας συγκρατούσε το σενάριο που έλεγε ότι αν δουλέψεις σκληρά και πας καλά στα μαθήματα και πάρεις ένα πτυχίο, ΘΑ ΕΧΕΙΣ ΔΟΥΛΕΙΑ. Τα παιδιά μας δεν το πιστεύουν πλέον αυτό. Και καλά κάνουν, για να είμαστε ειλικρινείς. Είναι καλύτερα να έχεις ένα πτυχίο από το να μην έχεις, αλλά αυτό πλέον δεν είναι εγγύηση. Και ειδικότερα δεν είναι εγγύηση αν κατά τη διαδρομή μέχρι αυτό το πτυχίο περιθωριοποιήσεις ότι θεωρείς ότι είναι σημαντικό για τον εαυτό σου. Οπότε οι άνθρωποι λένε ότι χρειάζεται να ανεβάσουμε το επίπεδο και ότι αυτό είναι μια εξέλιξη. Αλήθεια; Ναι, χρειάζεται! Δεν λέει κανείς να κατεβάσουμε το επίπεδο, αλλά να το ανεβάσουμε; Βέβαια να το ανεβάσουμε. Το πρόβλημα είναι ότι το τρέχον εκπαιδευτικό σύστημα σχεδιάστηκε και οργανώθηκε για μια διαφορετική εποχή. Σχεδιάστηκε μέσα στα πλαίσια της διανοητικής κουλτούρας του Διαφωτισμού και μέσα στις οικονομικές συνθήκες της Βιομηχανικής Επανάστασης. Πριν τα μέσα του 19ου αιώνα δεν υπήρχε δημόσια εκπαίδευση. Βέβαια μπορούσες να μορφωθείς, αν είχες τα χρήματα, στους Ιησουίτες. Αλλά η δημόσια εκπαίδευση, η πληρωμένη από τη φορολογία, υποχρεωτική για όλους και δωρεάν στα σχολεία, ήταν μια επαναστατική ιδέα και πολλοί εναντιώθηκαν σ’ αυτήν. Έλεγαν ότι δεν είναι δυνατόν τα φτωχά παιδιά της εργατικής τάξης να ωφεληθούν από μια δημόσια εκπαίδευση. Είναι αδύνατον να μάθουν να γράφουν και να διαβάζουν. Οπότε γιατί να σπαταλήσουμε χρόνο σ’ αυτό; Αυτό χτίστηκε πάνω σε μια σειρά από υποθέσεις σχετικά με την κοινωνική δομή και τις δυνατότητες που είχαν οι τάξεις. Καθοδηγούνταν από μια οικονομική επιταγή της εποχής, την οποία αν την εξετάσουμε θα διαπιστώσουμε ότι ήταν απλώς ένα ιδεολογικό κατασκεύασμα του μυαλού. Ήταν, κατά βάση, η άποψη του Διαφωτισμού για τη νοημοσύνη του ανθρώπου. Η άποψη ότι η πραγματική ανθρώπινη νοημοσύνη θα πρέπει να διέπεται, από τον επαγωγικό συλλογισμό (όλοι οι άνθρωποι είναι ηθικοί, ο Σωκράτης είναι άνθρωπος, άρα ο Σωκράτης είναι ηθικός!) και από την γνώση των Κλασικών (Ομηρικά Έπη), δηλαδή από την ακαδημαϊκή δεξιότητα. Και αυτό βρίσκεται βαθιά μέσα στο DNA της δημόσιας εκπαίδευσης. Ότι δηλαδή υπάρχουν δύο τύποι ανθρώπων: αυτοί που έχουν την ακαδημαϊκή δεξιότητα και αυτοί που δεν την έχουν. Οι έξυπνοι άνθρωποι και οι μη έξυπνοι. Αυτό είχε σαν συνέπεια πολλοί ευφυείς να νομίζουν ότι δεν είναι ευφυείς επειδή κρίθηκαν με αυτή την ιδιαίτερη άποψη για το μυαλό. Οπότε έχουμε δύο πυλώνες που πάνω τους στηρίζεται η εκπαίδευση: ένα οικονομικό κι έναν ιδεολογικό. Είναι πεποίθηση μου ότι αυτό το μοντέλο έχει προκαλέσει χάος στη ζωή πολλών ανθρώπων. Υπήρξε υπέροχο για μερικούς, υπάρχουν άνθρωποι που ωφελήθηκαν με θαυμάσιο τρόπο από αυτό το μοντέλο, αλλά οι περισσότεροι δεν ωφελήθηκαν. Αντίθετα, υπέφεραν από μια σύγχρονη επιδημία που είναι τόσο άστοχη όσο και πλασματική. Πρόκειται για τη πανούκλα του ADHD, τη «Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας» (ΔΕΠΥ). Αυτός είναι ο χάρτης των κρουσμάτων ADHD στην Αμερική. Αυτών που έχουν διαγνωσθεί και συνταγολογηθεί. Για να μην παρεξηγηθώ, δεν υποστηρίζω ότι δεν υπάρχει Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ). Άλλωστε δεν έχω τα προσόντα να κάνω κάτι τέτοιο. Και γνωρίζω ότι η πλειοψηφία των ψυχολόγων και των παιδιάτρων λένε ότι υπάρχει. Εξακολουθεί βέβαια να είναι αντικείμενο διαφωνιών. Αυτό που γνωρίζω σαν γεγονός είναι ότι δεν πρόκειται για επιδημία. Σε αυτά τα παιδιά χορηγήθηκαν φάρμακα με την ίδια ευκολία που τους βγάζαμε και τις αμυγδαλές για τον ίδιο αλλόκοτο λόγο, ότι είχε γίνει ιατρική μόδα. Τα παιδιά μας ζουν στην πιο υπερπλήρη σε ερεθίσματα περίοδο της ιστορίας της γης. Βομβαρδίζονται με πληροφορίες και προκλήσεις από όλους τους χώρους, από τους υπολογιστές, τα iphones, τις διαφημίσεις, τα εκατοντάδες τηλεοπτικά κανάλια. Κι ερχόμαστε και τα τιμωρούμε επειδή δεν μπορούν να συγκεντρωθούν! Σε τι δεν μπορούν να συγκεντρωθούν; Στα βαρετά, στο μεγαλύτερο μέρος τους, πράγματα του σχολείου. Μου φαίνεται ότι δεν είναι εντελώς σύμπτωση που οι περιπτώσεις της ΔΕΠΥ αυξήθηκαν παράλληλα με την αύξηση των τυποποιημένων διαγωνισμάτων. Σε αυτά τα παιδιά χορηγήθηκαν Ritalin και Adderall, και άλλα πολύ σοβαρά και μερικές φορές επικίνδυνα φάρμακα, για να κατορθώσουν να συγκεντρωθούν και να ηρεμήσουν. Αλλά σύμφωνα με αυτό το διάγραμμα η ΔΕΠΥ αυξάνεται καθώς ταξιδεύουμε προς τα ανατολικά της χώρας (ΗΠΑ). Οι άνθρωποι αρχίζουν να χάνουν το ενδιαφέρον τους στην Οκλαχόμα … ίσα-ίσα που μπορούν να σκέφτονται στο Αρκάνσας και μέχρι να φτάσουν στην Ουάσινγκτον το έχουν χάσει τελείως (ζωγραφίζει τον Τζωρτζ Μπους). Αν και πιστεύω ότι υπάρχουν διαφορετικές αιτίες γι’ αυτό. Είναι μια πλασματική επιδημία. Αν το σκεφτείτε. Κοιτάξτε τις Τέχνες. Πιστεύω ότι ισχύει το ίδιο και για την Επιστήμη και τα Μαθηματικά. Μιλάω όμως ειδικά για τις Τέχνες γιατί αυτές κυρίως είναι το θύμα αυτής της νοοτροπίας. Οι Τέχνες απευθύνονται ειδικά στο γεγονός της αισθητικής εμπειρίας. Κατά τη διάρκεια της αισθητικής εμπειρίας οι αισθήσεις σου λειτουργούν στο έπακρο. Όταν είσαι παρών στο τώρα, στη παρούσα στιγμή, όταν συντονίζεσαι με τον ενθουσιασμό αυτού που βιώνεις, όταν είσαι ΠΛΗΡΩΣ ΖΩΝΤΑΝΟΣ. Αναίσθητος είσαι όταν κλείνεις τις αισθήσεις σου, όταν νεκρώνεις τον εαυτό σου ως προς αυτό που συμβαίνει έξω από σένα και πολλά από αυτά τα φάρμακα, αυτό προκαλούν. Καταφέρνουμε τα παιδιά μας να διανύσουν το διάστημα της σχολικής εκπαίδευσης με το να τα αναισθητοποιούμε. Νομίζω ότι θα έπρεπε να κάνουμε το ακριβώς αντίθετο. Όχι να τα κοιμίζουμε αλλά να τα αφυπνίζουμε ως προς τον εαυτό τους που βρίσκεται μέσα τους. Αλλά έχουμε αυτό το μοντέλο: Πιστεύω ότι έχουμε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που έχει σχεδιαστεί για τις ανάγκες τις βιομηχανοποίησης και κατ’ εικόνα της. Θα δώσω μερικά παραδείγματα. Τα σχολεία είναι πάνω-κάτω οργανωμένα σύμφωνα με τα εργοστασιακά πρότυπα: Χτυπάει κουδούνι για τα διαλείμματα, ξεχωριστές εγκαταστάσεις ειδικευμένες σε ξεχωριστά θέματα. Τα παιδιά μορφώνονται σε φουρνιές. Τα εντάσσουμε στο σύστημα κατά ηλικιακές ομάδες. Γιατί το κάνουμε αυτό; Γιατί υπάρχει αυτό το αυτονόητο ότι, το πιο σημαντικό πράγμα που έχουν κοινό τα παιδιά είναι η ηλικία τους; Είναι σαν, το πιο σημαντικό πράγμα γι’ αυτά να είναι η ημερομηνία παραγωγής τους … Κι όμως ξέρω παιδιά που είναι πολύ καλύτερα από άλλα παιδιά της ίδιας ηλικίας σε διαφορετικούς κλάδους. Ή σε διαφορετικές ώρες της ημέρας. Ή άλλα είναι καλύτερα σε μικρότερες ομάδες αντί σε μεγαλύτερες. Ή κάποια είναι καλύτερα όταν είναι μόνα τους. Αν σε ενδιαφέρει το μοντέλο της εκπαίδευσης δεν ξεκινάς από μια νοοτροπία γραμμής παραγωγής. Όλα αυτά γίνονται βασικά για συμμόρφωση με την αυξητική τάση. Παρατηρώντας την αύξηση των τυποποιημένων διαγωνισμάτων και των τυποποιημένων προγραμμάτων. Έχει να κάνει με την τυποποίηση. Πιστεύω ότι πρέπει να κινηθούμε προς την εντελώς αντίθετη κατεύθυνση. Αυτό εννοώ όταν λέω να αλλάξουμε τα πρότυπα. Έγινε πρόσφατα μια θαυμάσια μελέτη για την αποκλίνουσα σκέψη που εκδόθηκε πριν ένα-δύο χρόνια. Η αποκλίνουσα σκέψη δεν είναι το ίδιο με την δημιουργικότητα. Ορίζω ως δημιουργικότητα τη διαδικασία να έχεις πρωτότυπες ιδέες που έχουν αξία. Η αποκλίνουσα σκέψη δεν είναι συνώνυμο, αλλά, μια απαραίτητη ιδιότητα της δημιουργικότητας. Είναι η ικανότητα να βλέπεις πολλές απαντήσεις σε μία ερώτηση, πολλούς διαφορετικούς τρόπους να ερμηνεύσεις μια ερώτηση, να σκέφτεσαι (όπως θα το έλεγε πιθανότατα ο Edward de Bono) ΠΛΑΓΙΑ, ΛΟΞΑ. Να σκέφτεσαι όχι μόνο με γραμμικούς ή συγκλίνοντες τρόπους. Να βλέπεις πολλαπλές απαντήσεις κι όχι μία. Υπάρχουν τεστ γι’ αυτό. Ένα απλό παράδειγμα είναι η ερώτηση: Πόσες χρήσεις μπορείτε να σκεφτείτε για ένα συνδετήρα; Οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να σκεφτούν δέκα ή δεκαπέντε. Κάποιοι που είναι καλοί σ’ αυτό μπορούν να σκεφτούν 200 χρήσεις. Και το πετυχαίνουν αυτό υποθέτοντας ότι, «θα μπορούσε ο συνδετήρας να έχει μήκος 60 μέτρα και να είναι φτιαγμένος από αφρώδες λάστιχο;» Σιγά μην έπρεπε να είναι ο συνδετήρας όπως τον ξέρουμε … Υπάρχουν τεστ λοιπόν γι’ αυτό και τα έκαναν σε 1500 ανθρώπους για το βιβλίο «Μετά το σημείο καμπής», και βάση των κανόνων του διαγωνισμού, αν πετύχαινες πάνω από ένα συγκεκριμένο επίπεδο μπορούσες να θεωρηθείς «διάνοια» στην αποκλίνουσα σκέψη. Και σας ρωτάω: Ποιο πιστεύετε ότι ήταν το ποσοστό των ανθρώπων, από τους 1500 που διαγωνίστηκαν, που πέτυχαν να φτάσουν στο επίπεδο της «διάνοιας» στην αποκλίνουσα σκέψη; Πρέπει να ξέρετε κάτι ακόμα γι’ αυτούς: Ήταν παιδιά Νηπιαγωγείου, 3 έως 5 ετών. Ποιό ποσοστό ήταν «διάνοιες»; Το 98%! Το σημαντικό με αυτή την έρευνα ήταν ότι είχε μεγάλη χρονική διάρκεια. Οπότε επανεξέτασαν τα ίδια παιδιά 5 χρόνια αργότερα σε ηλικία 8 έως 10 ετών. Ποιο νομίζετε ότι ήταν το ποσοστό; 32%! Τα εξέτασαν ακόμη μία φορά 5 χρόνια αργότερα, όταν ήταν 13 έως 15 ετών. Το ποσοστό όσων έπιασαν το επίπεδο της «διάνοιας» έπεσε στο 10%! Βλέπετε εδώ μια τάση; Αυτό το αποτέλεσμα μας λέει κάτι ενδιαφέρον, γιατί θα περιμέναμε να είναι αντίστροφο. Ξεκινάς και δεν είσαι πολύ καλός, αλλά, γίνεσαι καλύτερος μεγαλώνοντας. Αλλά αυτό το αποτέλεσμα δείχνει δύο πράγματα: Πρώτον. Όλοι έχουμε αυτή την ικανότητα. Δεύτερον. Μειώνεται. Πολλά συνέβησαν σε αυτά τα παιδιά καθώς μεγάλωναν, πολλά, αλλά το σημαντικότερο που τους συνέβη είναι ότι ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΚΑΝ. Επί 10 χρόνια στο σχολείο άκουγαν να τους λένε ότι υπάρχει μία μόνο λύση, αυτή που βρίσκεται στο Λυσάρι. Να μην την κοιτάξουν, να μην την αντιγράψουν γιατί αυτό είναι ζαβολιά. Έξω από το σχολείο αυτό λέγεται συνεργασία αλλά μέσα στο σχολείο … Αυτό δεν συμβαίνει επειδή το θέλουν οι δάσκαλοι, υπάρχει επειδή απλά συμβαίνει με αυτό τον τρόπο. Υπάρχει γιατί βρίσκεται στο γονίδιο της εκπαίδευσης. Πρέπει να σκεφτούμε διαφορετικά σχετικά με την ανθρώπινη ικανότητα, πρέπει να ξεπεράσουμε αυτή την παλιά αντίληψη για το τι είναι ακαδημαϊκό και τι δεν είναι, τι είναι αφηρημένο, τι θεωρητικό και τι σχετικό με την επαγγελματική σταδιοδρομία και να τα αναγνωρίσουμε ως αυτά που είναι: ένας ΜΥΘΟΣ! Δεύτερον, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η πιο πετυχημένη εκμάθηση συμβαίνει σε ομάδες (συνεργασίας), ότι η συνεργασία είναι το υλικό της ανάπτυξης. Αν εξατομικεύουμε τους ανθρώπους και τους ξεχωρίζουμε και τους κρίνουμε μεμονωμένα, τους ξεκόβουμε από το φυσικό μαθησιακό τους περιβάλλον. Και τρίτον, ότι αφορά με κρίσιμο τρόπο τον πολιτισμό των θεσμών μας, τις συνήθειες, το περιβάλλον, τον χώρο που καταλαμβάνουν.   Η αρχική ομιλία του Κεν Ρόμπινσον περίληψη της οποίας είναι τα προηγούμενα Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το έργο του Κεν Ρόμπινσον: http://www.sirkenrobinson.com

«ΕΔΩ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ...» - ΕΚΕΙ;;;;

		ΔΕΝ ΤΟΝ ΞΕΡΩ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΑΛΛΑ ΕΓΡΑΨΕ ΦΟΒΕΡΟ ΑΡΘΡΟ ..... http://www.antinews.gr/2012/11/17/190157/ Ο Χρύσανθος Λαζαρίδης γράφει για την εξέγερση του Πολυτεχνείου 17/11/2012 “Για τους Σπαρτιάτες, Είλωτες. Και για τους Είλωτες, Σπαρτιάτες…” Του Χρύσανθου Λαζαρίδη Ακούω διάφορους σήμερα να βρίζουν τη λεγόμενη «γενιά του Πολυτεχνείου». Ανήκω – θέλοντας και μη – σε εκείνη της γενιά. Μιλάω σπάνια για τα γεγονότα εκείνα, κι όταν το κάνω αμφισβητώ όλους τους μύθους που επικράτησαν έκτοτε. Κυρίως για το ρόλο που διαδραμάτισε η τότε Αριστερά… Αυτή η αμφισβήτηση εκ μέρους μου εκφράζεται δημόσια και γίνεται από τότε, όταν δεν ήταν εύκολο να ειπωθούν, να γραφούν ή να ακουστούν, πράγματα που τώρα τα λένε πολλοί. Και κάποιοι, μάλιστα, καθ’ υπεροβολήν… Και δεν εξαργύρωσα τη συμμετοχή μου στα «γεγονότα του Πολυτεχνείου». Συνειδητά, από την πρώτη στιγμή, κράτησα τις αποστάσεις μου και αποδοκίμασα όσους το έκαναν. Και μάλιστα σε εποχές που αυτό είχε και κόστος και ρίσκο: Το κόστος να απομονωθείς από παντού. Και το ρίσκο να φανείς «γραφικός». Ό,τι έκανα στη ζωή μου το έκανα όχι επικαλούμενος τη «συμμετοχή» μου σε εκείνη την εξέγερση, αλλά μάλλον… αποσιωπώντας την. Ό,τι έκανα έκτοτε το κατάφερα όχι επειδή «ήμουν κι εγώ εκεί», αλλά παρά το γεγονός ότι ήμουν κι εγώ εκεί… Και τέλος μίλησα από τους πρώτους για τη χρεοκοπία της μεταπολίτευσης του 1974 και για την ανάγκη μιας «νέας μεταπολίτευση». Σε καιρούς (πριν δέκα χρόνια περίπου) που κι αυτό δεν ήταν εύκολο να το πει κανείς… Νιώθω, λοιπόν, την ανάγκη να γράψω σήμερα αυτές τις γραμμές, όχι «απολογητικά» με την έννοια της «απολογίας», ούτε καν με την έννοια του «απολογισμού». Μάλλον «παρεμβατικά», με την έννοια να βάλουμε κάποια πράγματα στη θέση τους. Κάποτε ήταν «μόδα» να δηλώνεις «γενιά του Πολυτεχνείου» ακόμα κι αν δεν πέρασες ούτε απ’ έξω. Τώρα έγινε μόδα να βρίζεις τη «γενιά του Πολυτεχνείου». Ακόμα κι αν δεν ξέρεις πολλά για το τι ακριβώς έγινε τότε… Ποτέ δεν μου άρεσε να ακολουθώ τους «συρμούς». Δεν το έκανα τότε, όταν ήταν «πολιτικώς ορθόν» να γράφεις κατεβατά επικολυρικού θαυμασμού για ό,τι έγινε στο «Πολυτεχνείο». Δεν το κάνω ούτε και τώρα, όταν «γύρισαν» τα πράγματα και είναι «πολιτικώς ορθόν» να αναθεματίζουμε όλοι μαζί, ότι ως πριν λίγο προσκυνούσαμε. Η αλήθεια – και εν πάση περιπτώσει η δική μου, γιατί αυτήν μόνο μπορώ να καταθέσω – είναι αρκετά διαφορετική: * Την εξέγερση του Πολυτεχνείου δεν την ήθελε κανείς. Και δεν την «προετοίμασε» κανείς. Η ίδια η Αριστερά που βροντοφώναζε και υπερηφανευόταν για τη συμμετοχή της και για τον… «καθοδηγητικό της ρόλο», εκ των υστέρων, στη διάρκεια της εξέγερσης την είδε με επιφυλακτικότητα και καχυποψία. Κάποιοι μάλιστα ζήτησαν από τους φοιτητές να βγουν έξω και αμέσως μετά καταδίκασαν την εξέγερση ως έργο «300 προβοκατόρων»… Ξέρετε τι θα πει να είσαι 19 ετών στην πιο βαθιά παρανομία μετά την εξέγερση, και κάποια κόμματα της Αριστεράς να σε θεωρούν «προβοκάτορα» την ώρα που η χούντα σε κυνηγάει παντού; * Δεύτερον, τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, όντως κάποιοι πήγαν να τα εκμεταλλευτούν. Τα εκμεταλλεύθηκε πρώτος ο δικτάτορας Ιωαννίδης για να ρίξει τον δικτάτορα Παπαδόπουλο. Μετά τα εκμεταλλεύθηκε η Αριστερά κυρίως (αλλά και το ΠΑΣΟΚ πλαγίως), για να εδραιώσουν την παρουσία τους μετά την κατάρρευση της χούντας. Αλλά στην εξέγερση δεν πρωτοστάτησε ούτε ο… Ιωαννίδης, ούτε το ΠΑΣΟΚ (που δεν υπήρχε τότε), ούτε η Αριστερά (μέρος της οποίας απέσυρε τις δυνάμεις της, ενώ κάποιο άλλο μέρος είχε ταυτιστεί με το «πείραμα Μαρκεζίνη» που το ακύρωσε η εξέγερση). * Τρίτον, το «Πολυτεχνείο» σίγουρα δεν έριξε τη χούντα. Αλλά την κλόνισε σοβαρά, και έπαιξε το ρόλο του «καταλύτη» για την εσωτερική της διάσπαση. Η «πολιτικοποίηση» της δικτατορίας (με τις εκλογές Μαρκεζίνη που ήταν προγραμματισμένες για τον Ιανουάριο του 1974) ματαιώθηκε μια βδομάδα μετά την εξέγερση. Ενώ η κατάρρευση της δικτατορίας προέκυψε μετά την τραγωδία της Κύπρου τον Ιούλιο του 1974. Για το Πολυτεχνείο το μόνο που μπορούμε να πούμε ήταν ότι κλόνισε το δικτατορικό καθεστώς, το διέσπασε, το αποδυνάμωσε και επέτεινε τις εσωτερικές του αντιφάσεις. Κι αυτό δεν ήταν λίγο. Αλλά ήταν πολύ διαφορετικό απ’ το μύθο που πλάστηκε όλα τα επόμενα χρόνια… * Τέταρτον, η «αντίσταση του λαού κατά της χούντας» δεν υπήρξε τόσο «παλλαϊκή», τόσο «μαζική» και τόσο «ομόθυμη» όσο παρουσιάστηκε μετά. Η αλήθεια είναι πως δεν ήταν λίγοι εκείνοι που ενέκριναν τη δικτατορία τα πρώτα χρόνια. Αρκετοί ακόμα την ανέχονταν αγόγγυστα. Ακόμα περισσότεροι ένιωθαν απλώς φόβο. Πολλοί λίγοι είχαν διάθεση για αντίσταση. Όπως λίγοι ήταν κι αυτοί που είχαν διάθεση να βοηθήσουν τους τότε αντιστασιακούς… Στις αρχές του 1973 αυτό άρχισε να αλλάζει. Και καταλύτης υπήρξε το φοιτητικό κίνημα, πράγματι. Με την κατάληψη (τις δύο καταλήψεις για την ακρίβεια) της Νομικής Σχολής, το Φεβρουάριο και το Μάρτιο του 1973. Και, βέβαια, με την κατάληψη του Πολυτεχνείου το Νοέμβριο της χρονιάς εκείνης. Αλλά απλώς άρχισε να αλλάζει το κλίμα… * Μετά τον Ιούλιο του 1974 γεμίσαμε με «αντιστασιακούς κατόπιν εορτής»! Από ανθρώπους που υπηρέτησαν το δικτατορικό καθεστώς και ύστερα διαφήμιζαν την αντιδικτατορική τους δράση, μέχρι ανθρώπους που απλώς δεν έκαναν τίποτε και ύστερα εμφανίζονταν ως περίπου… «οπλαρχηγοί» μιας «παλλαϊκής αντίστασης» που δεν υπήρξε ποτέ! Μετά από πολλά χρόνια γνώρισα κάποιο γνωστό άρθρογράφο – μακαρίτη εδώ και καιρό – που τόλμησε να γράψει: «εγώ παιδιά δεν ήμουν αντιστασιακός επί χούντας!» Ξαφνικά τον εκτίμησα πολύ. Όχι γιατί δεν έκανε αντίσταση. Αλλά γιατί δεν ήταν «δήθεν»…. * Η Γιορτή του Πολυτεχνείου – και όλη η μυθολογία που πλάστηκε σχετικά – υπήρξε ένας καθεστωτικός μύθος. Ήταν η τελετουργία που νομιμοποιούσε την εγκαθίδρυση της Κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Αναδείκνυε «σύμβολα» και «ήρωες» – θεμέλια απαραίτητα για κάθε καθεστώς που διψά για νομιμοποίηση. Άλλα καθεστώτα θεμελιώθηκαν σε αληθινά μεγάλα γεγονότα. Εδώ βολεύτηκαν με ένα «συμβάν»! Το οποίο είχε και μια ακόμα λυτρωτική λειτουργία. Ξέπλυνε τις τύψεις ενός λαού, που δίψαγε για αντιστασιακούς μύθους στη διάρκεια μιας περιόδου που ελάχιστοι έκαναν πραγματική αντίσταση. * Το Πολυτεχνείο δεν συγκρίνεται – ούτε θα μπορούσε, άλλωστε – με κανένα από τα μεγάλα γεγονότα που σημάδεψαν τη νεοΕλληνική Ιστορία. Η 25η Μαρτίου και η 28η Οκτωβρίου δεν μπορούν να έχουν την παραμικρή σύγκριση με την 17η Νοεμβρίου. Είναι γελοίο και να το λέμε… Δεν συγκρίνεται ούτε με άλλα ιστορικά γεγονότα, όπως οι Βαλκανικοί Πόλεμοι και ο Κυπριακός αγώνας της δεκαετίας του ’50, ή με μεγάλες στιγμές όπως η παλλαϊκή αντίσταση του 1943 κατά της «πολιτικής επιστράτευσης» που προσπάθησαν να επιβάλουν τότε οι αρχές της Κατοχής. Η Ελλάδα είναι μια από τις ελάχιστες χώρες της κατεχόμενης Ευρώπης, όπου οι Ναζί δεν μπόρεσαν να κάνουν πολιτική επιστράτευση. Και η μόνη, ίσως, που αυτό ματαιώθηκε μετά από αληθινά παλλαϊκή και όντως πολυαίμακτη εξέγερση του λαού. Κι όμως, όλα αυτά αποσιωπώνται και γιορτάζουμε κάθε χρόνο το …Πολυτεχνείο! Αυτό δεν είναι γελοίο πια. Είναι τραγικό! Και καθόλου κολακευτικό για όλους μας. * Η γιορτή του Πολυτεχνείου, λοιπόν, δεν έχει καμία ιστορική αντιστοίχηση με τα πραγματικά γεγονότα. Υπήρξε καθαρά καθεστωτικό σύμβολο και για ένα λόγο ακόμα: Σηματοδοτεί μια περίοδο, όπου οι «ηττημένοι» του Εμφύλιου, κερδίζουν την ηγεμονία μέσα στη χώρα. Δεν άσκησαν ποτέ την διακυβέρνηση, αλλά επέβαλαν τη δική τους λογική στο καθεστώς και στους ιδεολογικούς μηχανισμούς του: τα Πανεπιστήμια, τα σχολεία, τη διανόηση, τον Τύπο, τα ΜΜΕ. Είμαστε μια μοναδική περίπτωση που την πρόσφατη ιστορία την έγραψαν τελικά οι ηττημένοι, όχι οι νικητές. Και την έγραψαν εξ ίσου στρεβλά… Το Πολυτεχνείο λοιπόν, όχι ως γεγονός αλλά ως επέτειος, μύθος, σύμβολο, υπήρξε μια «κολυμβήθρα του Σιλωάμ», για να δώσει στην Αριστερά, μετά από 27 χρόνια παρανομίας, μια «ηθική νίκη». Ήταν μια «νίκη», μετά από μια εξέγερση που η ίδια η Αριστερά δεν την ήθελε, δεν τη στήριξε, κάποια στιγμή την κατήγγειλε κι όλα, και στη συνέχεια τν οικειοποιήθηκε πλήρως! Κρίμα, γιατί η Αριστερά είχε πραγματικούς αγώνες, σύμβολα και ήρωες, που τους παραμέρισε, για να τιμήσει ένα πολύ μικρότερης σημασίας γεγονός από το οποίο η ίδια επισήμως μάλλον απείχε. Ή μάλλον ακριβώς γι’ αυτό: Διότι όλα τα άλλα που είχε στο «ενεργητικό» της ήταν γραμμένα ταυτόχρονα και στο «παθητικό» της! Ήταν γεγονότα και σύμβολα που δίχαζαν τον ελληνικό λαό. Ενώ το Πολυτεχνείο, ή μάλλον ο μύθος που πλάστηκε γι’ αυτό, λειτουργούσε ενωτικά ως σύμβολο. Και γι’ αυτό ήταν πολύ βολικό. Αλλά ελάχιστα αληθινό… Αυτό δεν σημαίνει ότι υπήρξε ένα «ψέμα»! Ήταν μια εξέγερση της νεολαίας για Δημοκρατία και Ελευθερία. Τίποτε παραπάνω και τίποτε λιγότερο. Και δεν είναι μικρό πράγμα. Η «γενιά του Πολυτεχνείου», δηλαδή οι άνθρωποι που πρωταγωνίστησαν δεν είναι αυτές οι καρικατούρες που εμφανίζονται σήμερα, που άρχισε η αποδόμηση του μύθου. Ήταν παιδιά ανάμεσα στα 19 και τα 25 χρόνια τους τότε, που διψούσαν για Ελευθερία, οργανώθηκαν χωρίς βοήθεια, εξεγέρθηκαν και ρίσκαραν, όταν κάθε συμβατική λογική γύρω τους – αριστερή και δεξιά – τους έλεγε «να κάτσουν στα αυγά τους»! Γιατί αυτό τους έλεγαν. Κι από τότε παραμένουν, όπως θα ’λεγε ο Άρης Αλεξάνδρου: «Για τους Σπαρτιάτες, Είλωτες και για τους Είλωτες, Σπαρτιάτες» Το τι έκανε ο καθένας τους μετά δεν έχει και πολύ σημασία. Οι ήρωες είναι «τυχεροί» όταν πεθαίνουν. Γιατί μένει το «φωτοστέφανο». Όσοι αγωνίστηκαν για κάτι μεγάλο κι έχουν την… «ατυχία» να επιζήσουν, τότε ακολουθούν ο καθένας τον δρόμο του, άλλος καλύτερο άλλο χειρότερο, άλλος αξιοπρεπέστερο, άλλος όχι. Αυτό δεν σημαίνει ότι η πράξη της νιότης τους απαξιώνεται. Κάποιοι από τους «πρωταγωνιστές» μπορεί να απαξιώθηκαν. Το ξέσπασμα Ελευθερίας, όχι… Όσους αληθινά πρωτοστάτησαν στα γεγονότα τότε, δεν τους ξέρετε. Γιατί προτίμησαν να μείνουν στην αφάνεια. Οι περισσότεροι αηδιασμένοι από τη μυθοπλασία, δηλαδή από το προπαγανδιστικό «περιτύλιγμα» με το οποίο περιβλήθηκε η δική του νεανική εξέγερση. Άλλοι, πάλι, διακρίθηκαν στη ζωή τους, χωρίς να διαφημίσουν την τότε συμμετοχή τους. Ελάχιστοι – αληθινά ελάχιστοι – έκαναν το Πολυτεχνείο καριέρα. Και σήμερα το έχουν μετανιώσει. Είναι, λοιπόν, κατάντημα, να φτύνουμε σήμερα εκεί που κάποτε όλοι προσκυνούσαν. Οι περισσότεροι που έπαιξαν κάποιο ρόλο τότε, δεν προσκύνησαν ποτέ το είδωλο – το φετίχ – που περιφέρεται κάθε χρόνο τέτοια μέρα στους δρόμους. Κι αυτοί που προσκύνησαν το «φετίχ», κατά κανόνα δεν είχαν καμία σχέση με το «έγκλημα». Γίνονταν φαντασιακοί μέτοχοι ενός μύθου, ακριβώς γιατί δεν μετείχαν στα πραγματικά γεγονότα… * Η χρεοκοπία της μεταπολίτευσης, είναι γεγονός. Η νέα μεταπολίτευση που έχει ανάγκη ο τόπος είναι ακόμα ζητούμενο. Σε αυτό το μεσοδιάστημα καταρρέουν οι παλαιοί μύθοι, χωρίς να εδραιώνονται οι νέες αλήθειες. Αυτό αναδεικνύει μια σύγχυση αναπόφευκτη. Αλλά για κάποιους είναι λυτρωτικό. Κυρίως για την ίδια «τη γενιά του Πολυτεχνείου»… Ναι, συμφωνώ προφανώς, με όσους υποστηρίζουν ότι πρέπει να τελειώνουμε με τέτοιες επετειακές εκδηλώσεις. Να βρούμε το κουράγιο να εξηγήσουμε ότι τιμούμε κάθε ξέσπασμα ελευθερίας της Ελληνικής νεολαίας, αλλά δεν διογκώνουμε τα γεγονότα, ούτε προσβάλλουμε τη μνήμη άλλων σημαντικότερων αγώνων που έχουν περιέλθει στη λήθη. Το έχω υποστηρίξει ενυπόγραφα, εδώ και πολλά χρόνια. Όταν ακόμα ήταν δύσκολο. Κι εγώ απελπιστικά μόνος τότε… Αλλά όχι να περνάμε από τη μυθοποίηση στο… ανάθεμα! Πρέπει άραγε, να ντρεπόμαστε που αγωνιστήκαμε κάποτε για Ελευθερία; Πρέπει να απολογούμαστε, γιατί κάποιοι, ελάχιστοι, οικειοποιήθηκαν τους αγώνες μας ή τους μετέτρεψαν σε εφαλτήριο καριέρας; Ως πότε σε αυτή τη χώρα όσοι αγωνίστηκαν για κάτι σημαντικό θα πρέπει συνεχώς να καλούνται σε απολογία; Φυσικά κάθε λαός έχει ανάγκη από σύμβολα. Αλλά εδώ δεν κατεδαφίζουμε φθαρμένα σύμβολα. Τρώμε τα παιδιά μας! Και τώρα τα τρώμε όταν έχουν πάψει προ πολλού να είναι «παιδιά». Η «γενιά του Πολυτεχνείου» μπήκε πράγματι, μαζικά, στα κόμματα της ευρύτερης Αριστεράς το 1974 και λίγο αργότερα. Όπως μπήκε-βγήκε! Οι περισσότεροι τουλάχιστον… Γιατί όσοι έχουν ζήσει από τα μέσα μια εξέγερση εκτός από απροσκύνητοι ήταν πλέον και ψυλλιασμένοι. Κι ανθρώπους που είναι απροσκύνητοι και ψυλλιασμένοι, δεν μπορούν να τους «φάνε» έτσι εύκολα. Ιδιαίτερα οι άκαπνοι… Και παραμένουμε από τότε «για τους Σπαρτιάτες Είλωτες, και για τους Είλωτες Σπαρτιάτες». Παλαιότερα μας πετροβολούσε η Αριστερά για την είχαμε ξεπεράσει ή εγκαταλείψει. Σήμερα μας πετροβολούν και πολλοί άλλοι, γιατί ήμασταν τα θύματα ενός μύθου, που κάποιοι άλλοι έπλασαν στην καμπούρα μας… Όσοι από μας δεν καταδέχθηκαν να γίνουν «παιδιά του κομματικού σωλήνα» και δεν ενέδωσαν στις σειρήνες του life style – δηλαδή οι συντριπτικά περισσότεροι – έχουν κρατήσει δύο πράγματα. Που το καθένα από μόνο τους είναι πολύτιμο, αλλά και τα δύο μαζί «δεν παίζονται»: –Έχουν εμπειρία ρήξης με ένα ανελεύθερο καθεστώς. Δηλαδή έχουν γευτεί αυτό που λέμε «Ελευθερία» και το ξέρει μόνο όποιος ρίσκαρε γι’ αυτό. Όχι όποιος έμαθε να το θεωρεί «δεδομένο»… –Κι έχουν κρατήσει κάτι άλλο, που το λένε Αξιοπρέπεια. Και που μπορεί να το καταλάβει μόνον όποιος το έχει. Ελευθερία και Αξιοπρέπεια δεν είναι μόνο δύο λέξεις. Το πρώτο είναι εμπειρία ζωής και το δεύτερο είναι τρόπος ζωής. Αυτά τα δύο κουβαλάμε. Κι αυτά τα δύο παραδίδουμε σε όποιους τα θέλουν. Και σε όποιους τα εκτιμούν. Οι υπόλοιποι μπορούν να μας πετροβολούν. Αντέξαμε απέναντι σε θηρία. Δεν μας φοβίζουν οι ψείρες… Είμαστε και Σπαρτιάτες και Είλωτες! «Σπαρτιάτες» γιατί μάθαμε να πολεμάμε. Και «Είλωτες» γιατί μάθαμε να υπομένουμε… Και δεν έχουμε πει ακόμα την τελευταία μας λέξη…

Βασικό πρόβλημα της Παιδείας μας είναι ότι έχουμε κάνει τα τρία δύο …

		Σκηνή σε σχολείο. Κύλικα του ζωγράφου Δούρη (480 π.Χ.), Μουσείο Βερολίνου. Για τον Ελληνισμό, ο άνθρωπος αποτελείται από ΝΟΥ, ΛΟΓΟ και ΠΝΕΥΜΑ. Νους είναι η προσοχή, η αυτοσυνειδησία, το «εγώ». Λόγος είναι η δια λέξεων σκέψη και έκφραση, η σειριακή επεξεργασία, οι λειτουργίες του αριστερού εγκεφαλικού ημισφαιρίου. Πνεύμα είναι η ζωντάνια, η δια εικόνων σκέψη και έκφραση, η παιδικότητα, η «καλλιτεχνίλα», ο έρωτας, η έμπνευση, το «παιδί», κάθε μορφή Τέχνης, η παράλληλη επεξεργασία, οι λειτουργίες του δεξιού εγκεφαλικού ημισφαιρίου. Μετά το Σχίσμα (1054) διαμορφώθηκε και επικράτησε ως Παιδεία –και εισήχθη και στην Ελλάδα– η καλλιέργεια μόνο των δύο πρώτων, του «εγώ» και του λόγου, το Πνεύμα υβρίστηκε, διώχθηκε η εικόνα, κατασυκοφαντήθηκε ο έρωτας, εξοστρακίστηκε το παιδί. Καλλιεργούμε πλέον από τα ΤΡΙΑ μόνο τα ΔΥΟ! Διεκδικούμε τα ατομικά μας δικαιώματα και προδίδουμε το δικαίωμα στον έρωτα, που αναγκαία προϋπόθεση έχει το θάνατο τ’ ατομικού, εγωτικού, «εγώ». Είμαστε «τραυματισμένοι», «καήκαμε στο γάλα φυσάμε και στο γιαούρτι», είμαστε «άρρωστοι» … κι αυτό αναπαράγουμε. Η βάναυση παρέμβαση του εκπαιδευτικού συστήματος, στα χαρισματικά ως προς τις λειτουργίες του δεξιού ημισφαιρίου παιδιά, προκαλεί συχνά τα συμπτώματα που ονομάζουμε ΔΥΣΛΕΞΙΑ Για τον Ελληνισμό, ΤΡΕΙΣ είναι οι παράγοντες της Παιδείας: Ο ΔΑΣΚΑΛΟΣ, ο ΜΑΘΗΤΗΣ και ο ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΣ. Παιδαγωγός ήταν ο ΔΟΥΛΟΣ που είχε την ευθύνη να πάει το παιδί στο δάσκαλο, να εξασφαλίσει, στην ανάγκη με τη ράβδο, ότι ο μαθητής θα είναι μπροστά στον δάσκαλο «όλος αυτιά». Αίτημα ήταν να αναπτυχθεί ο ΕΡΩΤΑΣ ανάμεσα στον ΜΑΘΗΤΗ και στον ΔΑΣΚΑΛΟ. Σήμερα τους ΤΡΕΙΣ αυτούς παράγοντες τους κάναμε ΔΥΟ! Φορτώσαμε στο δάσκαλο και τον ρόλο του «μπάτσου» και μειώσαμε δραματικά τις πιθανότητες να αναπτυχθεί ο έρωτας. Ποιος φυσιολογικός άνθρωπος ερωτεύεται τον «μπάτσο» του! Στον ρόλο του Παιδαγωγού δεν είναι ανάγκη να είναι φυσικό πρόσωπο, μπορεί να είναι η κοινωνία, οι γονείς, το «σύστημα», το σχολείο, η περιρρέουσα ατμόσφαιρα. Είμαστε «τραυματισμένοι», «καήκαμε στο γάλα φυσάμε και στο γιαούρτι», είμαστε «άρρωστοι», είμαστε «κακογαμημένοι» ... κι αυτό αναπαράγουμε. Υπάρχουν γυναίκες, ή και άνδρες, που την ωραία διαδικασία του έρωτα την έχουν βιώσει τραυματικά (μέσα από βιασμούς και πόνο σωματικό ή ψυχικό) και δεν μπορούν να «χαλαρώσουν», δεν μπορούν να βγουν από τον τραυματισμένο «εαυτό» τους, από τις τραυματικές αναμνήσεις τους και αδυνατούν να ενωθούν, να συντονιστούν, να χορέψουν μαζί, να παίξουν μαζί, να νιώσουν την αρμονία και την ευφορία του έρωτα, της συν-ουσίας. Κάτι αντίστοιχο έχουμε πάθει σε κοινωνικό επίπεδο. Δεν μπορούμε να συντονιστούμε ΜΑΖΙ. Έχουμε εστιάσει υπερβολικά στα ΑΤΟΜΙΚΑ μας ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ και έχουμε στερηθεί το ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΟΝ ΕΡΩΤΑ. Ο συνδικαλισμός πρόσφερε, πέτυχε καλύτερες συνθήκες εργασίας και αμοιβής, αλλά εστιάσαμε αποκλειστικά στην «καλοπέραση» μας, στον ευδαιμονισμό, στην διεκδίκηση των ατομικών μας δικαιωμάτων και ξεχάσαμε και αρνηθήκαμε και προδώσαμε το δικαίωμα μας στο έρωτα, ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΗΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗΣ ΜΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ «ΕΑΥΤΟ» ΜΑΣ, ΑΠΟ ΤΟ «ΕΓΩ» ΜΑΣ για να μπορούμε να χαιρόμαστε τη ζωή μας, να γεμίζουμε από τη χαρά της επικοινωνίας, την έμπνευση της αρμονίας, κι έτσι να είμαστε ΠΛΟΥΣΙΟΙ ΣΕ ΒΙΩΜΑΤΑ, να ξαναζωντανέψουμε το εντός ΠΑΙΔΙ που όλοι είμαστε, να μπορούμε να ΧΑΙΡΟΜΑΣΤΕ ΜΑΖΙ! Επίσης στο χώρο της Παιδείας, το Σχολείο σχεδόν αποκλειστικά καλλιεργεί και αξιολογεί τις λειτουργίες του αριστερού μόνο εγκεφαλικού μας ημισφαιρίου, τη λεκτική σκέψη. Τα παιδιά που μπορούν να ανταποκριθούν σε αυτές τις απαιτήσεις, και αξιοποιούν αυτό τους τα χαρακτηριστικό, από το Νηπιαγωγείο μέχρι το Πανεπιστήμιο είναι «οι πετυχημένοι». Όσα όμως παιδιά έχουν την «ατυχία» να είναι χαρισματικά στις λειτουργίες του δεξιού ημισφαιρίου, σκέψη δια εικόνων (π.χ. Αϊνστάιν), ασφυκτιούν, «δεν τα καταφέρνουν» και μέσα στο Σχολείο αισθάνονται συνεχώς «λούζερ», αποτυχημένοι. Απελπισμένα, προσπαθούν το καθένα με τον τρόπο του να επιβιώσει. Πολλά από τα υπερκινητικά παιδιά που δημιουργούν τα περισσότερα προβλήματα μέσα στη Τάξη ανήκουν σε αυτή την κατηγορία. ΥΠΕΡΤΡΟΦΙΚΟ ΑΡΙΣΤΕΡΟ – ΚΑΧΕΚΤΙΚΟ ΔΕΞΙ Η Παιδεία μας πάσχει όμως και από κάτι πολύ σοβαρότερο. Ο Βιτγκενστάιν λέει «αυτό που εμποδίζει την επικοινωνία δεν είναι η απουσία της ευφυΐας αλλά η παρουσία της έπαρσης». Από τη στιγμή που θα γεννήσουμε τους νεοσσούς μας το κύριο μέλημά μας είναι «να μην τους πιάσει κανείς κότσους» να υπερασπιζόμαστε με όλη μας τη μαγκιά –χρήμα, σωματική δύναμη, διανοητική ευστροφία, κοινωνική διαπλοκή– τα δίκαια των βλαστών μας. Προασπιζόμαστε το δίκιο τους και τους στερούμε το δικαίωμα της καλλιέργειας της καρδιάς τους, μετατρέπουμε το φιλότιμο σε άγνωστη λέξη χωρίς βιωματικό υπόβαθρο. Συχνά όσοι εργάζονται στο σχολείο αισθάνονται ότι ενώ οι περισσότεροι πληρώνονται για να δουλεύουν εκεί μάλλον πληρωνόμαστε για να αντέχουμε να μας δουλεύουν ... Μπορεί ο δάσκαλος να έχει και να θέλει να πει πολλά, αλλά τα αυτιά των σε συνθήκες θερμοκηπίου μεγαλωμένων μαθητών του λίγα αντέχουν να ακούσουν (και λόγω του διεστραμμένου αναλυτικού προγράμματος) και από την στιγμή που κάνα δυο ή και περισσότεροι αποφασίσουν ότι στη αίθουσα μπαίνουν για να σπάσουν πλάκα και να περάσουν ευχάριστα την ώρα τους (τί να κάνουν κι αυτά τα σκασμένα ...) λίγα, πολύ λίγα μπορεί να κάνει αν δεν θέλει να προδώσει τη καρδιά του ... Το θερμοκήπιο πασχίζει να καλλιεργήσει και να αυξήσει στα «φυτά» του τη συνεχή αναφορά σε δικαιώματα με φυσική συνέπεια την καλλιέργεια της έπαρσης. Σκηνή σε σχολείο. Κύλικα του ζωγράφου Δούρη (480 π.Χ.), Μουσείο Βερολίνου. Το παιδαγωγικό μας σύστημα ακολουθεί δύο αντιφατικούς δρόμους. Από τη μια βασανίζουμε τα παιδιά μας με ένα κουτσό αναλυτικό πρόγραμμα που στραγγαλίζει την ισόρροπη ανάπτυξη του εγκεφάλου τους εστιάζοντας στη μονομερή καλλιέργεια των λειτουργιών του αριστερού τους ημισφαιρίου, τιμωρώντας τους χαρισματικούς στη δια εικόνων σκέψη, με τη ρετσινιά του δυσλεκτικού και καθηλώνοντας τα από τα 6 ως τα 18 τους χρόνια σε μια καρέκλα μπροστά από ένα θρανίο επί 6 ώρες τουλάχιστον την ημέρα να ακούν, να μιλάνε σπανιότερα, να διαβάζουν ή να γράφουν και από την άλλη, ίσως από υποσυνείδητη ενοχή, τα «καλομαθαίνουμε» καλλιεργώντας τους εξ απαλών ονύχων την έπαρση και τους στερούμε τη χαρά της επικοινωνίας, του χορού, τη χαρά και την αίσθηση πληρότητας που προκαλεί στον άνθρωπο η κοινή δράση, το ομαδικό παιχνίδι, ο έρωτας. Έχουμε καταντήσει οι περισσότεροι φοιτητές να μη διανοούνται ότι μπορεί να συγκατοικήσουν με κάποιο φίλο ή και απλώς γνωστό, ενώ λίγες δεκαετίες πριν συγκατοικούσαν ολόκληρες οικογένειες. Πλούσιοι σε «εγώ» και χρήματα και φτωχοί σε καρδιακά βιώματα και φιλότιμο, με υπερτροφική τη λειτουργία του αριστερού εγκεφαλικού ημισφαιρίου και καχεκτική έως ανύπαρκτη αυτή του δεξιού στριμωχνόμαστε στις κερκίδες των γηπέδων, μπας και μπει κάνα γκολ και χτυπήσει η καρδούλα μας, ή στα κλαμπάκια, μπας και σκιρτήσει λίγο, για να παρηγορήσουμε τη φτώχια, τη μιζέρια, την ένδυα και πείνα που προκαλεί στην απαίδευτη, χωρίς φιλότιμο καρδιά η απουσία της επικοινωνίας που οφείλεται στην παρουσία της έπαρσης. Και στην κοινωνική μας ζωή και στο χώρο της Παιδείας συχνά συμπεριφερόμαστε σαν να ανήκουμε στην κατηγορία του «όποιος καίγεται στο γάλα φυσάει και στο γιαούρτι!» Απελπισμένοι από την μέχρι στιγμής αρνητική μας εμπειρία δεν επιτρέπουμε στον εαυτό μας να ελπίσει, να φανταστεί ότι υπάρχει η δυνατότητα να συμβεί κάτι διαφορετικό. Είμαστε υπέρμετρα «ρεαλιστές» και «προσγειωμένοι». Όμως ο Ντοστογιέφσκι είχε πει: «η ομορφιά θα μας σώσει». Όχι η δύναμη αλλά η ομορφιά, όχι οι λειτουργίες του ξερού Λόγου, αλλά, η ατμόσφαιρα του Πνεύματος, της έμπνευσης, της αρμονίας, το Παιδί. ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ: Βρε, ουστ από ‘δω ... Temple Grandin: «Ο κόσμος χρειάζεται όλων των ειδών τα μυαλά» Jill Bolte Taylor Αριστερός και δεξιός εγκέφαλος - Ενόραση .... Γράμμα Φιλανδού μαθητή προς Έλληνα φίλο του ... Elizabeth Gilbert: «Για την άνθιση της δημιουργικότητας» Ken Robinson: «Φέρτε την επανάσταση στην εκπαίδευση!» Ken Robinson: «Το σχολείο σκοτώνει τη δημιουργικότητα» Νίκος Λυγερός: «Η συμβολή των εξαιρέσεων στη διαχείριση του κανόνα» Αθήνα, 6/9/2010 Νίκος Λυγερός: «Γράμματα Σπουδάματα» 3/5/2011 Νίκος Λυγερός: Νοημοσύνη και Άνθρωπος» 18/1/2012 Steve Jobs ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ - ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΕΥΦΥΪΑ! ΕΡΑΣΜΟΥ: «ΜΩΡΙΑΣ ΕΓΚΩΜΙΟΝ» Esoteric Agenda Greek Subtitles (Part 11-12): 30-1-2011 "ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΙΕΡΑΡΧΩΝ" ... Περί Παιδείας και λοιπά ... «Ο ΕΡΩΤΑΣ ΗΤΑΝ ΤΟ ΑΙΤΗΜΑ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΣΟ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ» «ΚΑΝΤΕ ΕΡΩΤΑ ΟΧΙ ΜΑΘΗΜΑ» ή ΠΕΡΙ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ... ΠΑΙΔΕΙΑ: ΕΛΛΑΔΑ - ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ ... 0-5!!! ΤΟ ΧΑΡΙΣΜΑ ΤΗΣ ΔΥΣΛΕΞΙΑΣ ΙΙ. Ο ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑ Ι. Ο ΠΡΩΤΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΟΝΤΟΣ και ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΠΙΣΤΗΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΜΠΛΟΓΚ «Εναλλακτική Μάθηση»: ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ , Η «ΔΥΣΛΕΞΙΑ» ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ… -1 ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ , Η «ΔΥΣΛΕΞΙΑ» ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ… - 2 Ορίζοντας τη δυσλεξία Δυσλεξία ή Δημιουργικός Νους; Μια ματιά στον κόσμο ενός «δυσλεκτικού» Και όμως… υπάρχει ένας άλλος κρυμμένος εαυτός. Η «δυσ-λεξία» δεν υπάρχει... Δυσλεξία: τι να κάνετε, τι να αποφύγετε Οι ενήλικες, και όχι τα παιδιά, χρειαζόμαστε διδαχή Η γυναικεία φύση Διάσημοι δυσλεκτικοί: Τι κοινό έχουν όλοι αυτοί οι άνθρωποι (με τυχαία σειρά) μεταξύ τους; Leonard Da Vinci, Tom Cruise, Albert Einstein, Whoopi Goldberg, Keanu Reeves, Oliver Reed, Harry Anderson, Thomas Edisson, Pablo Picasso, Richard Branson, Jay Leno, Walt Disney, Robin Williams, Ann Bancroft, Alexander Graham Bell, Michael Faraday, George Patton, Cher, John Lennon, Muhammad Ali, Magic Johnson, Greg Louganis, Steve Redgrave, Winston Churchill, King Carl XVI, Gustaf of Sweden, Thomas Jefferson, John F. Kennedy, Nelson Rockefeller, George Washington, William Hewlett, Hewlett-Packard, Henry Ford, F. Scott Fitzgerald, Gustave Flaubert, Agatha Christie, William Butler Yeats. Όλοι αυτοί οι σπουδαίοι άνθρωποι (ο καθένας στον τομέα του) έχουν δυσλεξία. Λέγεται ότι έχουν προχωρήσει πέρα από τους περιορισμούς της δυσλεξίας. Αυτό σημαίνει ότι έχουν καταφέρει να πετύχουν παρά τη δυσλεξία. Μήπως όμως πέτυχαν ότι πέτυχαν ακριβώς λόγω της ιδιομορφίας που ονομάζουμε Δυσλεξία; Μήπως αυτό που είναι το χρωστάνε στο ΧΑΡΙΣΜΑ ΤΗΣ ΔΥΣΛΕΞΙΑΣ; .... http://expandyourperception.com Η δυσλεξία δεν υπάρχει, παρά μόνο ως πεποίθηση που οι άνθρωποι έχουν επιλέξει να πιστεύουν. Υπάρχουν άνθρωποι με Κυρίαρχο το αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου και αυτοί με κυρίαρχο το δεξί. Υπάρχει η καρδιά και ο νους, αλλά ακόμα και όλοι αυτοί οι διαχωρισμοί είναι περιοριστικοί στην περιγραφή τους. Έχουμε δημιουργήσει μια κοινωνία ανάποδη, βασισμένη στο ψέμα και στην προκατάληψη. Για την αλλαγή της ή τη διαιώνιση, εμείς έχουμε την ευθύνη. Όλες οι εγωκεντρικές επιθυμίες είναι βραχύχρονες και βιώνονται μόνο στην επιφάνεια του εαυτού μας, που είναι συναισθηματικά φορτισμένο, ανάλογα με τον προγραμματισμό μας. Όταν, όμως, αλλάζει η αντίληψή μας ώστε να συμπεριλαμβάνει όλους όσους θέλουν να είναι μέρος της νέας πραγματικότητας, τότε η επιθυμία γίνεται υπηρεσία με πάθος και δέσμευση. Πάυει να φέρει την έννοια της “εργασίας” και γίνεται αποστολή. ................................... Αυτό που δε συνειδητοποιούν όσοι είναι εθισμένοι στην επιφανειακή, υλιστική κοινωνία, είναι το γεγονός ότι η έννοια της “ελευθερίας” είναι ουσιαστικά ανύπαρκτη. Υπάρχει μόνο στον προγραμματισμό της βίας που εμπεριέχει η ενοχή και η αυτο-απόρριψη. Θα παραβλέπαμε και θα προδίδαμε τον Εαυτό μας αν υιοθετούσαμε τις πεποιθήσεις, οι οποίες γνωρίζουμε ότι εκγλωβίζουν τη συνειδητότητά μας σε ένα κουτί· στο μάτριξ. ................................... Καλωσορίζουμε τους γενναίους στην καρδιά που θα αφήσουν τη ζώνη ασφαλείας τους και που θα ταξιδέψουν μαζί μας προς το άγνωστο, προς την ολοένα και μεγαλύτερη ανακάλυψη του Εαυτού τους.

Νίκος Λυγερός: Διάλεξη για την ΑΟΖ. Έδεσσα 10-10-2012.

		Διάλεξη του Νίκου Λυγερού για την ΑΟΖ (Ανεξάρτητη Οικονομική Ζώνη) Τετάρτη 10 Οκτωβρίου 2012 στην Έδεσσα.

Νίκος Λυγερός: «ΠΑΙΔΕΙΑ, ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ και ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ» Έδεσσα 10-10-2012

		Διάλεξη του Νίκου Λυγερού με θέμα: «ΠΑΙΔΕΙΑ, ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ και ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ» Τετάρτη 10 Οκτωβρίου 2012 στην Έδεσσα. ΑΠΟΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΗΜΕΝΑ αποσπάσματα της ομιλίας: Θα μιλήσουμε για ΠΑΙΔΕΙΑ, για ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ και ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ. Δεν θα μιλήσω για ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ. Είσαστε σε μία φάση ανάπτυξης της νοημοσύνης. Μη νομίζετε ότι είναι σταθεροποιημένη, θα εξελιχθεί μέχρι τα είκοσι χρόνια σας. Η νοημοσύνη είναι αυτό που έχετε όταν δεν έχετε τίποτα. Η νοημοσύνη είναι αυτό που σας επιτρέπει να εντοπίζετε τα προβλήματα κι όχι απαραίτητα να τα λύνετε. Ανάλογα με το μέγεθος της νοημοσύνης σας μπορεί να τα εντοπίζετε ή πιο γρήγορα ή πιο αργά. Η νοημοσύνη πάνω στη νοημοσύνη είναι η σκέψη. Η σκέψη πάνω στη σκέψη είναι η συνείδηση. Όποιος έχει μια εξειδίκευση μπορεί να φαίνεται ότι έχει ένα ταλέντο αλλά πολλές φορές αν του αλλάξετε το παίγνιο δεν ξέρει να το διαχειριστεί. Ειδικά στο Σχολείο έχετε μια τάση να δίνετε έμφαση στην ταχύτητα. Το θέμα δεν είναι να είσαστε γρήγοροι, γιατί πολύ συχνά στο θέμα της νοημοσύνης και της στρατηγικής αυτοί που είναι γρήγοροι είναι στο τέλος αργοί γιατί έχουν κάνει λάθη. Άμα μαθαίνετε ένα πράγμα πολύ γρήγορα το ξεχνάτε και πολύ γρήγορα. Πρέπει να μπει και μια διαδικασία. Αυτό θα το δείτε και στις ανθρώπινες σχέσεις. Σχέσεις που είναι πολύ γρήγορες τελειώνουν και πολύ γρήγορα. Π.χ. αν σας πω «τι είναι πιο γρήγορο το αυτοκίνητο ή ο άνθρωπος;» όσοι απαντήσατε «το αυτοκίνητο» δεν προσέξατε ότι δεν είπα ότι το αυτοκίνητο έχει οδηγό … Έχουμε μια τάση να βάζουμε άλλες υποθέσεις που δεν υπάρχουν στην εκφώνηση. Οι Αμερικανοί λένε «όταν έχετε χαθεί να διαβάζετε τις πινακίδες». Αυτό ακούγεται χαζό, αλλά, όταν χάνεστε είναι επειδή δεν διαβάσατε τις πινακίδες, γιατί ΝΟΜΙΖΑΤΕ ΟΤΙ ΞΕΡΑΤΕ που πάτε. Σε κάποια φάση χάνεστε. Τότε πρέπει να αποδεχτείτε ότι κάνατε λάθος. Όταν αποδέχεστε ότι κάνατε λάθος λέτε «που είναι η βοήθεια;» Τότε κοιτάζετε τις πινακίδες. Οι πινακίδες όμως υπήρχαν σε όλη τη διαδρομή. Ένα βασικό χαρακτηριστικό της νοημοσύνης είναι να εντοπίζει πηγές οι οποίες είναι αξιόπιστες. Ένας τομέας που έχετε τώρα μια δυσκολία που δεν την είχαμε παλιά είναι το Διαδίκτυο. Παλιά λέγαμε «αυτό που είναι γραμμένο σε βιβλίο είναι σοβαρό». Δεν έστεκε πάντα, υπήρχαν και αηδίες, αλλά, λιγότερες. Τώρα, οποιοσδήποτε, μπορεί να γράψει, οτιδήποτε, οπουδήποτε. Άρα, έχετε τώρα ένα πρόβλημα της αξιόπιστης πηγής. Ότι λέμε δεν είναι για να το πάρετε «της μετρητής» αλλά να προβληματιστείτε. Θα μου πείτε «γιατί να προβληματιστείτε αφού δεν έχετε προβλήματα». Άμα δεν έχετε προβλήματα δεν θα τα έχετε μέχρι να τα έχετε … Το θέμα είναι τι θα κάνετε όταν θα τα έχετε. Να θυμάστε αυτό το ανέκδοτο: Κάποιος πέφτει από την πολυκατοικία και σε κάθε όροφο λέει «ως εδώ καλά …» κι έχει ένα «μικρό» πρόβλημα στον πάτο! Κάτι που σχετίζεται με τη στρατηγική είναι ότι ακόμα και να πέφτετε δεν πειράζει αρκεί να έχετε αλεξίπτωτο … Αυτά που λέμε για τη νοημοσύνη είναι σαν να μαθαίνουμε πώς να διπλώνουμε το αλεξίπτωτο. Υπάρχει μια ειδική διαδικασία όταν εκπαιδεύεστε στα αλεξίπτωτα. Σας λένε να το διπλώσετε για να χωρέσει σε μια θήκη μικρή που όταν τη βλέπετε λέτε «είναι απλό, δεν χωράει»! Είναι θέμα εγκεφάλου. Όταν βλέπετε το άλλον να το διπλώνει και να χωράει λέτε «γίνεται». Αλλά μετά, εφόσον το διπλώσετε, σας λένε το δικό σας το αλεξίπτωτο να το δώσετε στον φίλο σας κι εσείς να πάρετε το δικό του! Έχετε φίλους τους οποίους εμπιστευόσαστε. Νομίζετε ότι τους εμπιστεύεστε. Αν κάνετε αυτό το τεστ με τα αλεξίπτωτα ξαφνικά θα δείτε ότι έχετε πολύ λιγότερους φίλους. Γιατί άμα δεν ανοίξει μετά τι να πεις; «Ήταν παλιόφιλος …» Άρα το θέμα της αξιοπιστίας είναι βασικό στοιχείο. Αυτό γίνεται στο επίπεδο της νοημοσύνης. Με τη νοημοσύνη εντοπίζουμε τα εμπόδια. Θα ήθελα να αρχίσω αυτό το ειδικό μάθημα έχοντας στο μυαλό μου τα, εκατόν δέκα μέτρα με εμπόδια. Πώς να μάθουμε να τρέχουμε εκατόν δέκα μέτρα με εμπόδια. Αρχικά θα πείτε μοιάζει με το κατοστάρι, απλώς έχουμε βάλει δέκα μέτρα παραπάνω. Η κλασική προσέγγιση, η σχολική, είναι: πρώτα θα βγάλουμε τα εμπόδια, μετά θα βάλουμε ένα εμπόδιο, άρα θα φάνε τα μούτρα τους μερικοί, μετά θα βάλουμε το δεύτερο εμπόδιο … και αφού τα βάλουμε όλα, είναι μερικοί που θα καταφέρουν να φτάσουν στο τέρμα. Μετά θα μετρήσουμε το ποσοστό. Αν το ποσοστό είναι αρκετά μεγάλο ήταν μια χαρά το μάθημα! Τώρα κοιτάξτε πως το κάνουμε λίγο πιο σοβαρά: ο προπονητής σας, σας λέει πρώτα από όλα ότι τα εμπόδια είναι στημένα και δεν πρόκειται να βγουν. Το πρώτο πράγμα που κάνει είναι ότι σας βάζει να τρέχετε δίπλα από τα εμπόδια. Θα πείτε, είναι εντελώς ΑΧΡΗΣΤΟ εφόσον δεν τα πηδάμε. Ναι, αλλά το μάτι σας αρχίζει να εντοπίζει σε ποια απόσταση είναι το ένα με το άλλο. Αυτός ο εντοπισμός σχετίζεται με τη νοημοσύνη. Σιγά σας λέει να πλησιάζετε το εμπόδιο και μετά σας ζητάει να περνάτε πάνω από το κάθε εμπόδιο μόνο το ένα σας πόδι με λυγισμένο το γόνατο. Θα σκεφτείτε πάλι ότι αυτό είναι ΠΑΡΑΛΟΓΟ εφόσον κανένας δεν τρέχει έτσι. Το θέμα είναι ότι το πόδι πρέπει να μάθει πρώτα απ’ όλα να περνάει το εμπόδιο χωρίς να δυσκολεύει την πορεία. Δηλαδή ο στόχος είναι πώς να κάνω κάτι ενώ φαίνεται ότι δεν το κάνω. Το επόμενο στάδιο θα είναι να περνάνε και τα δύο πόδια πάνω από το εμπόδιο. Όλη αυτή η διαδικασία μπορεί να σας φαίνετε εντελώς τεχνητή (και άχρηστη). Είναι της τεχνητής νοημοσύνης. Δηλαδή ο στόχος στα «εμπόδια» είναι να τρέχετε σαν να μην υπάρχουν εμπόδια, αλλά, γνωρίζοντας ότι υπάρχουν! Άρα στη πορεία της ζωής σας το πρώτο πράγμα που πρέπει να εντοπίσετε είναι το, πού βρίσκονται τα εμπόδια. Αυτό που έχει σημασία είναι, τι μπορούμε να κάνουμε όταν δεν μπορούμε τίποτα να κάνουμε! Τότε μπαίνει το πλαίσιο της σκέψης. Όταν έχετε εντοπίσει τα εμπόδια η σκέψη είναι αυτή που σας επιτρέπει να τα ξεπεράσετε. Ένα παράδειγμα είναι: πώς να πιεί μόνο του νερό από ένα ποτήρι ένα τετραπληγικό παιδί. Το τετραπληγικό παιδί δεν μπορεί να σκύψει το κεφάλι του, ο λαιμός του είναι ίσιος (στέκεται σαν κορδωμένο), δεν αισθάνεται τίποτα κάτω από το μπράτσο του, και μπορεί να κουνάει τα χέρια του χρησιμοποιώντας μόνο την κλείδωση του ώμου. Αρχικά είναι ΑΔΙΑΝΟΗΤΟ. Δεν έχετε σκεφτεί ότι υπάρχει περίπτωση να μπορεί να πιει νερό μόνο του νερό από ένα ποτήρι ένα τετραπληγικό παιδί. Όταν σας θέτουν το πρόβλημα βρίσκεστε στο επίπεδο της ΟΥΤΟΠΙΑΣ. Έχετε σκεφτεί το πρόβλημα αλλά λέτε, αυτό δεν γίνεται. … Αρχικά ήταν ΑΔΙΑΝΟΗΤΟ, μετά μπήκαμε στο στάδιο της ΟΥΤΟΠΙΑΣ, μετά είχαμε ένα ΟΡΑΜΑ, μετά έπρεπε να γίνει μία ΠΡΑΞΗ, και εφόσον έγινε η πράξη ΑΛΛΑΞΕ η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ! Αυτά τα πέντε στάδια είναι πολύ σημαντικά στο θέμα της ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ και της ΣΚΕΨΗΣ. Όσο κανείς βρίσκεται στο στάδιο του ΑΔΙΑΝΟΗΤΟΥ είναι αυτό που ονομάζω εγώ «φοιτητής». Ο «φοιτητής» είναι αυτός που «κάνει πάντα ότι μπορεί». Ο «μαθητής» είναι αυτός που «κάνει ότι δεν μπορεί»! Όσο κανείς βρίσκεται στο στάδιο του ΑΔΙΑΝΟΗΤΟΥ είναι πεπεισμένος ότι δεν μπορεί να το κάνει. Αν όμως εμπιστευτεί τη διδασκαλία, αν εμπιστευτεί το δάσκαλο που το λέει ΜΠΟΡΕΙΣ ενώ ο ίδιος του ΞΕΡΕΙ ότι ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ και το κάνει, τότε είναι «μαθητής». Άρα το «εμπόδιο» μπορεί να ξεπεραστεί και να θυμάστε ότι το εμπόδιο έχει κάτι το θετικό: μόνο με το εμπόδιο πάμε πιο ψηλά! Με την ευκολία δεν υπάρχει εξέλιξη. Αυτό που έχει μεγάλη σημασία είναι ότι στον τομέα της Παιδείας επειδή μαθαίνετε πολλά πράγματα έχετε συνεχώς εξέλιξη. Συνήθως μετά, όταν πιάνετε μια δουλειά κάνετε συνεχώς το ίδιο, ο εγκέφαλος κάνει μόνο αυτό, τότε υπάρχει μία πτώση. Για παράδειγμα το σουντόκου δεν ανεβάζει τη νοημοσύνη. Οι καλύτεροι παίκτες στο σουντόκου λειτουργούν σχεδόν αντανακλαστικά. Στην αρχή σας παιδεύει λίγο, μετά αποκτάτε μια μεθοδολογία και μετά όσο περισσότερο την αποκτάτε τόσο λιγότερο σκέπτεστε και στο τέλος το κάνετε σχεδόν αυτόματα οπότε έχετε πιάσει τον πάτο τον νοητικό και είναι εντελώς άχρηστο. Η πολύ αγάπη στην εκπαίδευση χαμηλώνει την απόδοση της εκπαίδευσης. Ο δάσκαλος σας, ο καθηγητής σας, δεν είναι φτιαγμένος να σας αγαπάει, είναι φτιαγμένος να σας διδάσκει. Δεν είναι το φιλαράκι σας, ούτε η μάνα σας, ούτε ο πατέρας σας. Καθένας έχει τον ρόλο του. Πολύ συχνά δεν βοηθάτε την νοημοσύνη σας για να σας βοηθήσει. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να προσέχετε είναι το τσιγάρο. Το τσιγάρο, ακόμα και το παθητικό, κατεβάζει τον δείκτη νοημοσύνης από 7 έως 10 μονάδες. Το άλλο πολύ σημαντικό είναι τα θέματα της διατροφής. Ο εγκέφαλος λειτουργεί με γλυκόζη. Πολύ συχνά ακούτε ότι δεν είναι καλό να τρώτε ζάχαρη. Ισχύει το εντελώς αντίθετο. Όσοι αποφεύγουν να τρων ζάχαρη επειδή παχαίνουν πολύ συχνά (το ότι παχαίνουν) είναι επειδή δεν σκέφτονται …. Όχι επειδή είναι κακή η ζάχαρη. Η καλύτερη είναι η φρουκτόζη από τα φρούτα και το μέλι. Όλα αυτά που σας λέω, δεν σας τα λέω για να τα κάνετε, σας τα λέω για να τα ψάξετε. Επίσης να είσαστε προσεκτικοί με την ασπαρτάμη. Η ασπαρτάμη έχουμε μελετήσει ότι προκαλεί προβλήματα μνήμης. Ασπαρτάμη έχουν όλες οι τσίχλες εκτός από τις μαστίχες Χίου, δεν έχουν ζάχαρη και θα έχετε προβλήματα. Θα μου πείτε γιατί δεν φαίνεται αυτό το πρόβλημα. Λόγω της συσσώρευσης. Αν σας πω, ότι σε πέντε χρόνια θα έχετε προβλήματα, εφόσον αφορά την μνήμη, σε πέντε χρόνια δεν θα θυμάστε ότι σας το είπα … Αν τώρα εξετάσετε τη ζωή σας πρώτα από το τέλος, γιατί μόνο όταν συνειδητοποιούμε ότι πεθαίνουμε καταλαβαίνουμε ότι έχει νόημα να ζήσουμε. Στην ηλικία που είστε οι περισσότεροι είναι … αθάνατοι! Νομίζουν ότι δεν θα πεθάνουν ποτέ. Αυτό μην ανησυχείτε είναι θέμα νοημοσύνης … Αν επικεντρωθείτε μόνο και μόνο στα ενδιαφέροντα σας χωρίς να αναπτύξετε το θέμα της ποικιλίας δεν θα ακούσετε καθηγητές από άλλους τομείς. Έχετε προσέξει όμως, ιδιαίτερα οι κοπέλες ότι όταν βάζετε συνεχώς το ίδιο άρωμα δεν το μυρίζετε πια; Ενώ μυρίζει! Όσο πιο πολύ ενεργοποιείτε και τις πέντε αισθήσεις σας τόσο πιο πολλές πληροφορίες δίνετε στον εγκέφαλο σας. Όσο πιο πολλές πληροφορίες έχει, τόσο πιο πολλές διαχειρίζεται. Τότε γίνεται πολυπλοκότερος και έχει μεγαλύτερη απόδοση. Άρα έχουμε μια σφαιρική εικόνα. Δηλαδή η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ μέσω της ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ δείχνει ότι στην ΠΑΙΔΕΙΑ πρέπει να έχουμε μια ΣΦΑΙΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ έτσι ώστε να τα βλέπουμε καλύτερα.

Ο ΑΓΙΟΣ ΣΙΛΟΥΑΝΟΣ Ο ΑΘΩΝΙΤΗΣ - 24 Σεπτεμβρίου

	Ο Άγιος Σιλουανός έζησε στο Άγιον Όρος, στη Μονή του Αγίου Παντελεήμονα, για 46 χρόνια. Γεννήθηκε το 1866 στο χωριό Σόβοκ της επαρχίας Λεμπεντίσκ, της διοίκησης Ταμπώφ, της Ρωσίας και το κοσμικό του όνομα ήταν Συμεών Ιβάνοβιτς Αντόνωφ. Στη Ρωσία ασκούσε το επάγγελμα του ξυλουργού. Ο πατέρας του αναλάμβανε εργολαβίες και στο συνεργείο του δούλευαν και τα πέντε αγόρια του. Είχε και δύο αδελφές. Όταν ήταν 4 και κάτι χρονών ο πατέρας του φιλοξένησε έναν πλανόδιο πωλητή βιβλίων ο οποίος προσπάθησε να τους αποδείξει ότι ο Χριστός δεν είναι Θεός και ότι γενικά δεν υπάρχει Θεός. Στον μικρό Συμεών έκαναν μεγάλη εντύπωση τα λόγια του: «Πού είναι λοιπόν αυτός ο Θεός»; Και σκέφθηκε: «Όταν μεγαλώσω, θα γυρίσω όλην τη γη για να βρω τον Θεό». Όταν ήταν 19 χρονών άκουσε διηγήσεις για κάποιον θαυματουργό άγιο, τον έγκλειστο Ιωάννη Σεζένωφ (1791-1839) και τότε ελευθερώθηκε από το λογισμό που είχε σπείρει μέσα του εκείνος ο άθεος πλασιέ και τον στενοχωρούσε τόσα χρόνια. Όταν άκουσε τις διηγήσεις για τα θαύματα του αγίου Ιωάννη, που τις επιβεβαίωναν πολλοί, σκέφθηκε: «Αν αυτός είναι άγιος, άρα ο Θεός είναι μαζί μας, και δεν είναι ανάγκη να γυρίσω όλο τον κόσμον για να Τον βρω». Με αυτή τη σκέψη πυρώθηκε από αγάπη για τον Θεό. Η χαρά του Συμεών ήταν μεγάλη, γιατί ξαναβρήκε τη πίστη, κι ο νους του κόλλησε στη μνήμη του Θεού και προσευχόταν πολύ με δάκρυα. Αισθάνθηκε τον πόθο να γίνει μοναχός. Ζήτησε την ευχή του πατέρα του να πάει στη Μεγάλη Λαύρα του Κιέβου, όμως ο εκείνος του απάντησε: «Υπηρέτησε πρώτα τη στρατιωτική σου θητεία, και μετά είσαι ελεύθερος να πας». Έμεινε άλλους 3 μήνες σε αυτή την κατάσταση, αλλά, μετά η χάρη τον εγκατέλειψε κι άρχισε πάλι την παλιά του ζωή, παρέες, ποτά, γλέντια. Τελικά έμπλεξε και με μια κοπέλα και πριν τεθεί θέμα γάμου, συνέβη μεταξύ τους το «σύνηθες». Την άλλη μέρα το πρωί ο πατέρας του είπε: «Πού ήσουν χθες; Εθλίβετο η καρδία μου». Όταν τελικά αποφάσισε να γίνει μοναχός προσευχόταν να τακτοποιηθεί το θέμα της κοπέλας και τον καιρό που ήταν στο στρατό πέρασε ένας έμπορος από το χωριό τους, την ερωτεύτηκε και την παντρεύτηκε. Κάποια Παρασκευή ξεχάστηκε κι ετοίμασε χοιρινό για το οικογενειακό τραπέζι. Το έφαγαν και ο πατέρας του μετά μισό χρόνο του είπε ότι τότε έτρωγε εκείνο το κρέας σαν να ήταν πτώμα. Δεν του το ανέφερε νωρίτερα για να μην τον στενοχωρήσει. Ήταν εξαιρετικά δυνατός. Μια φορά είχε φάει πενήντα αυγά ή τύχαινε να πιει σε μια νύχτα τρία λίτρα βότκα χωρίς να μεθάει. Κάποτε κράτησε ακίνητο ένα άλογο για να μπορέσει ο ιδιοκτήτης του να σπάσει τον πάγο που είχε στα πόδια. Με γυμνά χέρια μετέφερε χύτρα γεμάτη βραστό ζωμό. Με τη γροθιά του έσπαζε χοντρές σανίδες και μπορούσε να σηκώνει μεγάλα βάρη. Άντεχε το κρύο και τη ζέστη. Μπορούσε να τρώει πολύ και να δουλεύει πολύ. Κάποτε του επιτέθηκαν δύο αδέλφια, σκέφτηκε να φύγει, αλλά για να μη γίνει ρεζίλι στα κορίτσια του χωριού που παρακολουθούσαν, έμεινε και πάλεψε. Χτύπησε τον έναν που ήταν τεραστίων διαστάσεων δυνατά στο στήθος. Τον ξάπλωσε κάτω, έβγαζε αφρούς από το στόμα, τον μετέφεραν κουβαλητό κι έκανε δύο μήνες να σηκωθεί από το κρεβάτι. Από τότε έπρεπε να προσέχει τα βράδυα γιατί του έστηναν καρτέρι οι φίλοι του. Ζώντας αυτή τη ζωή σιγά-σιγά έσβησε μέσα του ο πόθος για το μοναχισμό. Κάποια μέρα είδε στον ύπνο του ότι ένα φίδι μπήκε από το στόμα μέσα του κι αισθάνθηκε φοβερή αηδία. Τινάχτηκε πάνω κι άκουσε τα παρακάτω λόγια: «Κατέπιες στο όνειρο σου φίδι κι αισθάνθηκες αηδία. Το ίδιο κι Εμένα δεν μου αρέσει να βλέπω τα έργα σου». Ο Συμεών δεν είδε κανέναν αλλά άκουσε μόνο μια φωνή γλυκιά και όμορφη. Θεώρησε ότι ήταν η φωνή της Παναγίας και συγκλονίστηκε. Αυτό του συνέβει λίγο πριν πάει στο στρατό και άλλαξε τελείως τη ζωή του. Ντράπηκε για το παρελθόν του και η απόφαση του μόλις τελειώσει με το στρατό να πάει σε μοναστήρι επέστρεψε με μεγαλύτερη δύναμη. Ως στρατιώτης υπηρέτησε στην Πετρούπολη. Κάποτε που περπατούσε στην ύπαιθρο, ένα λυσσασμένο σκυλί έτρεχε κατά πάνω του και ήταν έτοιμο να του ορμήξει. Με φόβο φώναξε: «Κύριε, ελέησον»! Αμέσως το σκυλί άλλαξε κατεύθυνση κι έφυγε. Το συμβάν αυτό του έκανε βαθειά εντύπωση και προσκολλήθηκε ακόμη περισσότερο στη μνήμη του Θεού. Κάποια μέρα είδε έναν συστρατιώτη του θλιμμένο. Σε λίγο θα απολυόταν και είχε μάθει ότι η γυναίκα του είχε γεννήσει από κάποιον άλλο. Ο Συμεών του θύμησε ότι κι αυτός αρκετές φορές είχε πάει με άλλες γυναίκες. Η γυναίκα του μπορεί μια φορά να το έκανε και να έμεινε έγκυος. Τον έπεισε να την συγχωρέσει και να δεχτεί το παιδί σαν δικό του. Μετά από καιρό ο συστρατιώτης του έστειλε γράμμα και τον ευχαριστούσε για τη σοφή συμβουλή που του είχε δώσει. Από πολύ νέος είχε καταλάβει ο Συμεών ότι για να μπορέσουν οι άνθρωποι να συμβιώσουν πρέπει να αναγνωρίζει ο καθένας τα λάθη του. Λίγο πριν απολυθεί επισκέφθηκε τον άγιο Ιωάννη της Κρονστάνδης. Δεν τον βρήκε και του άφησε ένα σημείωμα όπου έγραφε: «Άγιε Πάτερ, θέλω να γίνω μοναχός. Προσευχήθητε να μη με κρατήσει ο κόσμος». Από την επόμενη μέρα αισθανόταν «να βουίζουν αι φλόγες του άδου» γύρω του. Όταν απολύθηκε έμεινε μόνο μία εβδομάδα στο σπίτι του κι έφυγε για το Άγιον Όρος. Το φθινόπωρο του 1892 έφθασε, ο Συμεών, στο Άγιον Όρος και μπήκε στη Μονή του Αγίου Παντελεήμονα, στο «Ρωσικό» μοναστήρι. Το 1911 έγινε μεγαλόσχημος. Το 1905 βγήκε για λίγο από το Άγιον Όρος και επισκέφθηκε τα μοναστήρια της πατρίδας του. Εκοιμήθη στις 24 Σεπτεμβρίου του 1938. Το 1988, 50 χρόνια ακριβώς μετά την κοίμηση του, το Οικουμενικό Πατριαρχείο κατέταξε τον άγιο Σιλουανό μεταξύ των αναγνωρισμένων αγίων της Εκκλησίας. Ο άγιος Σιλουανός ήταν λίγο ψηλότερος από τον μέσο άνδρα. Ρωμαλαίο κορμί, μεγάλα πέλματα, μεγάλες παλάμες κι ανάλογα δάκτυλα. Μάτια βαθύχρωμα, όχι μεγάλα, βλέμμα επιεικές, προσεκτικό, διορατικό. Τα μαλλιά μαύρα μέχρι τα γεράματα. Στις φωτογραφίες τα έντονα ανδρικά του χαρακτηριστικά φαίνονται σκληρά, ενώ στη πραγματικότητα η όψη του ήταν ειρηνική, συμπαθής, με γαλήνιο βλέμμα. Το πρόσωπο του αν και ήταν ωχρό από τον λίγο ύπνο και τη πολλή νηστεία δεν ήταν τραχύ. Κάποιες φορές όμως μεταμορφωνόταν και γινόταν αγνώριστος. Το χλωμό πρόσωπο του αποκτούσε τέτοια φωτισμένη έκφραση, γινόταν τόσο καταπληκτικό που δεν άντεχες να το κοιτάξεις. Τότε θυμόμουν την Αγία Γραφή που λέει ότι λόγω της δόξας του προσώπου του Μωυσή ο λαός φοβόταν να τον κοιτάξει. Φορούσε χοντροκομμένα ρούχα, όπως οι εργάτες μοναχοί, και ντυνόταν με πολλά ρούχα ακόμη και το καλοκαίρι γιατί έπασχε από ρευματισμούς. Κατά τη διάρκεια της διαμονής του στο Παλαιό Ρωσικό έπαθε ψύξη στο κεφάλι και μαρτυρικοί πονοκέφαλοι τον ανάγκαζαν να παραμένει ξαπλωμένος στο κρεβάτι. Ήταν ολιγογράμματος. Στο σχολείο του χωριού του είχε φοιτήσει μόνο «δύο χειμώνες» αλλά λόγω της συχνής ανάγνωσης της Αγίας Γραφής και των αγίων Πατέρων έδινε την εντύπωση εγγράμματου ανθρώπου. Από τη φύση του ήταν έξυπνος, αλλά η μακρόχρονη εμπειρία του πνευματικού αγώνα και της εσωτερικής νοεράς προσευχής, των μεγάλων δοκιμασιών και των εξαιρετικών θείων επισκέψεων τον είχαν κάνει υπεράνθρωπα σοφό και οξυδερκή. Ο άγιος Σιλουανός ήταν άνθρωπος με πραγματικά τρυφερή καρδιά, συγκινητική αγάπη και εξαιρετική λεπτότητα και ευσπλαχνία χωρίς καμιά θηλυπρεπή συναισθηματικότητα. Το συνεχώς βαθύ πνευματικό του πένθος ποτέ δεν εκφραζόταν με συναισθηματικά κλαψουρίσματα. Η ακοίμητη εσωτερική του ένταση δεν είχε ούτε υποψία νευρικότητας. Ήταν άνθρωπος, ανδρείος και πράος, εντελώς άφοβος κι ελεύθερος χωρίς όμως ούτε ίχνος θρασύτητας. Το μόνο που φοβόταν ήταν να μην λυπήσει τον Θεό. Συχνά, όταν συνομιλούσε με κάποιον, είχε την δύναμη να επιδρά στον συνομιλητή του μέσω της προσευχής και να του δίνει να βιώσει τις καταστάσεις για τις οποίες μιλούσε. Κάποτε σε συζήτηση που είχε με έναν μεγάλο ρώσο ασκητή, τον πατέρα Στρατόνικο σε ερώτηση του «πώς μιλάνε οι τέλειοι;» ο γέροντας Σιλουανός απάντησε: «δεν λένε τίποτα δικό τους, τίποτα από τον εαυτό τους, λένε μόνο ότι τους δίνει το Άγιο Πνεύμα». Ο Στρατόνικος εκείνη τη στιγμή βίωσε την κατάσταση για την οποία του μίλησε ο Σιλουανός. Του αποκαλύφθηκε νέο μυστήριο της πνευματικής ζωής που του ήταν μέχρι τότε άγνωστο: το μυστήριο της γεννήσεως στη καρδιά λόγου εμπνευσμένου από το Θεία Χάρη. Η καρδιά του ήταν ευαίσθητη και συνέπασχε με όλη την κτίση. Κάποτε ενώ περπατούσαμε σε ένα μονοπάτι έξω από το Μοναστήρι χτύπησα με το ραβδί μου την κορυφή των βλαστών ώστε να εμποδίσω την ωρίμανση των σπόρων, για να μη κλείσουν το μονοπάτι. Η πράξη μου αυτή φάνηκε βάναυση στον Γέροντα, και κούνησε ελαφριά το κεφάλι του. Ο Γέροντας έλεγε ότι το Πνεύμα του Θεού διδάσκει την ευσπλαχνία για όλη τη κτίση. Γνώριζε όμως ότι όλη η κτίση δημιουργήθηκε για να υπηρετεί τον άνθρωπο, οπότε όταν υπάρχει ανάγκη μπορεί ο άνθρωπος να χρησιμοποιεί τα πάντα. Ο ίδιος θέριζε το χορτάρι, έκοβε ξύλα στο δάσος, έτρωγε ψάρια. Ήταν καταπληκτική αφ’ ενός η ευαισθησία του για τα ζώα, έκλαψε κάποτε που χωρίς ανάγκη σκότωσε μια μύγα, ή σκότωσε νυχτερίδες στο «Κατάστημα» όπου εργαζόταν. Όμως για τα ζώα θεωρούσε ότι είναι «γη» στην οποία δεν πρέπει να προσκολλάται ο νους του ανθρώπου. Θεωρούσε διαστροφή την προσκόλληση προς τα ζώα που παίρνει τη μορφή «φιλίας». Όποιος αγαπά αληθινά τον άνθρωπο και στις προσευχές του πενθεί για όλο τον κόσμο δεν προσκολλάται στα ζώα. Το φθινόπωρο του 1892 έφθασε ο Συμεών στο Άγιον Όρος. Σύμφωνα με το έθιμο πέρασε μερικές μέρες σε πλήρη ησυχία για να θυμηθεί τα αμαρτήματα της ζωής του. Το μαρτύριο της κόλασης που βίωνε μετά την επίσκεψη του στον άγιο Ιωάννη της Κρονστάνδης γέννησε μέσα του φλογερή μετάνοια. Με μεγάλο φόβο εξομολογήθηκε τα αμαρτήματα του κι ο πνευματικός του είπε: «εξομολογήθηκες τα αμαρτήματα σου μπροστά στο Θεό, γνώριζε ότι όλα σου έχουν συγχωρεθεί. Πορεύου εν ειρήνη και χαίρε». Όταν ο Συμεών άκουσε αυτά τα λόγια, μη γνωρίζοντας ότι χρειάζεται εγκράτεια και στη χαρά, έχασε την πνευματική ένταση, την κατάσταση στην οποία βρισκόταν μετά την επίσκεψη του στον άγιο Ιωάννη της Κρονστάνδης. Άρχισε να έχει σαρκικούς λογισμούς, πρόσβαλλαν το νου του δελεαστικές εικόνες κι ο λογισμός του έλεγε: «πήγαινε να παντρευτείς». Όταν τα εξομολογήθηκε ο πνευματικός του είπε: «μη δέχεσαι ποτέ λογισμούς» και για τα επόμενα σαράντα έξι χρόνια της μοναχικής του ζωής ποτέ του δεν δέχθηκε πορνικό λογισμό. Προσευχόταν με ένταση και βαριά οδύνη και ζητούσε από τον Δυνάμενο να τον σώσει. Τρεις βδομάδες περίπου μετά ενώ προσευχόταν μπροστά στην εικόνα της Θεοτόκου, η προσευχή εισήλθε στην καρδιά του και άρχισε να τελείται εκεί μέρα-νύχτα. Ένα βράδυ το κελί του πλημμύρισε από ασυνήθιστο φως το οποίο διαπερνούσε το σώμα του, το έκανε διαφανές σε σημείο να βλέπει μέσα από τον θώρακα του τα όργανα του σώματος του. Ο λογισμός του έλεγε: «δέξου το είναι η χάρη». Αυτός όμως παρέμενε σε απορία. Μετά από αυτό το γεγονός το πνεύμα της συντριβής απομακρύνθηκε. Έχασε το πνεύμα της μετάνοιας. Προσευχόταν πλέον χωρίς κατάνυξη. Μετά την όραση εκείνου του φωτός άρχισαν να του εμφανίζονται δαίμονες κι αυτός άρχισε να συνομιλεί μαζί τους. Οι επιθέσεις σιγά-σιγά δυνάμωναν. Άλλοτε τον ανέβαζαν στον ουρανό κι άλλοτε τον έριχναν στην άβυσσο της απώλειας. Κοιμόταν δύο περίπου ώρες το εικοσιτετράωρο. Εξαντλήθηκε, έφτασε σε πλήρη απόγνωση και μια μέρα πριν το εσπερινό σκέφθηκε: «Θεόν εκδυσωπήσαι αδύνατον!» με τον λογισμό αυτό αισθάνθηκε πλήρη εγκατάλειψη, η ψυχή του επί μία ώρα περίπου βυθίστηκε σε σκοτάδι απερίγραπτης αγωνίας. Στον εσπερινό, στον τόπο της εικόνας του Σωτήρος είδε ζωντανό τον Χριστό. Ο Κύριος με ακατάληπτο τρόπο φανερώθηκε στον νεαρό δόκιμο και όλη του η ύπαρξη, και το σώμα του, γέμισε με το πυρ της χάριτος του Αγίου Πνεύματος, το πυρ που έφερε ο Κύριος στη γη με την έλευση Του. Ο Συμεών ένιωσε μεγάλη εξάντληση και ο Κύριος εξαφανίστηκε. Το Θείο Φως τον περιέλαμψε, βγήκε από αυτόν τον κόσμο και ανέβηκε στον Ουρανό, όπου άκουσε άρρητα ρήματα, έλαβε νέα γέννηση άνωθεν. Η γαλήνια μορφη του Χριστού τον αιχμαλώτησε ολόκληρο, ηρπάγη στην θεωρία της Θεότητος έξω από τα σχήματα του κόσμου. Γνώρισε τον Χριστό και το Άγιο Πνεύμα που ενήργησε μέσα του. Όπως βεβαιώνει στα γραπτά του, όταν ο Κύριος εμφανίζεται στην ψυχή, εκείνη δεν μπορεί να μην Τον αναγνωρίσει, Αυτόν ως Ποιητή και Θεό της. Δια του αγίου Σιλουανού η πρόνοια του Θεού έδωσε στον κόσμο νέο υπόδειγμα, νέα μαρτυρία για την άμετρη αγάπη Του, ώστε δια του Σιλουανού να ορθωθούν οι παραλελυμένοι από την απόγνωση άνθρωποι της εποχής μας. Ο λόγος του Χριστού για τον Σιλουανό δεν ήταν ηθικές εντολές αλλά το Ζωοποιούν Πνεύμα, αυτή η ίδια η αιώνια ζωή, ο Θεός εν τη ενεργεία Του. Αμαρτία δεν είναι η παράβαση ηθικών κανόνων αλλά η αποστασία από την αιώνια Θεία ζωή. Ο γέροντας Σιλουανός αισθανόταν αφόρητο πόνο από την αμαρτία και η μετάνοια του ήταν ακράτητη και επίμονη μετά κλαυθμού, μέχρι να αισθανθεί η ψυχή του τη συγχώρηση του Θεού, την εναργή επανάκτηση της Χάρης. Μετανοώντας δεν ζητούσε μόνο συγνώμη, την οποία εύκολα δίνει ο Θεός και για ένα απλό στεναγμό μεταμέλειας. Ζητούσε άφεση ώστε η Χάρη αισθητά να επανακάμψει στην ψυχή. Ζητούσε αν ελευθερωθεί από τον «νόμο της αμαρτίας». Άκουγε και εφάρμοζε με επιμέλεια τις συμβουλές του γέροντα Ανατόλιου και κάποτε ο πατήρ Ανατόλιος με φανερή έκπληξη του είπε: «Αν τώρα είσαι τέτοιος, πώς θα είσαι όταν γεράσεις!» Ο πατήρ Ανατόλιος ήταν επιμελής ασκητής, είχε γεράσει στην άσκηση και ήταν φυσικό να εκπλαγεί από πνευματικά βιώματα του νεαρού μοναχού αλλά ήταν λάθος του να εκφραστεί έτσι. Έδωσε στον νεαρό αθλητή αφορμή κενοδοξίας. Άρχισαν να του εμφανίζονται δαίμονες και να τον πολεμούν σφοδρά την ώρα της προσευχής. Στον αγώνα του για τη διαφύλαξη της χάρης ο μοναχός Σιλουανός έφτασε σε μέτρα που στον κοινό άνθρωπο θα φανούν ανεπίτρεπτα σκληρά, θα φανούν ως διαστροφή του Χριστιανισμού. Η ψυχή όμως που γνώρισε τον Θεό, που υψώθηκε από στην θεωρία του κόσμου του αιωνίου φωτός και μετά έχασε τη χάρη βρίσκεται σε τέτοια κατάσταση που όποιος δεν το έζησε δεν μπορεί να το καταλάβει. Αυτός που γνώρισε την απερίγραπτη γλυκύτητα της αγάπης του Θεού δεν μπορεί πλέον να γοητευθεί ή να πλανηθεί από την επίγεια ζωή, από αυτόν τον κόσμο. Η επίγεια ζωή γίνεται καταθλιπτικό φορτίο και με κλαυθμό ζητά πάλι εκείνη την ζωή την οποία άγγιξε. Άνδρας που έχασε την αγαπημένη του γυναίκα, μητέρα που στερήθηκε τον μονάκριβο γιο της, μόνο εν μέρει μπορούν να συλλάβουν την οδύνη που βιώνει αυτός που έχασε τη Χάρη, γιατί η αγάπη του Θεού είναι απείρως ανώτερη από οποιαδήποτε ανθρώπινη αγάπη. Δεκαπέντε χρόνια πέρασαν από την ημέρα της εμφανίσεως του Κυρίου στον Σιλουανό και οι δαίμονες τον πολεμούν σφοδρά. Ένα βράδυ σηκώθηκε να κάνει μετάνοιες αλλά είδε μπροστά του γιγάντια μορφή δαίμονα να στέκεται μπροστά στην εικόνα για να δεχτεί αυτός την προσκύνηση. Το κελλί ήταν γεμάτο δαίμονες. Ο Σιλουανός κάθισε πάλι στο σκαμνί, έσκυψε το κεφάλι και πρόφερε τη προσευχή: «Κύριε, βλέπεις ότι θέλω να προσευχηθώ με καθαρό νου, αλλά οι δαίμονες δεν με αφήνουν. Δίδαξε με τι πρέπει να κάμνω για να μην με ενοχλού» Και άκουσε την απάντηση: «Οι υπερήφανοι πάντοτε έτσι υποφέρουν από τους δαίμονες». «Κύριε δίδαξε με τι πρέπει να κάνω για να ταπεινωθεί η ψυχή μου». «Κράτα τον νου σου στον άδη και μη απελπίζεσαι»! Ήταν μαθημένος να κρατάει τον νου του στον άδη. Το καινούργιο ήταν το «μην απελπίζεσαι». Προηγουμένως έφθανε μέχρι του σημείου της απελπισίας. Τώρα διδάχθηκε ότι ρίζα όλων των αμαρτιών, σπόρος του θανάτου, είναι η υπερηφάνεια. Ότι ο Θεός είναι ταπείνωση. Έμαθε ότι η ταπείνωση είναι ιδίωμα της Θείας αγάπης, του Θείου Είναι. Ότι όποιος θέλει να ενωθεί με τον Θεό πρέπει να ενδυθεί την ταπείνωση. Έμαθε ότι όλος ο αγώνας οφείλει να κατευθύνεται προς την απόκτηση της ταπείνωσης. Η ψυχή του Σιλουανού πλέον πανηγυρίζει. Του δόθηκε να γνωρίσει το μέγα μυστήριο του Είναι, να το γνωρίσει οντολογικά, βιωματικά! Η πρώτη εμφάνιση του Κυρίου ήταν γεμάτη απερίγραπτο φως, πλούτο αισθημάτων, δύναμη αγάπης, χαρά αναστάσεως, πραγματική, βιωματική, υπέρβαση του θανάτου. Όμως εκείνο το φως κρύφτηκε. Τώρα κατάλαβε ότι η ψυχή του τότε δεν είχε ούτε την ορθή γνώση, ούτε τις απαιτούμενες δυνάμεις για να το διαφυλάξει. Του φανερώθηκε το αληθινό νόημα της απάντησης του αββά Ποιμένα προς τους μαθητές του: «Πιστέψτε τέκνα μου. Στον τόπο όπου βάλλεται ο σατανάς, εκεί βάλλομαι». Κατάλαβε την αξία του λογισμού που δίδαξε ο υποδηματοποιός στον Μέγα Αντώνιο: «Όλοι σώζονται, εγώ δε μόνος απόλλυμαι». Είδε ότι η υπερηφάνεια είναι η πανώλεθρος δύναμη που απομακρύνει τους ανθρώπους από τον Θεό και γεμίζει τον κόσμο δυστυχία και θλίψεις. Αυτή είναι η μάστιγα της ανθρωπότητας, το διαβολικό σπέρμα του θανάτου, ο ιός της απωλείας, που βυθίζει όλη τη γη στο σκοτάδι της απόγνωσης. Πλέον ο πατήρ Σιλουανός θα συγκεντρώσει τις δυνάμεις του στον αγώνα για την απόκτηση της ταπείνωσης του Χριστού. Η πνευματική αυτή εργασία ταχέως τον οδήγησε στην ειρήνη της ψυχής και στην καθαρή προσευχή. Η Χάρη πλέον δεν τον εγκαταλείπει, την φέρει αισθητά στην καρδιά του, αισθάνεται τη ζωντανή παρουσία του Θεού. Η βαθειά ειρήνη του Χριστού πλημμυρίζει τη ψυχή του και το Άγιο Πνεύμα τον γεμίζει με δύναμη αγάπης. Άλλα δεκαπέντε χρόνια πέρασαν μέχρις ότου λάβει τη δύναμη να αποκρούει με απλή εσωτερική κίνηση του νου κάθε λογισμό, κάθε πειρασμό. Και ενώ ελευθερώνεται από όσα τον έπλητταν βαρέως τόσα χρόνια αρχίζει ένα καινούργιο στάδιο. Η προσευχή υπέρ όλου του κόσμου. «Να προσεύχεσαι υπέρ των ανθρώπων σημαίνει να χύνεις αίμα», έλεγε ο γέροντας Σιλουανός. Η αγάπη του Χριστού είναι μακαριότητα που δεν συγκρίνεται καμιά μακαριότητα αυτού του κόσμου και συγχρόνως είναι πάθος, είναι μαρτύριο μέχρι θανάτου. Να αγαπάς με την αγάπη του Χριστού σημαίνει να πίνεις εκείνο το ποτήριο που Αυτός ο Άνθρωπος-Χριστός ζήτησε από τον Πατέρα να παρέλθει από Αυτόν. Με την καθαρή προσευχή ο ασκητής εισέρχεται στην καρδιά του, πρώτα στην σάρκινη καρδιά, τελικά στην «βαθεία» καρδία, την πνευματική, και μέσα σ’ αυτήν βλέπει ότι το είναι όλης της ανθρωπότητας δεν του είναι κάτι το ξένο, αλλά ότι είναι αχώριστα συνδεδεμένο με την προσωπική του ύπαρξη. «Ο αδελφός μας είναι η ζωή μας», έλεγε ο Γέροντας Σιλουανός. Με την αγάπη του Χριστού αισθανόμαστε όλους τους ανθρώπους ως αναπόσπαστο μέρος της υποστατικής μας υπάρξεως, του εαυτού μας, του «εγώ» μας. Κάποιοι ασκητές μετά που ελευθερώθηκαν από δικά τους πάθη αισθάνθηκαν να χαλαρώνει μέσα τους η αγωνιστικότητα τους και γι’ αυτό έφτασαν στο σημείο να ζητάνε από τον Χριστό να επιστρέψουν τα πάθη ώστε να έχουν λόγο να αγωνίζονται και να μην χαλαρώνουν. Ο γέροντας Σιλουανός τώρα κατάλαβε ότι αυτό ήταν λάθος. Το επόμενο στάδιο είναι η προσευχή υπέρ όλης της ανθρωπότητας που φέρνει τον προσευχόμενο σε επαφή με το τεραστίων διαστάσεων κοσμικό κακό, τον κάνει να βιώνει την αμαρτία όλου του κόσμου ως δική του και δίνει ατέλειωτα «καύσιμα» στο καμίνι της πύρινης προσευχής υπέρ του «όλου Αδάμ». Ο Γέροντας Σιλουανός άρχισε να αντιλαμβάνεται την εντολή «αγαπήσεις τον πλησίον σου ως σεαυτόν» όχι ως ηθικό κανόνα. Το «ως σεαυτόν» δεν έχει πλέον το νόημα «τόσο όσο τον εαυτό σου» αλλά «σαν εαυτό σου» δηλαδή να αγαπάς τον πλησίον νιώθοντας τον εαυτό σου, νιώθοντας την οντολογική κοινότητα, ενότητα της ανθρώπινης φύσης. Άρχισε να βιώνει το μυστήριο του «Όλου Αδάμ». Ο Υιός του ανθρώπου φέρει εν Εαυτώ ολόκληρη την ανθρωπότητα και έπαθε για «όλον τον Αδάμ». Το Πνεύμα το Άγιο διδάσκοντας στον Σιλουανό την αγάπη του Χριστού, του έδιδε το χάρισμα να ζει την αγάπη αυτή η οποία περιπτύσσεται όλη την ανθρωπότητα. Στην επίγεια ζωή υπάρχει διαδοχική σειρά, αλλά στην αιωνιότητα ΟΛΟΙ ΕΙΜΑΣΤΕ ΕΝΑ. Ο γέροντας Σιλουανός προσευχόταν πλέον για όλους τους νεκρούς οι οποίοι βρίσκονται εν βασάνοις, προσευχόταν για όλους τους ζωντανούς ακόμη και για τις επερχόμενες γενιές, προσευχόταν υπέρ του «όλου Αδάμ», για όλη την ανθρωπότητα από τον πρώτο Αδάμ μέχρι τον τελευταίο που θα γεννηθεί από γυναίκα. Η σκέψη ότι κάποιοι άνθρωποι θα βασανίζονται στο «σκότος το εξώτερο» του ήταν αφόρητη. Προσευχόταν υπέρ όλης της ανθρωπότητας. «Όταν ο νους είναι όλος στον Θεό, τότε ο κόσμος λησμονείται εντελώς» έλεγε. Όταν όμως για άγνωστη αιτία λαμβάνει τέλος η διαμονή στον Θεό, τότε η ψυχή παύει να προσεύχεται, ειρηνεύει, πληρούται αγάπης και βαθείας αναπαύσεως, και συγχρόνως κατέχεται από λεπτή λύπη για την απομάκρυνση του Κυρίου, γιατί η ψυχή ποθεί να μένει αιωνίως μαζί Του. Απολυτίκιο. Ήχος γ'. Θείας πίστεως. Κήρυξ δέδοσαι, τη οικουμένη, συ γλυκύτατος, εν θεολόγοις, της του Χριστού αγάπης τρισόλβιε· τον Ταπεινόν γαρ και Πράον εώρακας, και την Εκείνου καρδίαν κατέμαθες. Όθεν άπαντες, Σιλουανέ ελλαμπόμενοι, τοις θεογλώσσοις ρήμασι, δοξάζομεν το Πνεύμα το δοξάσαν σε. Απολυτίκιο. Ήχος πλ. α'. Τον Συνάναρχον Λόγον. Κατηγλάϊσας Πάτερ Όρος του Άθωνος, υπέρ φύσιν βιώσας και την του Πνεύματος, επιδειξάμενος ημίν θείαν ενέργειαν, όθεν τιμώντες σου σεπτώς, την μνήμην ω Σιλουανέ, δοξάζομεν εκ καρδίας, τον παρασχόντα σε μέγαν, τη Εκκλησία χριστοκήρυκα. Απολυτίκιο. Ήχος δ’. Ταχύ προκατάλαβε. Οσίων εφάμιλλος, και κοινωνός αληθώς, εσχάτοις εν έτεσι, δι’ εναρέτου ζωής, εδείχθης μακάριε. Όθεν Σιλουανέ σε, η ουράνιος δόξα, δέδεκται μετά τέλος, σύν Οσίοις Πατράσι· μεθ’ ών και καθικέτευε, υπέρ των τιμώντων σε. Κοντάκιο. Ήχος δ’. Επεφάνης σήμερον. Των Οσίων σύσκηνος των πάλαι ώφθης, εναρέτοις πράξεσι, Χριστόν δοξάσας επί γής, Σιλουανέ παναοίδιμε, και εκομίσω τον άφθαρτον στέφανον. Μεγαλυνάριο. Χαίροις θεοφόρε Σιλουανέ, ο εσχάτοις χρόνοις, διαλάμψας ασκητικώς· χαίροις των εν Άθω, υπόδειγμα Πατέρων, και προς Χριστόν μεσίτης, ημών θερμότατος. ΟΛΟΚΛΗΡΗ Η ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΣΙΛΟΥΑΝΟ (για τον ΜΙΚΡΟ και ΜΕΓΑΛΟ ΕΣΠΕΡΙΝΟ, τον ΟΡΘΡΟ, τη ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ και ΠΑΡΑΚΛΗΤΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΑΣ) Αποσπάσματα από τα γραπτά του αγίου Σιλουανού, από το κεφάλαιο, ΔΙΨΑ ΘΕΟΥ του βιβλίου Ο ΑΓΙΟΣ ΣΙΛΟΥΑΝΟΣ Ο ΑΘΩΝΙΤΗΣ του αρχ. Σωφρονίου Σαχάρωφ Το βιβλίο Ο ΑΓΙΟΣ ΣΙΛΟΥΑΝΟΣ Ο ΑΘΩΝΙΤΗΣ του αρχ. Σωφρονίου Σαχάρωφ, σε ηλεκτρονική μορφή: ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΤΩΝ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΣΙΛΟΥΑΝΟΥ ΘΕΡΜΕΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ ΣΤΟ ΜΠΛΟΓΚ: athosprosopography.blogspot.gr Monastère Orthodoxe Saint Silouane Saint Mars de Locquenay Ένα σύγχρονο ορθόδοξο μοναστήρι στη Γαλλία αφιερωμένο στον άγιο Σιλουανό. ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΓΕΡΟΝΤΑ ΣΩΦΡΟΝΙΟ ΣΑΧΑΡΩΦ: