Η Helen Fisher μελετά τον ερωτευμένο εγκέφαλο

		ΟΜΙΛΙΑ της Helen Fisher (Έλεν Φίσερ) στο TED (Technology-Τεχνολογία, Entertainment-Ψυχαγωγία, Design-Σχεδίαση) με τίτλο: «Η Helen Fisher μελετά τον ερωτευμένο εγκέφαλο». Φεβρουάριος 2008   ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΩΝ ΥΠΟΤΙΤΛΩΝ Εγώ και οι συνεργάτες μου, ο Αρτ Άρον, η Λούσι Μπράουν και άλλοι, βάλαμε 37 ανθρώπους που ήταν τρελά ερωτευμένοι σε έναν Λειτουργικό Μαγνητικό Τομογράφο. (fMRI) 17 από αυτούς ήταν αισίως ερωτευμένοι, 15 είχαν μόλις απορριφθεί, και τώρα ξεκινάμε το τρίτο πείραμά μας: μελετούμε ανθρώπους που ισχυρίζονται ότι είναι ακόμα ερωτευμένοι μετά από 10 με 20 χρόνια γάμου. Λοιπόν, αυτή είναι η μικρή ιστορία αυτής της έρευνας. Στη ζούγκλα της Γουατεμάλας, στο Τικάλ, υπάρχει ένας ναός. Χτίστηκε από τον σπουδαιότερο Ηλιακό βασιλιά, της μεγαλύτερης πόλης κράτους, του μεγαλοπρεπέστερου πολιτισμού της Αμερικής, τους Μάγιας. Το όνομά του ήταν Κάσαν Καν Τζάουι. Ήταν πάνω από 1.80 ύψος. Έζησε μέχρι τα 80 του, και θάφτηκε κάτω από αυτό το μνημείο το 720μ.Χ. Οι επιγραφές των Μάγιας δηλώνουν πως ήταν βαθιά ερωτευμένος με τη γυναίκα του. Έτσι, έφτιαξε ένα ναό προς τιμήν της, που έβλεπε προς τον δικό του. Κάθε Άνοιξη και Φθινόπωρο, ακριβώς στην ισημερία, ο ήλιος ανατέλλει πίσω από το ναό του και λούζει ολοκληρωτικά το ναό της με τη σκιά του. Και καθώς ο ήλιος δύει πίσω από το ναό της το απόγευμα, λούζει ολοκληρωτικά το δικό του ναό με τη σκιά της. Μετά από 1.300 χρόνια, αυτοί οι δύο εραστές αγγίζονται και φιλιούνται ακόμη, από τους τάφους τους. Σε όλο τον κόσμο οι άνθρωποι ερωτεύονται. Τραγουδούν για τον έρωτα, χορεύουν για τον έρωτα, γράφουν ποιήματα και ιστορίες για τον έρωτα. Λένε μύθους και θρύλους για τον έρωτα. Μαραζώνουν από έρωτα και ζουν από έρωτα, σκοτώνουν από έρωτα και πεθαίνουν από έρωτα. Όπως είπε κάποτε ο Γουώλτ Γιούτματ, είπε, "Ω, θα διακινδύνευα τα πάντα για σένα". Οι ανθρωπολόγοι έχουν βρει αποδείξεις ρομαντικής αγάπης, σε 170 κοινωνίες. Δε βρήκαν ποτέ κοινωνία που να μην την είχε. Αλλά ο έρωτας δεν είναι πάντα χαρούμενη εμπειρία. Σε μια μελέτη φοιτητών, έκαναν πολλές ερωτήσεις για τον έρωτα, αλλά οι δύο που ξεχώρισαν για μένα ήταν: "Έχετε απορριφθεί ποτέ από κάποιον που αγαπήσατε αληθινά;" Και η δεύτερη ερώτηση ήταν: "Έχετε απορρίψει ποτέ κάποιον που σας αγάπησε αληθινά;" Πάνω από το 95% ανδρών και γυναικών, απάντησαν "ναι" και στα δύο. Σχεδόν κανείς δε γλυτώνει αλώβητος από τον έρωτα. Έτσι, πριν αρχίσω να σας λέω για τον εγκέφαλο, θέλω να σας διαβάσω αυτό που πιστεύω πως είναι το πιο δυνατό ερωτικό ποίημα στη Γη. Υπάρχουν κι άλλα ερωτικά ποιήματα που είναι φυσικά εξ' ίσου καλά, αλλά δε νομίζω πως το συγκεκριμένο μπορεί να συγκριθεί. Ειπώθηκε από έναν ανώνυμο Ινδιάνο Κουακιούτλ, της Νοτίου Αλάσκας σε έναν Ιεραπόστολο το 1896 και είναι το παρακάτω. Δεν είχα ποτέ την ευκαιρία να το απαγγείλω στο παρελθόν. "Φωτιά διαπερνά το κορμί μου, με τον πόνο της αγάπης μου για σένα, πόνος διαπερνά το κορμί μου, με τη φωτιά της αγάπης μου για σένα. Πόνος σαν από έξαψη, έτοιμη να εκραγεί με την αγάπη μου για σένα, αναλώνομαι από τη φωτιά, με την αγάπη μου για σένα. Θυμάμαι αυτά που μου είπες. Σκέφτομαι την αγάπη σου για μένα. Σπαράσσομαι απ' την αγάπη σου για μένα. Πόνος και περισσότερος πόνος, που πηγαίνεις με την αγάπη μου; Μου είπαν πως θα φύγεις από εδώ. Μου είπαν πως θα με αφήσεις εδώ. Το κορμί μου μουδιάζει από θλίψη. Θυμήσου όσα σου είπα, αγάπη μου. Αντίο αγάπη μου, αντίο". Η Έμιλυ Ντίκινσον έγραψε κάποτε: "Ο χωρισμός είναι το μόνο που χρειάζεται να ξέρουμε από την κόλαση". Πόσοι άνθρωποι έχουν υποφέρει μέσα στα εκατομμύρια χρόνια της ανθρώπινης εξέλιξης; Πόσοι άνθρωποι στον κόσμο χορεύουν από ευτυχία αυτό ακριβώς το λεπτό; Η ρομαντική αγάπη είναι ένα από τα πιο ισχυρά αισθήματα στη Γη. Έτσι, αρκετά χρόνια πριν, αποφάσισα να κοιτάξω μέσα στον εγκέφαλο και να μελετήσω αυτή την τρέλα. Η πρώτη μας μελέτη ανθρώπων που ήταν αισίως ερωτευμένοι διαφημίστηκε ευρέως, έτσι θα πω μόνο λίγα πράγματα γι' αυτή. Βρήκαμε δραστηριότητα σε ένα πολύ μικρό τμήμα, κοντά στη βάση του εγκεφάλου, που ονομάζεται "κοιλιακή καλυπτρική περιοχή" (VTA). Βρήκαμε δραστηριότητα σε κάποια κύτταρα που ονομάζονται ApEn. Τα κύτταρα αυτά παράγουν ντοπαμίνη, ένα φυσικό διεγερτικό, και το ψεκάζουν σε πολλές εγκεφαλικές περιοχές. Αυτό το κομμάτι, το VTA, είναι τμήμα του συστήματος επιβράβευσης του εγκεφάλου. Βρίσκεται σε χαμηλότερη θέση από τη διεργασία νοητικής σκέψης. Είναι πιο κάτω από τα συναισθήματά σας. Είναι κομμάτι αυτού που ονομάζουμε ερπετικό πυρήνα του εγκεφάλου, και σχετίζεται με τις επιθυμίες, με τα κίνητρα, με την εστίαση και τον πόθο. Στην πραγματικότητα το ίδιο εγκεφαλικό τμήμα, όπου βρήκαμε δραστηριότητα, γίνεται ενεργό όταν αισθάνεται κανείς την επίδραση της κοκαΐνης. Αλλά η ρομαντική αγάπη, είναι πολύ ισχυρότερη από την επίδραση της κοκαΐνης. Τουλάχιστον από την κοκαΐνη συνέρχεσαι. Η ρομαντική αγάπη είναι μια εμμονή. Σε καταλαμβάνει. Χάνεις την αίσθηση του εαυτού. Δε μπορείς να σταματήσεις να σκέφτεσαι για ένα άλλο ανθρώπινο πλάσμα. Κάποιος κατασκηνώνει στο κεφάλι σου. Όπως είπε ένας Ιάπωνας ποιητής του όγδοου αιώνα: "Η προσμονή μου δεν είχε χρόνο όταν με κατέλαβε" Άγριος είναι ο έρωτας. Και η εμμονή μπορεί να γίνει χειρότερη όταν μας απορρίπτουν. Έτσι, αυτή τη στιγμή, η Λούσι Μπράουν κι εγώ, οι νευροεπιστήμονες της εργασίας μας, μελετούν τα δεδομένα των ανθρώπων που τοποθετήθηκαν στον μαγνητικό τομογράφο, αμέσως μετά από μια απόρριψη. Ήταν πράγματι πάρα πολύ δύσκολο, να βάζουμε αυτούς τους ανθρώπους στο μηχάνημα, επειδή ήταν σε τόσο κακή κατάσταση. (Γέλια) Εν πάση περιπτώσει, βρήκαμε δραστηριότητα σε τρεις εγκεφαλικές περιοχές. Βρήκαμε δραστηριότητα στην εγκεφαλική περιοχή, στην ίδια ακριβώς εγκεφαλική περιοχή που σχετίζεται με την έντονα ρομαντική αγάπη. Πολύ κακή συμφωνία. Ξέρετε, όταν σε έχουν παρατήσει, το μόνο που θέλεις να κάνεις, είναι να ξεχάσεις αυτό το ανθρώπινο πλάσμα, και να συνεχίσεις τη ζωή σου, αλλά όχι, απλά το αγαπάς περισσότερο. Όπως είπε κάποτε ο ποιητής Τέρενς, ο Ρωμαίος ποιητής, είπε: "Όσο λιγότερη είναι η ελπίδα μου, τόσο πιο θερμή είναι η αγάπη μου". Πράγματι, τώρα ξέρουμε το γιατί. 2.000 χρόνια αργότερα, μπορούμε να το εξηγήσουμε αυτό μέσα στον εγκέφαλο. Το εγκεφαλικό σύστημα, το σύστημα επιβράβευσης των επιθυμιών, των κινήτρων, του πόθου και της εστίασης, γίνεται πιο ενεργό όταν δεν μπορείς να πάρεις αυτό που θέλεις. Σε αυτήν την περίπτωση, το μεγαλύτερο έπαθλο της ζωής: έναν κατάλληλο ερωτικό σύντροφο. Βρήκαμε επίσης δραστηριότητα και σε άλλα τμήματα του εγκεφάλου, σε ένα τμήμα που σχετίζεται με τον υπολογισμό κέρδους και ζημίας. Ξέρετε, βρίσκεσαι ξαπλωμένος εκεί, κοιτάζεις την εικόνα και βρίσκεσαι μέσα σε αυτό το μηχάνημα και υπολογίζεις, ξέρετε, τι δεν πήγε καλά. Πώς; Ξέρετε. Τι έχω χάσει; Η αλήθεια είναι ότι η Λούσι κι εγώ έχουμε ένα αστείο γι' αυτό. Προέρχεται από ένα θεατρικό του Ντέϊβιντ Μάμετ, και είναι δυο απατεώνες στο έργο, και η γυναίκα, εξαπατά τον άνδρα, κι αυτός την κοιτάζει και λέει: "Α, είσαι ένα κακό πόνυ. Δεν πρόκειται να στοιχηματίσω σε σένα". Πράγματι είναι αυτό το κομμάτι του εγκεφάλου, το κέντρο του επικλινή πυρήνα (nucleus accumbens) που ενεργοποιείται και μετράς τα κέρδη και τις ζημίες. Είναι το ίδιο κέντρο που ενεργοποιείται όταν είσαι διατεθειμένος να πάρεις μεγάλα ρίσκα για μεγάλα κέρδη και μεγάλες ζημίες. Τέλος, βρήκαμε δραστηριότητα σε μια εγκεφαλική περιοχή που σχετίζεται με τους ισχυρούς δεσμούς προς άλλο άτομο. Δε θα πρέπει να μας κάνει εντύπωση που άνθρωποι υποφέρουν ανά τον κόσμο και έχουμε τόσα πολλά εγκλήματα πάθους. Όταν έχεις απορριφθεί στον έρωτα, όχι μόνο κατακλύζεσαι από συναισθήματα ρομαντικής αγάπης, αλλά αισθάνεσαι ισχυρό δέσιμο προς το άτομο αυτό. Εξάλλου, αυτό το εγκεφαλικό κύκλωμα της επιβράβευσης λειτουργεί, και νιώθετε έντονη ενέργεια, έντονη εστίαση, έντονο κίνητρο και προθυμία να ρισκάρετε τα πάντα για να κερδίσετε το σπουδαιότερο έπαθλο της ζωής. Τι έμαθα λοιπόν από αυτό το πείραμα που θα ήθελα να το μοιραστώ με τον κόσμο; Κυρίως, έφτασα να σκεφτώ ότι η ρομαντική αγάπη είναι μια παρόρμηση, μια βασική παρόρμηση ζευγαρώματος. Όχι η σεξουαλική παρόρμηση - αυτή σε κάνει να βγεις εκεί έξω αναζητώντας μια ολόκληρη γκάμα ερωτικών συντρόφων. Η ρομαντική αγάπη σου επιτρέπει να εστιάζεις την ενέργεια του ζευγαρώματος σε έναν κάθε φορά, να διαφυλάττεις την ενέργεια του ζευγαρώματος και να ξεκινάς τη διαδικασία, με αυτό το ένα άτομο. Σκέφτομαι όλη την ποίηση που έχω διαβάσει για τη ρομαντική αγάπη, και αυτό που τη συνοψίζει καλύτερα είναι κάτι που ειπώθηκε από τον Πλάτωνα πάνω από 2.000 χρόνια πριν. Είπε: "Ο Θεός του έρωτα ζει σε κατάσταση ανάγκης. Είναι μια ανάγκη. Είναι μια παρόρμηση. Είναι μια ομοιοστατική ανισορροπία. Όπως η πείνα και η δίψα, είναι σχεδόν αδύνατον να εξαλειφθεί". Έχω φτάσει να πιστεύω ότι η ρομαντική αγάπη είναι μια εξάρτηση: Μια υπέροχη εξάρτηση όταν πηγαίνει καλά και μια άκρως τραγική εξάρτηση όταν εξελίσσεται άσχημα. Και πράγματι έχει όλα τα χαρακτηριστικά της εξάρτησης. Εστιάζεις στο άτομο, το σκέφτεσαι μανιωδώς, το ποθείς και διαστρέφεις την πραγματικότητα, τη διάθεσή σου να πάρεις μεγάλα ρίσκα για κερδίσεις αυτό το άτομο. Έχει τα τρία κύρια χαρακτηριστικά της εξάρτησης. Εθισμό - θέλετε να βλέπετε το άτομο όλο και περισσότερο - εσωστρέφεια και τέλος, υποτροπή. Έχω μια φίλη που τώρα ξεπερνά έναν απαίσιο ερωτικό δεσμό, είναι τώρα περίπου οκτώ μήνες που άρχισε να νιώθει καλύτερα. Οδηγούσε με το αυτοκίνητό της τις προάλλες, και έξαφνα άκουσε ένα τραγούδι στο ραδιόφωνο του αυτοκινήτου που της θύμισε αυτόν τον άνδρα. Και αυτή -όχι μόνον ο πόθος γύρισε αστραπιαία, αλλά χρειάστηκε να σταματήσει στην άκρη του δρόμου και να κλάψει. Έτσι ένα πράγμα που θέλω να δει η ιατρική κοινότητα, και η νομική κοινότητα, ακόμη και η φοιτητική κοινότητα, να δουν αν μπορούν να καταλάβουν ότι στ' αλήθεια η ρομαντική αγάπη είναι μια από τις πιο εθιστικές ουσίες πάνω στη Γη. Θα ήθελα επίσης να πω στον κόσμο ότι και τα ζώα ερωτεύονται. Δεν υπάρχει ζώο πάνω σ' αυτόν τον πλανήτη που να ζευγαρώνει με ό,τι βρεθεί μπροστά του. Πολύ μεγάλος ή μικρός, πολύ ατημέλητος, πολύ κουτός, και δε θα το κάνουν. Εκτός κι αν είσαι αιχμάλωτος σε ένα κλουβί εργαστηρίου - και ξέρετε, όταν περνάς όλη τη ζωή σου μέσα σε ένα μικρό κουτί, δε θα είσαι πολύ εκλεκτικός με ποιον κάνεις σεξ - αλλά έχω εξετάσει εκατοντάδες είδη, και παντού στην άγρια φύση, τα ζώα έχουν προτιμήσεις. Στην πραγματικότητα οι ηθολόγοι το ξέρουν αυτό. Υπάρχουν πάνω από οκτώ λέξεις γι' αυτό που αποκαλούν ζωική επιλεκτικότητα: επιλεκτική ερωτοτροπία, επιλογή συντρόφου, επιλογή του θηλυκού, σεξουαλική επιλογή. Πράγματι, υπάρχουν τρία ακαδημαϊκά άρθρα στα οποία μελετήθηκε αυτή η έλξη, που μπορεί να διαρκέσει ένα δευτερόλεπτο, αλλά είναι καθορισμένη έλξη, και είτε εμπλέκεται αυτό το ίδιο τμήμα του εγκεφάλου, αυτό το σύστημα επιβράβευσης, είτε τα χημικά αυτού του συστήματος. Στην πραγματικότητα πιστεύω πως αυτή η έλξη μπορεί να είναι στιγμιαία - μπορείτε να δείτε έναν ελέφαντα να ψάχνει άμεσα για άλλον ελέφαντα. Πιστεύω πως αυτή είναι η πραγματική καταγωγή αυτού που εμείς αποκαλούμε "έρωτα με την πρώτη ματιά". Οι άνθρωποι συχνά με ρωτούν εάν αυτά που γνωρίζω για τον έρωτα τον έχουν χαλάσει για μένα. Κι εγώ απλά απαντώ: ελάχιστα. Μπορεί να γνωρίζεις κάθε συστατικό ενός κομματιού κέικ σοκολάτας, αλλά όταν έπειτα κάθεσαι και το τρως, μπορείς να νιώσεις την ίδια χαρά. Φυσικά κάνω τα ίδια λάθη που κάνει ο καθένας, αλλά έχει αλήθεια βαθύνει την κατανόησή μου και τη συμπόνοια μου, για κάθε ανθρώπινη ζωή. Εδώ που τα λέμε, στη Νέα Υόρκη, πιάνω συχνά τον εαυτό μου να κοιτάζει παιδικά καροτσάκια και να λυπάται το βρέφος, και κάποιες φορές όντως αισθάνομαι λύπη για το κοτόπουλο στο πιάτο μου, όταν σκέφτομαι πόσο ισχυρό είναι αυτό το εγκεφαλικό σύστημα. Το νεότερο πείραμά μας, οργανώθηκε από το συνεργάτη μου, Αρτ Άρον, ο οποίος έβαλε ανθρώπους που δηλώνουν ότι είναι ακόμη ερωτευμένοι σε μακροπρόθεσμους δεσμούς, στον Λειτουργικό μαγνητικό τομογράφο (fMRI). Βάλαμε ως τώρα πέντε άτομα, και πράγματι βρήκαμε το ίδιο πράγμα. Δεν λένε ψέμματα. Οι εγκεφαλικές περιοχές που σχετίζονται με την έντονη ρομαντική αγάπη, ενεργοποιούνται ακόμη, 25 χρόνια μετά. Υπάρχουν πολλά ερωτήματα ακόμα που μένει να απαντηθούν και να ερωτηθούν για τη ρομαντική αγάπη. Το ερώτημα στο οποίο εργάζομαι αυτή τη στιγμή και θα σας μιλήσω γι' αυτό για λίγο πριν τελειώσω, είναι το γιατί ερωτευόμαστε ένα άτομο κι όχι κάποιο άλλο. Δε θα περνούσε ποτέ από το μυαλό μου αυτό το ερώτημα, αλλά το match.com, η διαδικτυακή σελίδα γνωριμιών, ήρθε σε μένα πριν τρία χρόνια και με ρώτησε γι' αυτό. Και είπα πως δεν ήξερα. Ξέρω τι συμβαίνει στον εγκέφαλο, όταν ερωτεύεσαι πραγματικά, αλλά δεν ξέρω γιατί ερωτεύεσαι ένα άτομο αντί για κάποιο άλλο. Έτσι τα τρία τελευταία χρόνια, ασχολήθηκα μ' αυτό. Υπάρχουν πολλοί λόγοι που ερωτεύεσαι κάποιον και όχι κάποιον άλλον, που οι ψυχολόγοι μπορούν να σας πουν. Τείνουμε να ερωτευόμαστε κάποιον του ίδιου κοινωνικό-οικονομικού περιβάλλοντος, του ίδιου γενικού επιπέδου ευφυίας, του ίδιου γενικού επιπέδου ομορφιάς, των ίδιων θρησκευτικών αξιών. Η παιδική ηλικία σίγουρα παίζει κάποιο ρόλο αλλά κανείς δεν ξέρει με ποιο τρόπο. Μέχρις εδώ αυτά γνωρίζουν. Όχι, δε βρήκαν ποτέ με ποιο τρόπο δύο προσωπικότητες ταιριάζουν μαζί ώστε να φτιάξουν έναν καλό δεσμό. Έτσι, άρχισα να σκέφτομαι ότι ίσως η βιολογία σας, σας έλκει προς κάποια άτομα, αντί για κάποια άλλα. Συνέταξα ένα ερωτηματολόγιο για να δω σε ποιο βαθμό εκφράζετε τη ντοπαμίνη σας, τη σεροτονίνη, τα οιστρογόνα και την τεστοστερόνη σας. Νομίζω πως έχουμε αναπτύξει τέσσερις ευρείς τύπους προσωπικοτήτων που σχετίζονται με το ποσοστό αυτών των τεσσάρων χημικών μέσα στον εγκέφαλο. Σε αυτό τον ιστοχώρο διαδικτυακών γνωριμιών που δημιούργησα, που ονομάζεται chemistry.com, πρώτα σας ρωτώ μια σειρά ερωτήσεων για να δω σε ποιο βαθμό εκφράζετε αυτά τα χημικά, και παρατηρώ, ποιος διαλέγει ποιον να ερωτευτεί. 3.7 εκατομμύρια άνθρωποι συμπλήρωσαν το ερωτηματολόγιο στην Αμερική και περίπου 600.000 άνθρωποι, το συμπλήρωσαν από 33 άλλες χώρες. Συγκρίνω αυτή τη στιγμή τα δεδομένα, και σε κάποιο βαθμό -πάντα θα υπάρχει μαγεία στον έρωτα, αλλά πιστεύω πως θα έρθω πιο κοντά στην κατανόηση του γιατί μπαίνοντας σε ένα δωμάτιο όπου όλοι προέρχονται από το περιβάλλον σας, έχουν το ίδιο γενικό επίπεδο ευφυίας, το ίδιο γενικό επίπεδο ομορφιάς, και δεν νιώθετε έλξη για όλους. Νομίζω πως υπάρχει βιολογία σ' αυτό. Πιστεύω πως θα καταλήξουμε τα επόμενα χρόνια να καταλάβουμε όλων των ειδών τους εγκεφαλικούς μηχανισμούς που μας έλκουν σε κάποιο άτομο, αντί για κάποιο άλλο. Έτσι θα κλείσω με αυτό. Αυτοί είναι οι μεγαλύτεροι άνθρωποι μου. Ο Φόκνερ είπε κάποτε: "Το παρελθόν δεν έχει πεθάνει, δεν είναι καν παρελθόν". Πράγματι κουβαλάμε πολλά από το παρελθόν μας, στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Έτσι υπάρχει ένα πράγμα που με κάνει να αναζητώ την κατανόηση της ανθρώπινης φύσης, κι αυτό εδώ μου το θυμίζει. Αυτές είναι δύο γυναίκες. Οι γυναίκες τείνουν να αντιλαμβάνονται την οικειότητα διαφορετικά από τους άνδρες. Οι γυναίκες αντιλαμβάνονται την οικειότητα μιλώντας πρόσωπο με πρόσωπο. Περιστρεφόμαστε η μια γύρω απ' την άλλη, κάνουμε αυτό που ονομάζουμε "αγκυροβόλο βλέμμα" και συζητάμε. Αυτό είναι οικειότητα για τις γυναίκες. Πιστεύω πως προέρχεται από τα εκατομμύρια χρόνια που κρατούσαμε το μωρό μπροστά στο πρόσωπό μας, το καλοπιάναμε, το επιπλήτταμε, το εκπαιδεύαμε με λέξεις. Οι άνδρες τείνουν να αντιλαμβάνονται την οικειότητα, πλάι-πλάι. (Γέλια) Μόλις ένας άντρας κοιτάξει στα μάτια, ο άλλος κοιτάζει μακριά. (Γέλια) Πιστεύω πως προέρχεται από εκατομμύρια χρόνια που στέκονταν πίσω απ' αυτό - κάθονταν πίσω από ένα θάμνο, κοιτάζοντας ίσια μπροστά, προσπαθώντας να χτυπήσουν το βουβάλι στο κεφάλι με μια πέτρα. (Γέλια) Πιστεύω πως για εκατομμύρια χρόνια οι άνδρες έρχονταν αντιμέτωποι με τους εχθρούς τους, και κάθονταν πλάι-πλάι με τους φίλους τους. Έτσι το τελευταίο μου σχόλιο είναι αυτό: Ο έρωτας υπάρχει μέσα μας. Είναι βαθιά εγκατεστημένος στον εγκέφαλο. Η πρόκληση είναι να καταλάβουμε ο ένας τον άλλο. Ευχαριστώ. (Χειροκρότημα)

Η Helen Fisher μας λέει γιατί αγαπάμε και απατάμε

		ΟΜΙΛΙΑ της Helen Fisher (Έλεν Φίσερ) στο TED (Technology-Τεχνολογία, Entertainment-Ψυχαγωγία, Design-Σχεδίαση) με τίτλο: «Γιατί αγαπάμε και απατάμε». Φεβρουάριος 2006   ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΩΝ ΥΠΟΤΙΤΛΩΝ Θα ήθελα σήμερα να μιλήσω για τις δύο μεγαλύτερες τάσεις του επερχόμενου αιώνα και ίσως των επόμενων 10.000 ετών. Αλλά θέλω να ξεκινήσω με τη δουλειά μου στη ρομαντική αγάπη, γιατί είναι η πιο πρόσφατη δουλειά μου. Αυτό που έκανα εγώ και οι συνεργάτες μου ήταν να εξετάσουμε 32 ανθρώπους που ήταν τρελά ερωτευμένοι με ένα μαγνητικό τομογράφο. 17 που ήταν τρελά ερωτευμένοι και ο έρωτάς τους είχε ανταπόκριση και 15 που ήταν τρελά ερωτευμένοι και είχαν μόλις απορριφθεί. Θέλω να σας μιλήσω πρώτα γι αυτό και μετά να συνεχίσω με το πως νομίζουμε ότι η αγάπη θα εξελιχθεί. "Τι είναι το να αγαπάς" είπε ο Σαίξπηρ. Νομίζω ότι οι πρόγονοί μας - τα ανθρώπινα όντα άρχισαν να αναρωτιούνται γι αυτό το θέμα από τότε που καθόταν γύρω από φωτιές ή ξαπλωμένοι κοίταζαν τα αστέρια ένα εκατομμύριο χρόνια πριν. Ξεκίνησα προσπαθώντας να καταλάβω τι είναι η ρομαντική αγάπη εξετάζοντας τα ερευνητικά δεδομένα των τελευταίων 45 ετών - μόνο από το χώρο της ψυχολογίας και, όπως φάνηκε, υπάρχει μια πολύ συγκεκριμένη ομάδα πραγμάτων που συμβαίνουν όταν ερωτευόμαστε. Το πρώτο πράγμα που γίνεται είναι αυτό που ονομάζω - το άτομο αρχίζει να ασχολείται μ' αυτό που ονομάζω "ειδικό νόημα." Ένας οδηγός φορτηγού κάποτε μου είπε, "Ο κόσμος είχε ένα καινούριο κέντρο, και το κέντρο αυτό ήταν η Μαίρη-Άννα." Ο Τζωρτζ Μπέρναρντ Σω το είπε λίγο διαφορετικά. Είπε, "Αγάπη είναι η υπερτίμηση των διαφορών μιας γυναίκας από μια άλλη." Και πράγματι, αυτό είναι που κάνουμε. (γέλια) Και μετά απλά επικεντρωνόμαστε σ' αυτό το πρόσωπο. Μπορούμε να κάνουμε κατάλογο για το τι δεν μας αρέσει σ' αυτό αλλά στη συνέχεια τα ξεχνάμε όλα και συνεχίζουμε. Ο Τσώσερ είπε "Η αγάπη είναι τυφλή." Προσπαθώντας να κατανοήσω τη ρομαντική αγάπη Αποφάσισα να διαβάσω ποίηση απ' όλο τον κόσμο και θα ήθελα να σας απαγγείλω ένα πολύ σύντομο ποίημα από την Κίνα του 18ου αιώνα, γιατί είναι ένα σχεδόν τέλειο παράδειγμα ενός άντρα που είναι ολοκληρωτικά αφοσιωμένος σε μια συγκεκριμένη γυναίκα. Είναι σαν να είστε τρελά ερωτευμένος με κάποια και περπατάτε προς το αυτοκίνητό της. Το αυτοκίνητό της είναι διαφορετικό από κάθε άλλο παρκαρισμένο αυτοκίνητο. Το ποτήρι που πίνει κρασί είναι διαφορετικό από το ποτήρι κάθε άλλου καλεσμένου. Και, στην περίπτωση του ποιήματος, ο άντρας έχει αγκιστρωθεί σε ένα στρώμα από μπαμπού. Πάει κάπως έτσι. Και είναι γραμμένο από τον Γουάν Τσεν: "Δεν μπορώ να αντέξω να ξαναμαζεψω αυτό το στρώμα. Το βράδυ που σε έφερα σπίτι, σε είδα να το ξετυλίγεις." Αγκιστρώθηκε στο στρώμα, πιθανόν γιατί ανέβαζε τη δραστηριότητα της ντοπαμίνης στον εγκέφαλό του, όπως συμβαίνει σε όλους μας. Αλλά έτσι κι αλλιώς, όχι μόνο το πρόσωπο που μας ενδιαφέρει αποκτά ιδιαίτερο νόημα, εστιάζουμε την προσοχή μας σ' αυτό. Τους μεγαλοποιούμε. Αποκτούμε υπερβολική ενέργεια. Όπως παρατήρησε ένας Πολυνήσιος, "Αισθανόμουν ότι μπορούσα να πηδήξω στον ουρανό." Μένουμε ξάγρυπνοι. Περπατάμε μέχρι το πρωί. Αισθανόμαστε αγαλλίαση όταν τα πράγματα πηγαίνουν καλά, και πέφτουμε σε απόγνωση όταν τα πράγματα πηγαίνουν άσχημα. Αληθινή εξάρτηση απ' αυτό το πρόσωπο. Ένας επιχειρηματίας από τη Νέα Υόρκη που είπε κάποτε, "Ότι της άρεσε, μου άρεσε." Απλό. Η ρομαντική αγάπη είναι πολύ απλή. Γινόμαστε εξαιρετικά σεξουαλικά κτητικοί. Ξέρετε, αν κάνουμε σεξ με κάποιον περιστασιακά δεν ενδιαφερόμαστε στ' αλήθεια αν έχει και άλλες ευκαιριακές επαφές. Αλλά από τη στιγμή που ερωτευόμαστε, γινόμαστε εξαιρετικά κτητικοί. Νομίζω ότι αυτό είναι Δαρβίνειο - υπάρχει ένας Δαρβίνειος στόχος σ' αυτό. Ο στόχος είναι να ενωθούν δύο άνθρωποι με τέτοια δύναμη ώστε να μπορέσουν αν μεγαλώσουν τα μωρά τους ως ομάδα. Αλλά τα κύρια χαρακτηριστικά της ρομαντικής αγάπης είναι ο έντονος πόθος, ένας έντονος πόθος για το συγκεκριμένο άτομο, όχι μόνο σεξουαλικά, αλλά συναισθηματικά. Και θέλουμε - θα ήταν ωραίο να κάνουμε σεξ μαζί του, αλλά θέλουμε να μας τηλεφωνεί, να μας καλεί να βγούμε, κλπ. Να μας λέει ότι μας αγαπάει. Το άλλο κύριο χαρακτηριστικό είναι το κίνητρο. Η μηχανή στον εγκέφαλό μας παίρνει στροφές και θέλουμε αυτό το άτομο. Και τελευταίο, αλλά όχι αμελητέο, είναι μια έμμονη ιδέα. Όταν περάσα τους ερωτευμένους από τον τομογράφο, πριν τους περάσω θα τους ρωτούσα καθε ήδους ερώτηση. Αλλά η πιο σημαντική ερώτηση ήταν πάντα η ίδια. Ήταν "Τι ποσοστό της ημέρας και της νύχτας σκέφτεσαι αυτό το πρόσωπο;" Και πράγματι απαντούσαν, "Όλη μέρα. Όλη νύχτα. Δεν μπορώ να στατατήσω να τον/την σκέφτομαι." Και μετά, η τελευταία ερώτηση που ρωτούσα ... Πάντα έπρεπε να προετοιμαστώ για να ρωτήσω αυτή την ερώτηση, γιατί δεν είμαι ψυχολόγος. Δεν δουλεύω με ανθρώπους που ζουν κάποια τραυματική εμπειρία. Και η τελική μου ερώτηση ήταν πάντα η ίδια. Ρωτούσα, "Θα πέθαινες γι' αυτόν ή γι' αυτήν;" Και, πράγματι, οι άνθρωποι αυτοί απαντούσαν "Ναι!" σαν να τους είχα ζητήσει να μου δώσουν το αλάτι. Με συγκλόνισε αυτό. Μελετήσαμε, λοιπόν, τους εγκεφάλους τους καθώς κοιτούσαν μια φωτογραφία της αγαπημένης τους και καθώς κοιτούσαν μια ουδέτερη φωτογραφία, με μια ενδιάμεση διαδικασία διάσπασης της προσοχής τους. Ώστε να βρούμε - να δούμε τον ίδιο εγκέφαλο όταν βρισκόταν σε κατάσταση διέγερσης και όταν βρισκόταν σε κατάσταση ηρεμίας. Και βρήκαμε δραστηριότητα σε πολλές περιοχές του εγκεφάλου. Μάλιστα, μια από τις πιο σημαντικές ήταν η περιοχή του εγκεφάλου που ενεργοποιείται όταν αισθανόμαστε τη διέγερση της κοκαΐνης. Και πράγματι, αυτό ακριβώς συμβαίνει. Άρχισα να συνειδητοποιώ ότι η ρομαντική αγάπη δεν είναι συναίσθημα. Μάλιστα, πάντα σκεφτόμουν ότι ήταν μια σειρά από συναισθήματα από το υψηλότερο έως το πιο χαμηλό. Αλλά στην πραγματικότητα είναι μια βιολογική ορμή. Προέρχεται από την κινητήρια δύναμη του νου, το τμήμα αυτό που θέλει, που λαχταρά. Το είδος του νου - τμήμα του νου - όταν απλώνουμε το χέρι να πιάσουμε ένα κομμάτι σοκολάτα, όταν θέλουμε να πάρουμε προαγωγή στη δουλειά. Η δύναμη που κινεί τον εγκέφαλο. Είναι μια βιολογική ορμή. Και μάλιστα, νομίζω ότι είναι δυνατότερη από την σεξουαλική ορμή. Ξέρετε, αν ζητήσετε από κάποιον να κάνει έρωτα μαζί σας και σας απαντήσει "Όχι ευχαριστώ." σίγουρα δεν θα αυτοκτονήσετε ή θα πέσετε σε κλινική κατάθλιψη. Αλλά σίγουρα, σε όλο τον κόσμο, άνθρωποι που βιώνουν απόρριψη στην αγάπη σκοτώνουν γι' αυτό. Οι άνθρωποι ζουν για την αγάπη. Σκοτώνουν για την αγάπη. Πεθαίνουν για την αγάπη. Έχουν τραγούδια, ποιήματα, μυθιστορήματα, γλυπτά, πίνακες, μύθους, θρύλους. Σε περισσότερες από 175 κοινωνίες, οι άνθρωποι έχουν αφήσει μαρτυρίες αυτού του πανίσχυρου συστήματος στον εγκέφαλο. Έφτασα να πιστεύω ότι είναι ένα από τα πιο ισχυρά συστήματα στη γη τόσο για απέραντη ευχαρίστηση όσο και για απύθμενη θλίψη. Και επίσης έχω βγάλει το συμπέρασμα ότι είναι ένα από τρία, βασικά διαφορετικά εγκεφαλικά συστήματα που εξελίχθηκαν μέσα από τη διαδικασία του ζευγαρώματος και της αναπαραγωγής. Το ένα είναι η παρόρμηση για σεξ, η επιθυμία για σεξουαλική ικανοποίηση. Ο Γ. Χ. Ώντεν το αποκάλεσε μια "ανυπόφορη φαγούρα," και πράγματι, αυτό ακριβώς είναι. Μας ενοχλεί λίγο, όπως όταν πεινάμε. Το δεύτερο από αυτά τα τρία συστήματα είναι η ρομαντική αγάπη, αυτός ο ενθουσιασμός, η έμμονη ιδέα της πρώτης αγάπης. Και το τρίτο εγκεφαλικό σύστημα είναι η προσκόληση, αυτή η αίσθηση ηρεμίας και ασφάλειας που αισθανόμαστε με τον μόνιμο σύντροφο. Και νομίζω ότι η σεξουαλική παρόρμηση εξελίχθηκε για να μας φέρει μέχρι αυτό το σημείο, ψάχνοντας μέσα σε έναν αριθμό συντρόφων. Ξέρετε, το αισθανόμαστε όταν απλά οδηγούμε το αυτοκίνητό μας. Μπορεί να μην είναι εστιασμένο σε κανέναν. Νομίζω ότι η ρομαντική αγάπη εξελίχθηκε για να μας δώσει τη δυνατότητα να εστιάσουμε την ενέργεια για ζευγάρωμα σε ένα μόνο άτομο κάθε φορά, εξοικονομώντας έτσι χρόνο και ενέργεια. Και νομίζω ότι η προσκόλληση, το τρίτο εγκεφαλικό σύστημα, εξελίχθηκε ώστε να μπορούμε να ανεχόμαστε το σύντροφό μας - (γέλια) - τουλάχιστον για όσο χρειάζεται να μεγαλώσουμε τα παιδιά ως ζευγάρι. Έτσι, με αυτή την εισαγωγή, θέλω να προχωρήσω στη συζήτηση δύο από τις πιο έντονες κοινωνικές τάσεις. Τη μια των τελευταίων 10.000 ετών και την άλλη - σίγουρα των τελευταίων 25 ετών - που πρόκειται να έχουν αντίκτυπο σ' αυτά τα τρία διαφορετικά εγκεφαλικά συστήματα, την επιθυμία για σεξ, την ρομαντική αγάπη και την προσκόλληση σε ένα σύντροφο. Η πρώτη είναι οι εργαζόμενες γυναίκες, η είσοδός τους στον εργασιακό χώρο. Εξέτασα 150 - 130 κοινωνίες μέσα από τα δημογραφικά στοιχεία των Ενωμένων Εθνών. Και παντού στον κόσμο, σε 129 από τις 130, οι γυναίκες όχι μόνο εισέρχονται στην αγορά εργασίας - μερικές φορές πολύ πολύ αργά αλλά κινούνται και σιγά σιγά κλείνουν την ψαλίδα μεταξύ αντρών και γυναικών σε σχέση με την οικονομική ισχύ, την υγεία και την παιδεία. Είναι πολύ αργή διαδικασία. Για κάθε τάση - στον πλανήτη, υπάρχει η αντίθετη τάση. Όλοι το γνωρίζουμε αυτό, αλλά - η παλιά Αραβική παροιμία. Οι Άραβες λένε "Τα σκυλιά μπορεί να γαβγίζουν, αλλά το καραβάνι προχωράει." Και πραγματικά, το καραβάνι προχωράει. Οι γυναίκες προωθούνται ξανά στην αγορά εργασίας. Και λέω ξανά στην αγορά εργασίας γιατί αυτό δεν είναι κάτι καινούριο. Για εκατομμύρια χρόνια, στα λιβάδια της Αφρικής , οι γυναίκες πήγαιναν στη δουλειά να μαζέψουν τα λαχανικά τους. Επέστρεφαν στο σπίτι με το 60 έως 80% του βραδινού γεύματος. Η οικογένεια του διπλού εισοδήματος ήταν το πρότυπο. Και οι γυναίκες θεωρούνταν εξίσου ισχυρές οικονομικά, κοινωνικά και σεξουαλικά όσο οι άντρες. Εν συντομία, στην πραγματικότητα κινούμαστε εμπρός προς το παρελθόν. Τότε, η χειρότερη εφεύρεση της γυναίκας ήταν το αλέτρι. Με την επαρχή της γεωργίας του αλετριού, ο ρόλος των αντρών έγινε πολύ ισχυρός. Οι γυναίκες έχασαν τις αρχαίες δουλειές τους ως συλλέκτριες, αλλά στη συνέχεια, με την βιομηχανική και την μετά-βιομηχανική επανάσταση εισέρχονται πάλι στην αγορά εργασίας. Εν συντομία, αποκτούν τη θέση που είχαν εκατομμύρια χρόνια πριν. 10.000 χρόνια πριν, 100.000 χρόνια πριν. Βλέπουμε τώρα μια από τις πιο αξιοσημείωτες παραδόσεις στην ιστορία του ανρθώπινου ζώου. Και πρόκειται να έχει αντίκτυπο. Συνήθως κάνω ολόκληρη εισήγηση για τον αντίκτυπο των γυναικών στην επιχειρηματική κοινότητα. Θα πω μόνο ένα-δυο πράγματα, και μετά θα συνεχίσω με το σεξ και την αγάπη. Υπάρχουν πολλές διαφορές μεταξύ των δύο φύλων, όποιος νομίζει ότι οι άντρες και οι γυναίκες είναι όμοιοι απλά δεν είχε ένα αγόρι και ένα κορίτσι. Δεν ξέρω γιατί θέλουν να νομίζουν ότι οι άντρες και οι γυναίκες είναι όμοιοι. Έχουμε πολλά κοινά, αλλά υπάρχουν και πολλά που δεν είμαστε - δεν έχουμε κοινά. Είμαστε - με τα λόγια του Τεντ Χιούζ, "Νομίζω ότι έχουμε φτιαχτεί να είμαστε - είμαστε σαν δύο πόδια. Χρειαζόμαστε ο ένας τον άλλον για να προχωρήσουμε." Αλλά δεν εξελιχθήκαμε να έχουμε τον ίδιο εγκέφαλο. Και βρίσκουμε όλο και περισσότερες διαφορές στον εγκέφαλο ανάμεσα στα δύο φύλα. Θα χρησιμοποιήσω μόνο δύο από αυτές και θα συνεχίσω με το σεξ και την αγάπη. Μια από αυτές είναι η ομιλία. Οι γυναίκες μπορούν να μιλάνε. Η ικανότητα των γυναικών να βρουν τη σωστή λέξη γρήγορα, η σωστή άρθρωση αυξάνεται στο μέσο του έμμηνου κύκλου, όταν τα οιστρογόνα είναι ανεβασμένα. Αλλά ακόμα και τις ημέρες της έμμηνης ρύσης, είναι καλύτερες από τον μέσο άντρα. Οι γυναίκες μπορούν να μιλάνε. Το κάνουν αυτό εδώ και εκατομμύρια χρόνια, οι λέξεις είναι τα εργαλεία των γυναικών. Κρατούσαν το μωρό μπροστά στο πρόσωπό τους, καλοπιάντοντάς το, επιπλήτοντάς το, εκπαιδεύοντάς το με λέξεις. Και, πραγματικά, εξελίσσονται σε μια ισχυρή δύναμη. Ακόμα και σε μέρη όπως η Ινδία και η Ιαπωνία, που οι γυναίκες δεν ενεργοποιούνται γρήγορα στην κανονική αγορά εργασίας, ενεργοποιούνται στη δημοσιογραφία. Και νομίζω ότι η τηλεόραση είναι σαν μια οικουμενική εστία. Καθόμαστε όλοι γύρω της και διαμορφώνει τη σκέψη μας. Σχεδόν πάντοτε, όταν εμφανίζομαι στην τηλεόραση, οι παραγωγοί που με καλούν, που διαπραγματεύονται τι θα πούμε, είναι γυναίκες. Μάλιστα, ο Σολζενίτσιν είπε κάποτε, "Το να έχεις ένα μεγάλο συγγραφέα είναι σα να έχεις μια άλλη κυβέρνηση." Σήμερα, το 54% των ανθρώπων που είναι συγγραφείς στην Αμερική είναι γυναίκες. Είναι ένα από τα πολλά, πολλά χαρακτηριστικά που έχουν οι γυναίκες και που θα φέρουν στην αγορά εργασίας. Έχουν καταπληκτικές δεξιότητες με τους ανθρώπους, δεξιότητες διαπραγμάτευσης. Είναι εξαιρετικά δημιουργικές. Τώρα ξέρουμε τα στοιχεία του εγκεφάλου για τη φαντασία, τον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό. Έχουν την τάση να σκέφτονται πολύπλοκα. Επειδή τα θηλυκά μέρη του εγκεφάλου είναι καλύτερα συνδεδεμένα, έχουν την τάση να συλλέγουν περισσότερα δεδομένα όταν σκέφτονται, να τα τοποθετούν σε πιο σύνθετα σχήματα, βλέπουν περισσότερες επιλογές και αποτελέσματα. Έχουν την τάση να σκέφτονται σε πλαίσια, ολιστικά, αυτό που αποκαλώ πολύπλοκη σκέψη. Οι άντρες έχουν την τάση - και αυτά είναι μέσοι όροι - να αφήνουν απέξω ότι θεωρούν ως μη σχετικό, εστιάζουν σ' αυτό που κάνουν και προχωρούν με ένα βήμα προς βήμα σύστημα σκέψης. Και οι δύο τρόποι σκέψης είναι εξίσου καλοί. Χρειαζόμαστε και τους δύο για να προχωρήσουμε. Άλλωστε, υπάρχουν περισσότεροι άντρες ευφυΐες στον κόσμο. Όταν - και υπάρχουν περισσότεροι άντρες ηλίθιοι στον κόσμο. (γέλια) Όταν ο αντρικός εγκέφαλος δουλεύει καλά, δουλεύει εξαιρετικά καλά. Και εγώ - αυτό που αλήθεια νομίζω ότι κάνουμε είναι, οδεύουμε προς μια συνεταιριστική κοινωνία, μια κοινωνία όπου τα ταλέντα και των ανδρών και των γυναικών γίνονται κατανοητά και εκτιμούνται και αξιοποιούνται. Αλλά πραγματικά, η είσοδος των γυναικών στην αγορά εργασίας έχει τεράστιες συνέπειες για το σεξ, τον έρωτα και την οικογενειακή ζωή. Πρώτα απ' όλα, οι γυναίκες αρχίζουν να εκφράζουν τη σεξουαλικότητά τους. Πάντα εκπλήσσομαι όταν με ρωτάνε, "Γιατί οι άντρες είναι τόσο άπιστοι;" Και απαντάω, "Γιατί νομίζετε ότι οι άντρες είναι περισσότερο άπιστοι από τις γυναίκες;" "Καλά, - οι άντρες είναι περισσότερο άπιστοι!" Και ρωτάω, "Με ποιόν νομίζετε ότι κοιμούνται αυτοί οι άντρες;" Και - απλά μαθηματικά! (γέλια) Τέλος πάντων. Στο δυτικό κόσμο τα μικρά κορίτσια ξεκινούν - οι γυναίκες κάνουν σεξ σε μικρότερη ηλικία, έχουν περισσότερους συντρόφους, εκφράζουν λιγότερη απογοήτευση για τους συντρόφους τους, παντρεύονται αργότερα, κάνουν λιγότερα παιδιά, διαλύουν κακούς γάμους για καλύτερους. Βλέπουμε την άνοδο της θηλυκής σεξουαλικής έκφρασης. Και, πράγματι, για άλλη μια φορά οδεύουμε προς μια σεξουαλική έκφραση που πιθανόν είδαμε στα λιβάδια της Αφρικής ένα εκατομμύριο χρόνια πριν, γιατί αυτή είναι η σεξουαλική έκφραση που βλέπουμε σε κοινωνίες κυνηγών και γεωργών σήμερα. Επίσης επιστρέφουμε σε μια αρχαία μορφή ισότητας στο γάμο. Λένε ότι ο 21ος αιώνας πρόκειται να είναι ο αιώνας του ονομαζόμενου "συμμετρικού γάμου," ή του "καθαρού γάμου," ή του "συντροφικού γάμου." Αυτός είναι ένας γάμος μεταξύ ίσων, που εξελίσσεται σε ένα σχήμα εξαιρετικά συμβατό με το αρχαίο ανθρώπινο πνεύμα. Επίσης παρατηρούμε την άνοδο της ρομαντικής αγάπης. 91% των Αμερικανών γυναικών και 86% των Αμερικανών αντρών δεν θα παντρευόταν κάποιον που έχει όλα τα χαρακτηριστικά του τέλειου συντρόφου αν δεν ήταν ερωτευμένοι με το πρόσωπο αυτό. Οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο, σε μια μελέτη 37 κοινωνιών, θέλουν να είναι ερωτευμένοι με τον άνθρωπο που θα παντρευτούν. Πράγματι, οι γάμοι από συνοικέσιο οδεύουν προς αποκλεισμό από την ζωή μας. Ακόμα, πιστεύω ότι οι γάμοι ίσως γίνουν πιο σταθεροί λόγω του δεύτερης παγκόσμιας τάσης. Η πρώτη είναι η είσοδος των γυναικών στην αγορά εργασίας, η δεύτερη είναι ο πληθυσμός που γερνάει. Λένε ότι τώρα στην Αμερική, ως μέση ηλικία πρέπει να θεωρούνται τα 85. Γιατί σ' αυτή την κατηγορία των 76 έως 85, μόνο - ως και 40% των ανθρώπων δεν έχουν κανένα πρόβλημα υγείας. Άρα βλέπουμε ότι υπάρχει μια προέκταση της μέσης ηλικίας. Και κοίταξα - σε ένα από τα βιβλία μου, κοίταξα στα στοιχεία διαζυγίων σε 58 χώρες. Και όπως φαίνεται, όσο μεγαλώνει κανείς, τόσο λιγοστεύουν οι πιθανότητες διαζυγίου. Έτσι τώρα, το ποσοστό διαζυγίων στην Αμερική είναι σταθερό, και φαίνεται ότι αρχίζει να πέφτει. Ίσως πέσει ακόμα περισσότερο. Ακόμα θα έλεγα ότι με το Βιάγκρα, αντικατάσταση οιστρογόνων, ισχίων και τις απίστευτα ενδιαφέρουσες γυναίκες - οι γυναίκες ποτέ δεν ήταν τόσο ενδιαφέρουσες όσο τώρα. Ποτέ πριν στον πλανήτη οι γυναίκες δεν ήταν τόσο μορφωμένες, τόσο ενδιαφέρουσες, τόσο ικανές. Και ειλικρινά πιστεύω ότι αν ποτέ ήταν κάποια περίοδος στην ανθρώπινη εξέλιξη που είχαμε την ευκαιρία να κάνουμε έναν καλό γάμο, η στιγμή αυτή είναι τώρα. Ωστόσο, υπάρχουν όλων των ειδών οι επιπλοκές σ' αυτό. Σ' αυτά τα τρία εγκεφαλικά συστήματα, επιθυμία για σεξ, ρομαντική αγάπη και προσκόλληση - δεν πάνε πάντα μαζί. Μπορούν, όμως να συνυπάρχουν. Γι' αυτό και το ευκαιριακό σεξ δεν είναι τόσο ευκαιριακό. Με τον οργασμό έχουμε μια αύξηση της ντοπαμίνης. Η ντοπαμίνη συνδέεται με την ρομαντική αγάπη, και μπορούμε να ερωτευθούμε κάποιον με τον οποίο κάνουμε σεξ. Με τον οργασμό έχουμε μια αύξηση της οξυτοκίνης και της βασοπρεσίνης - αυτές συνδέονται με την προσκόλληση. Γι' αυτό αισθανόμαστε αυτό το αίσθημα της κοσμικής ένωσης με κάποιον αφού κάναμε σεξ μαζί του. Αλλά αυτά τα τρία εγκεφαλικά συστήματα, η επιθυμία για σεξ, η ρομαντική αγάπη και η προσκόλληση, δεν είναι πάντα συνδεδεμένα μεταξύ τους. Μπορεί να αισθάνεστε μια βαθιά προσκόλληση με ένα μόνιμο σύντροφο ενώ ταυτόχρονα αισθάνεστε έντονη ρομαντική αγάπη για κάποιον άλλο, ενώ αισθάνεστε σεξουαλική παρόρμηση για ανθρώπους που δεν σχετίζονται με τους άλλους συντρόφους. Εν συντομία, είμαστε ικανοί να αγαπάμε περισσότερους από έναν ανθρώπους ταυτόχρονα. Μάλιστα, μπορούμε να είμαστε ξαπλωμένοι στο κρεβάτι τη νύχτα και να περνάμε από βαθιά αισθήματα προσκόλλησης για ένα πρόσωπο σε βαθιά αισθήματα ρομαντικής αγάπης για κάποιον άλλο. Είναι σαν να συνεδριάζει μια επιτροπή στο κεφάλι σας καθώς προσπαθείτε να αποφασίσετε τι να κάνετε. Επίσης, ειλικρινά δεν νομίζω ότι είμαστε ένα ζώο φτιαγμένο να είναι ευτυχισμένο, είμαστε ένα ζώο που φτιάχτηκε για να αναπαράγεται. Νομίζω ότι η ευτυχία που βρίσκουμε, τη δημιουργούμε. Και νομίζω, παρ' όλα αυτά, ότι μπορούμε να δημιουργούμε καλές σχέσεις μεταξύ μας. Λοιπόν, θέλω να κλείσω με δύο πράγματα. Θέλω να κλείσω με μια ανησυχία. Έχω μια ανησυχία - και με μια υπέροχη ιστορία. Η ανησυχία είναι για τα αντικαταθλιπτικά. Πάνω από 100 εκατομμύρια συνταγές αντικαταθλιπτικών γράφονται κάθε χρόνο στις ΗΠΑ. Και τα φάρμακα αυτά γενικεύονται. Επεκτείνονται σε ολόκληρο τον κόσμο. Ξέρω μια κοπέλα που παίρνει ένα από αυτά τα αντικαταθλιπτικά, αυξητικά της σεροτονίνης - SSRI, αντικαταθλιπτικά αυξητικά της σεροτονίνης - από τα 13 της χρόνια. Τώρα είναι 23. Τα παίρνει από τότε που ήταν 13. Δεν έχω τίποτε ενάντια σ' αυτούς που τα παίρνουν για κάποιο διάστημα, όταν περνούν μια εξαιρετικά δύσκολη περίοδο. Θέλουν να αυτοκτονήσουν ή να σκοτώσουν κάποιον. Θα τα συνιστούσα. Αλλά όλο και περισσότεροι στις ΗΠΑ τα παίρνουν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Και μάλιστα, αυτό που κάνουν αυτά τα φάρμακα είναι να ανεβάζουν τα επίπεδα της σεροτονίνης. Και ανεβάζοντας τα επίπεδα της σεροτονίνης, καταστέλλουμε το κύκλωμα της ντοπαμίνης. Όλοι το ξέρουν αυτό. Η ντοπαμίνη σχετίζεται με την ρομαντική αγάπη. Όχι μόνο καταστέλλουν το κύκλωμα της ντοπαμίνης αλλά σκοτώνουν τη διάθεση για σεξ. Και όταν σκοτώνουμε τη διάθεση για σεξ, σκοτώνουμε τον οργασμό. Και όταν σκοτώνουμε τον οργασμό, σκοτώνουμε τη χημεία που σχετίζεται και την προσκόλληση. Τα πράγματα είναι συνδεδεμένα στον εγκέφαλο. Και όταν παρεμβαίνουμε σε ένα εγκεφαλικό σύστημα παρεμβαίνουμε και σε ένα άλλο. Απλά λέω ότι ένας κόσμος χωρίς αγάπη είναι ένα ολέθριο μέρος. Οπότε τώρα - (παλαμάκια) - ευχαριστώ πολύ. Θέλω να κλείσω με μια ιστορία. Και μετά, με ένα σχόλιο. Μελετώ τη ρομαντική αγάπη, το σεξ και την προσκόλληση εδώ και 30 χρόνια. Είμαι μια γνήσια δίδυμη, ενδιαφέρομαι γιατί είμαστε όλοι όμοιοι. Γιατί εσείς κι εγώ είμαστε όμοιοι, γιατί οι Ιρακινοί και οι Ιάπωνες και οι Αυστραλοί Αβορίγινες και οι κάτοικοι του Αμαζονίου είναι όλοι όμοιοι. Και πριν ένα χρόνο, μια υπηρεσία γνωριμιών μέσω του Ιντερνέτ, η Match.com με ρώτησε αν θα ήθελα να σχεδιάσω ένα καινούριο δικτυακό τόπο γι' αυτούς. Είπα, "Δεν ξέρω τίποτε από προσωπικότητα. Ξέρετε; Δεν ξέρω. Νομίζετε ότι έχετε βρει το κατάλληλο πρόσωπο;" Είπαν, "Ναι." Άρχισα να σκέφτομαι γιατί ερωτευόμαστε ένα πρόσωπο και όχι ένα άλλο. Αυτό είναι η τρέχουσα μελέτη μου, θα είναι το επόμενο βιβλίο μου. Υπάρχουν πολλοί λόγοι που ερωτευόμαστε ένα πρόσωπο και όχι ένα άλλο. Ο συντονισμός είναι σημαντικός. Η απόσταση είναι σημαντική. Το μυστήριο είναι σημαντικό. Ερωτευόμαστε κάποιον που είναι κάπως μυστηριώδης, εν μέρει γιατί το μυστήριο ανεβάζει τη ντοπαμίνη στον εγκέφαλο, πιθανόν μας ωθείι πέρα από το όριο και ερωτευόμαστε. Ερωτευόμαστε με κάποιον που ταιριάζει σ' αυτό που ονομάζω "χάρτης αγάπης," ένας υποσυνείδητος κατάλογος χαρακτηριστικών που χτίζουμε από παιδιά καθώς μεγαλώνουμε. Και επίσης νομίζω ότι γινόμαστε - ελκόμαστε προς ορισμένους ανθρώπους, με βασικά συμπληρωματικά εγκεφαλικά συστήματα. Και αυτό είναι που τώρα συνεισφέρω σ' αυτό. Αλλά θέλω να σας πω μια ιστορία για κάτι - να διευκρινίσω. Μίλησα εδώ για τη βιολογία της αγάπης. Ήθελα να σας δείξω λίγο από την κουλτούρα της, επίσης - τη μαγεία της. Είναι μια ιστορία που μου είπε κάποιος που την άκουσε από κάποιον που - μάλλον είναι μια αληθινή ιστορία. Ήταν ένας φοιτητής στο - εγώ είμαι στο Ράτκερς και οι δύο συνεργάτες μου - ο Αρτ Άαρον είναι στο SUNY Στόνυμπρουκ. Εκεί βάζουμε τους ανθρώπους μας στον μαγνητικό τομογράφο. Και ο φοιτητής αυτός ήταν τρελά ερωτευμένος με μια άλλη φοιτήτρια, και αυτή δεν ήταν ερωτευμένη με αυτόν. Και ήταν σε ένα συνέδριο στο Πεκίνο. Και ήξερε από τη δουλειά μας ότι αν κάνεις κάτι πολύ πρωτότυπο με κάποιον, μπορείς να ανεβάσεις τη ντοπαμίνη στον εγκέφαλό του. Και πιθανό να ενεργοποιήσεις το σύστημα ρομαντικής αγάπης του εγκεφάλου. (γέλια) Έτσι αποφάσισε να βάλει την επιστήμη να δουλέψει, και κάλεσε την κοπέλα για μια βόλτα με ένα ρίκσο. Και βέβαια - δεν έχω ανέβει ποτέ, αλλά προφανώς κινούνται ανάμεσα στα λεωφορεία και στα φορτηγά και είναι τρελό, και είναι θορυβώδες και είναι συναρπαστικό. Και σκέφτηκε ότι αυτό θα ανέβαζε τη ντοπαμίνη της, και θα τον ερωτευόταν. Οπότε ξεκινούν και αυτή ξεφωνίζει και τον σφίγγει και γελάει και περνάει καταπλητικά. Μια ώρα αργότερα κατεβαίνουν από την άμαξα, και σηκώνει τα χέρια της ψηλά και λέει, "Δεν ήταν υπέροχο;" Και, "Ο οδηγός της άμαξας δεν ήταν κούκλος;" (Γέλια) (Χειροκρότημα) Υπάρχει μαγεία στην αγάπη! Αλλά θα κλείσω λέγοντας ότι εκατομμύρια χρόνια πριν, εξελίξαμε τρεις βασικές βιολογικής ορμές: τη σεξουαλική ορμή, τη ρομαντική αγάπη και την προσκόλληση σε ένα μόνιμο σύντροφο. Αυτά τα κυκλώματα είναι βαθιά ριζωμένα στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Θα επιβιώσουν όσο επιβιώνει το είδος μας σ' αυτό που ο Σαίξπηρ ονόμασε "αυτό το θνητό σπείρωμα." Σας ευχαριστώ. (παλαμάκια)