Θετική Ψυχολογία (Positive Psychology)

	Η Θετική Ψυχολογία είναι η επιστημονική έρευνα για το, τι κάνει την ζωή πιο άξια να τη ζει κανείς. Ως επιστήμη απαιτεί να ελέγχονται οι θεωρίες, να τεκμηριώνονται και βασίζεται σε στατιστικές μελέτες και εμπειρική έρευνα. Η Θετική Ψυχολογία δεν είναι κάτι σαν το «The Secret» («Το Μυστικό») και δεν πρέπει να τη μπερδεύουμε με τις θολές προτάσεις αυτοβοήθειας διάφορων ομιλητών ή με τη φιλοσοφία της Νέας Εποχής (New Age).. Η Ψυχολογία προσπαθεί να κάνει τους ανθρώπους λιγότερο δυστυχισμένους, να θεραπεύσει τη ψυχική ασθένεια. Χαρακτηριστικά ο Φρόιντ έλεγε, ότι το περισσότερο που μπορούμε να ελπίζουμε στη ζωή είναι «η μετατροπή της υστερικής δυστυχίας σε συνηθισμένη δυστυχία». (Υποσημείωση: Transformation of hysteric misery into common unhappiness: Freud and Breuer 1894/2004 στο βιβλίο του Daniel Nettle, «Happiness. The science behind your smile» – «Ευτυχία. Η επιστήμη πίσω από το χαμόγελό σας» – Oxford University Press 2005, σελ. 65) Από την εποχή του Φρόιντ και τις αρχές της επιστήμης της ψυχολογίας, οι ψυχολόγοι έχουν εστιάσει σε ότι αρρωσταίνει το ανθρώπινο νου. Οι άνθρωποι καταφεύγουν στους ψυχολόγους όταν έχουν προβλήματα με το άγχος, την κατάθλιψη, τις νευρώσεις και τις ψυχώσεις. Έτσι η ψυχολογία κατάντησε σπουδή της σκοτεινής πλευράς του νου. Με το πέρασμα των χρόνων, πολλοί αμφισβήτησαν αυτή την εστίαση στην ασθένεια. «Η επιστήμη της ψυχολογίας μας έχει αποκαλύψει πολλά για τις ασθένειες, τα λάθη, τις ελλείψεις του ανθρώπου, αλλά πολύ λίγα για τις δυνατότητες του, τις αρετές του, τις εφικτές φιλοδοξίες του, ή το πλήρες ψυχολογικό του ύψος. Μοιάζει σαν να περιορίζεται εσκεμμένα η ψυχολογία στο μισό της νόμιμης δικαιοδοσία της» (Abraham Maslow, «Motivation and Personality» - «Κίνητρα και Προσωπικότητα», 1954). «The Birth of Positive Psychology» (http://positivepsychologymelbourne.com.au/) Η Ψυχολογία προσπαθεί να απαντήσει στο ερώτημα: Τι δεν πάει καλά μ’ εσένα;   Η Θετική Ψυχολογία προσπαθεί να απαντήσει στο ερώτημα: Τι πάει καλά σ’ εσένα;   Ο στόχος της Θετικής Ψυχολογίας είναι να κάνει τη φυσιολογική ζωή πιο γεμάτη, πιο ολοκληρωμένη. Αντί να προσπαθεί απλώς να διορθώσει το ‘κακό’, να ανακουφίσει τις ψυχικές ασθένειες, να συνδράμει στις ψυχολογικές διαταραχές, να βοηθήσει κάποιον ασθενή να ανεβεί από το μείον στο μηδέν, από τα αρνητικά βιώματα να έρθει στο «φυσιολογικό», θέτει ως στόχο να βοηθήσει τους ανθρώπους να προχωρήσουν στη θετική πλευρά της κλίμακας, να πετύχουν την ευζωία και την ευτυχία. Η Θετική Ψυχολογία επικεντρώνεται στις ιδιότητες που θωρακίζουν τον άνθρωπο από τη δυστυχία και από τις ψυχικές ασθένειες: το κουράγιο, το όραμα για το μέλλον, την αισιοδοξία, τις διαπροσωπικές σχέσεις, την ελπίδα, την πίστη, την επιμονή, την ικανότητα να βρίσκει κανείς στόχους και νόημα στη ζωή του. Σύμφωνα λοιπόν με τον Σέλιγκμαν και τη Θετική Ψυχολογία η ευτυχία δεν είναι άπιαστη, ανεπίτευκτη, δεν είναι κάποιο μυθικό, υπέροχο, αλλά άπιαστο, απροσπέλαστο, Άγιο Δισκοπότηρο. Όχι απλώς είναι δυνατόν να επιτευχθεί η ευτυχία, αλλά έρχεται ως φυσικό αποτέλεσμα εάν οργανώσουμε, εάν χτίσουμε σωστά τη ζωή μας. Κατά τον Σέλιγκμαν πέντε πυλώνες [1. Positive Emotion (Θετικό Συναίσθημα), 2. Engagement (Εμπλοκή), 3. Relationships (Σχέσεις), 4. Meaning (Νόημα), 5. Accomplishment (Πραγματοποίηση)] είναι τα δομικά στοιχεία της ευτυχίας [ 1 ].   Βίντεο με τίτλο: «Τι είναι η Θετική Ψυχολογία» Οκτώβριος 2012 με τη βοήθεια του The Quality of Life Research Center (http://www.cgu.edu/) ιδρυτής του οποίου είναι ο Μιχάι Τσίκζεντμιχαϊ.   Ποιά είναι τα σημαντικά στοιχεία που μας κάνουν ευτυχισμένους; Αυτά έχουν να κάνουν με το να έχουμε θετικές εμπειρίες, π.χ. χαρά, αγαλλίαση/αφοσίωση/αρπαγή, άνεση, έκσταση κλπ. Αλλά επίσης είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τι δεν βοηθάει ... δεν βοηθάει το να είμαστε ηδονιστές, να κυνηγάμε την ηδονή, την στιγμιαία απόλαυση. Ηδονιστής είναι αυτός που επιδιώκει να βιώνει στη ζωή του όσο γίνεται περισσότερες ευχάριστες/καλές παρά δυσάρεστες/κακές στιγμές. Για παράδειγμα, μπορούμε να νιώσουμε ευχαρίστηση καταναλώνοντας σοκολάτα ή χαρά πηγαίνοντας βόλτα με το τραινάκι στο λουνα-παρκ, αλλά δεν θα έχουμε μια ευτυχισμένη ζωή εάν το μόνο που κάνουμε είναι να τρώμε όλη την ώρα σοκολάτα ή να πηγαίνουμε βόλτες με το τραινάκι. (Positive Psychology …and how it can help us to be a happier person - Η Θετική Ψυχολογία ... και πως μπορεί να μας βοηθήσει να γίνουμε πιο ευτυχισμένοι https://standingtallblog.wordpress.com/) Την τελευταία δεκαετία αυξάνονται διαρκώς τα ερευνητικά ευρήματα που καταδεικνύουν ότι οι παρεμβάσεις της Θετικής Ψυχολογίας μπορούν να συνδράμουν ουσιαστικά στην προσπάθεια των ατόμων και των οργανισμών να λειτουργήσουν εύρυθμα και αποτελεσματικά, σε αρμονία με το φυσικό και το κοινωνικό περιβάλλον. (Ε.Ε.ΘΕ.ΨΥ. αστική μη κερδοσκοπική εταιρία που προωθεί τη Θετική Ψυχολογία στην Ελλάδα. http://www.positiveemotions.gr/)   Θεμελιωτής της Θετικής Ψυχολογίας θεωρείται ο Martin Seligman (Μάρτιν Σέλιγκμαν), καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια. Μετά από δεκαετίες πειραματικής έρευνας και επιτυχιών πάνω στη θεωρία του για τη «Μαθημένη Αβοηθησία» (κατάθλιψη, απόσυρση, παραίτηση), ο Seligman εκλέχτηκε Πρόεδρος της Αμερικανικής Ψυχολογικής Εταιρείας το 1998. Κατά τη έναρξη του 107ου ετήσιου συνεδρίου της Εταιρείας, στις 21 Αυγούστου του 1999 στη Βοστώνη της Μασαχουσέτης ο Seligman εισηγήθηκε την αλλαγή της πορείας της Ψυχολογογίας η οποία μέχρι τότε εστίαζε στη θεραπεία παθολογικών καταστάσεων. Ως πρόεδρος αναδείχθηκε σε ηγετική μορφή της κίνησης που έγινε γνωστή με τον όρο Θετική Ψυχολογία και εξασφάλισε ερευνητικά κονδύλια και την υποστήριξη πολλών κυβερνήσεων σ' ολόκληρο τον κόσμο για την αξιοποίηση της θεωρίας και της πράξης της Θετικής Ψυχολογίας στη καθημερινή ζωή. (MANAGEMENT TODAY, Vol.4, No.1, January-March 2014, A Study on Positive Psychological Intervention towards Job Search Attributes among Management Graduates, Dipesh Gangrade, Asst. Professor (HR), Dept. of Management Studies, Mathura Devi Institute of Technology & Management, Indore, Madhya Pradesh, 452018 - http://www.mgmt2day.griet.ac.in/)   Σύμφωνα με τον Martin Seligman το αίσθημα της ευζωίας (του ευ ζην) είναι διαφορετικό από την απλή ευδαιμονία και βασίζεται σε πέντε πυλώνες, στο πρότυπο PERMA. Η λέξη PERMA σχηματίζεται από τα αρχικά πέντε βασικών (κατά τον Σέλιγκμαν) λέξεων/όρων: 1. Positive Emotion (Θετικό Συναίσθημα), 2. Engagement (Εμπλοκή), 3. Relationships (Σχέσεις), 4. Meaning (Νόημα), 5. Accomplishment (Πραγματοποίηση). Καθένα από αυτά τα στοιχεία είναι βασικό για την ευζωία μας και για να είμαστε ικανοποιημένοι από τη ζωή. Όλα μαζί είναι πέντε γεροί πυλώνες πάνω στους οποίους μπορούμε να οικοδομήσουμε μια ευτυχισμένη και ευημερούσα ζωή. Αναλυτικά: 1 Θετικό Συναίσθημα / Καλλιέργεια αισιοδοξίας. Όταν σας ρωτάνε εάν είστε ικανοποιημένος από τη ζωή σας, η απάντησή σας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ψυχικά σας διάθεση. Αν νιώθετε θετικά, μπορείτε να κοιτάξετε στο παρελθόν με αγγαλίαση, στο μέλλον με ελπίδα και στο παρόν με ευχαρίστηση και αγάπη. 2 Ενασχόληση / Δέσμευση / Εμπλοκή / Αξιοποίηση στο μέγιστο βαθμό των δυνατοτήτων. Δεν ευδοκιμούμε, δεν νιώθουμε καλά όταν δεν κάνουμε τίποτα. Βαριόμαστε και νιώθουμε άχρηστοι. Αλλά όταν ασχολούμαστε με κάποιο έργο αυτό μας απορροφάει. Κερδίζουμε ορμή και εστίαση και μπορούμε να μπούμε στην κατάσταση που είναι γνωστή ως «ροή». Στη Θετική Ψυχολογία, η «ροή» περιγράφεται ως μια κατάσταση απόλυτης, ευτυχισμένης βύθισης στην παρούσα στιγμή, στο «τώρα». 3 Σχέσεις / Συνάφεια / Επικοινωνία με ανθρώπους. Οι άνθρωποι είμαστε κοινωνικά ζώα. Έχουμε ανάγκη από επικοινωνία, αγάπη, σωματική και συναισθηματική επαφή με τους άλλους. Ενισχύουμε την ευζωία μας δημιουργόντας ισχυρά δίκτυα σύνδεσης με την οικογένειά μας, τους φίλους μας, τους συναδέλφους, τους γείτονες μας και όλους τους άλλους ανθρώπους στη ζωή μας. 4 Νόημα ζωής / Το να υπηρετεί κανείς κάτι ευρύτερο από τον εαυτό του. Είμαστε στα καλύτερά μας όταν αφιερώνουμε το χρόνο μας σε κάτι που μας υπερβαίνει, σε κάτι μεγαλύτερο και σπουδαιότερο από τον εαυτό μας. Αυτό μπορεί να είναι η θρησκευτική πίστη, η κοινωνική εργασία, η οικογένεια, η πολιτική δράση, μια φιλανθρωπική οργάνωση, ένας επαγγελματικός ή δημιουργικός στόχος. 5 Πραγματοποίηση / Επίτευξη / Η δυνατότητα να πετυχαίνει κανείς θετικά αποτελέσματα. Όλοι μας το έχουμε ακούσει ότι «η νίκη δεν είναι το παν». Ναι, θα πρέπει να αγωνιζόμαστε για την επιτυχία, αλλά πιο σημαντικό είναι να απολαμβάνουμε το ίδιο το παιχνίδι. Ωστόσο, μας χρειάζεται να κερδίζουμε μερικές φορές. Σε τι χρησιμεύουν οι στόχοι και οι φιλοδοξίες αν δεν μπορούμε ποτέ να τους φτάσουμε; Για να επιτύχουμε την ευζωία πρέπει να μπορούμε να κοιτάμε πίσω στη ζωή μας και να παίρνουμε μια αίσθηση ολοκλήρωσης: «Ναι, το έκανα, και το έκανα καλά». (Well-being Theory: The PERMA Model - http://positivepsychologymelbourne.com.au/)     Στο θεσμικό επίπεδο θεμελιωτής της Θετικής Ψυχολογίας είναι ο Seligman αλλά όπως και ο ίδιος τονίζει βασικός συνιδρυτής της Θετικής Ψυχολογίας στο επιστημονικό/ερευνητικό επίπεδο είναι ο Mihaly Csikszentmihalyi (Μιχάι Τσίκζεντμιχαϊ) ο οποίος με το πρωτοποριακό του έργο, συνέβαλε στην κατανόηση της ευτυχίας, της δημιουργικότητας, της ολοκλήρωσης του ανθρώπου και εισήγαγε την έννοια της «ροής» για να ονοματίσει μια κατάσταση αυξημένης εστίασης, βύθισης, ευφορίας και ανατροφοδότησης, που παρατήρησε ότι βιώνουν άνθρωποι πετυχημένοι σε ποικίλες δραστηριότητες όπως η τέχνη, το παιχνίδι ή η εργασία. Όταν κάποιος βιώνει την κατάσταση της «ροής» συμμετέχει πλήρως σ’ αυτό που κάμνει, είναι δοσμένος και αφοσιωμένος σε αυτή του τη δραστηριότητα και ανατροφοδοτείται από την ίδια του την ενασχόληση με κάτι που τον εμπνέει. Ο χρόνος «σταματάει», ο άνθρωπος βιώνει μια ήπια ευχάριστη έκσταση, είναι εκτός του εγωτικού εαυτού του (δεν κατακλύζεται από σκέψεις και επιθυμίες), ζει στο παρόν, στο «τώρα» και πετυχαίνει το βέλτιστο αποτέλεσμα με την μικρότερη δυνατή προσπάθεια.   Όπως το έθεσαν ο Seligman και ο Csikszentmihalyi (το 2000): Το πεδίο της Θετικής Ψυχολογίας, στο επίπεδο των υποκειμενικών βιωμάτων σχετίζεται με: την ευημερία, ευχαρίστηση και ικανοποίηση (ως προς το παρελθόν), την ελπίδα και την αισιοδοξία (ως προς το μέλλον) και την ροή και την ευτυχία (ως προς το παρόν), και στο επίπεδο των ατομικών γνωρισμάτων με: την ικανότητα για αγάπη-αφοσίωση, το θάρρος, τη δεξιότητα στις διαπροσωπικές σχέσεις, την αισθαντική ευαισθησία, την επιμονή, τη συγχώρεση, την πρωτοτυπία, το όραμα για το μέλλον, την πνευματικότητα, το ταλέντο και τη σοφία. (Shane J. Lopez , The Encyclopedia of Positive Psychology, A John Wiley & Sons, Ltd., Publication 2009, λήμμα Self-Determination – Αυτό-Καθορισμός, σελ. 868. Στο Διαδίκτυο: http://www.blackwellreference.com/ [ 2 ]).   Γράφει ο Seligman στο πρόλογο της «Εγκυκλοπαίδειας της Θετικής Ψυχολογίας»: Η Θετική Ψυχολογία αναπτύχθηκε την τελευταία δεκαετία. Από μεμονωμένες εκλάμψεις, εμπνεύσεις των Ray Fowler, Mihaly Csikszentmihalyi και δικές μου, μέχρι το 1998, εξελίχθηκε σε άρτιο επιστημονικό κλάδο. … Αν αναζητήσετε στο Google αναφορές για τη Θετική Ψυχολογία από το 1900 μέχρι το 1997 θα βρείτε ελάχιστες, μια χούφτα …, ωστόσο, ήδη το 1998 υπάρχουν πλέον αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες. ... Στις πλούσιες δυτικές κοινωνίες του τέλους του εικοστού αιώνα υπήρξαν οι κατάλληλες συνθήκες για να εμφανιστεί το αίτημα για Θετική Ψυχολογία - μια ψυχολογία που δεν θα ασχολείται αποκλειστικά με τις ψυχολογικές παθήσεις, τα τραύματα, την κατάθλιψη, τον παραλογισμό, την τρέλα και το έγκλημα. Η Θετική Ψυχολογία υποστηρίζει ότι η ψυχική υγεία είναι κάτι πέρα και πάνω από την απουσία απλώς της ψυχικής ασθένειας. ... κατά το πρότυπο της ανάπτυξης της Θετικής Ψυχολογίας η Εκπαίδευση μπορεί να εξελιχθεί από απλή κατασκευή εργαλείων για την επιτυχία σε διδασκαλία της πληρότητας και της ευζωίας. (Shane J. Lopez , The Encyclopedia of Positive Psychology, A John Wiley & Sons, Ltd., Publication 2009, Foreword - Πρόλογος. Στο Διαδίκτυο: http://www.blackwellreference.com/).   Η ταχεία ανάπτυξη της Θετικής Ψυχολογίας οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο όραμα και τις οργανωτικές ικανότητες του Seligman. Από το 1999 κατάφερε να εξασφαλίσει χορηγίες εκατομμυρίων δολαρίων από διάφορες οργανώσεις, δημιούργησε το Δίκτυο Θετικής  Ψυχολογίας (Positive Psychology Network - http://www.positive-psychology-network.com/) μετά μια γενναία προσφορά της ένωσης Atlantic Philanthropies (http://www.atlanticphilanthropies.org/) και προσήλκυσε πολλούς κορυφαίους ερευνητές. Όπως τονίζει ο Seligman η Θετική Ψυχολογία είναι μεν ένα νέο πεδίο αλλά έχει πολλούς σημαντικούς προγόνους. Τουλάχιστον από την εποχή του Σωκράτη, του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη η καλή ζωή αποτέλεσε αντικείμενο φιλοσοφικών ερευνών και πολλοί ψυχολόγοι έχουν δουλέψει επί δεκαετίες πάνω στα θέματα της Θετικής Ψυχολογίας. (Shane J. Lopez , The Encyclopedia of Positive Psychology, A John Wiley & Sons, Ltd., Publication 2009, λήμμα: Positive Psychology Network – Δίκτυο Θετικής Ψυχολογίας, σελ. 746. Στο Διαδίκτυο: http://www.blackwellreference.com/).     Άλλοι σημαντικοί συντελεστές της Θετικής Ψυχολογίας είναι οι:   Daniel Kahneman. Έτος γέννησης 1934. «Ηδονική Ψυχολογία»: έρευνα των παραγόντων που κάμνουν τη ζωή ευχάριστη ή δυσάρεστη. Βραβείο Νόμπελ Οικονομικών Επιστημών 2002: Για την ενσωμάτωση ευρημάτων από την ψυχολογική έρευνα στην οικονομική επιστήμη και ειδικά στην ανθρώπινη κρίση και στη διαδικασία λήψης αποφάσεων σε καθεστώς αβεβαιότητας - https://el.wikipedia.org/. Christopher Peterson (1950-2012). Καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Michigan, γνωστός για το έργο του στη μελέτη της αισιοδοξίας, της υγείας, του χαρακτήρα, της ευημερία/ευζωίας και ένας από τους ιδρυτές της Θετικής Ψυχολογίας. Επιστημονικός Διευθυντής του VIA Institute on Character - http://www.viacharacter.org/. Daniel Gilbert. Έτος γέννησης 1957, καθηγητής Ψυχολογίας στο Χάρβαρντ. Βασικό του βιβλίο: «Σκοντάφτοντας στην Ευτυχία» 2006. Carol Dweck. Έτος γέννησης 1947. Καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Stanford - https://en.wikipedia.org/ και https://web.stanford.edu/. Kennon Sheldon. Καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Missouri - http://web.missouri.edu/) Albert Bandura (Έτος γέννησης 1925. Ψυχολόγος και καθηγητής στο Stanford. - https://el.wikipedia.org/. C. R. Snyder (1944–2006). Καθηγητής Κλινικής Ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο του Κάνσας. - https://en.wikipedia.org/, και άλλοι.   Το 2006 στο Πανεπιστήμιο του Harvard το μάθημα της Θετικής Ψυχολογίας ήταν το πιο δημοφιλές. (Θετική Ψυχολογία με εστίαση στην ευτυχία - http://ixosacademy.edu.gr/).     Σημαντικό παράδειγμα επιστήμονα -ο οποίος έδρασε πριν τη θεσμοθέτηση της Θετικής Ψυχολογίας ως αναγνωρισμένου, ξεχωριστού κλάδου της Ψυχολογίας-, είναι ο Viktor Frankl (1905-1997), καθηγητής Νευρολογίας και Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης, πρόεδρος της Αυστριακής Ιατρικής Εταιρείας της Ψυχοθεραπείας και, επί 25 χρόνια, διευθυντής της περίφημης Νευρολογικής Πολυκλινικής της Βιέννης. Για τη μέθοδο ψυχοθεραπείας που εφάρμοζε επέλεξε τον όρο, Λογοθεραπεία (θεραπεία μέσω της εξεύρεσης νοήματος στη ζωή) και το έργο του επικεντρώθηκε στο ερώτημα για το Νόημα. Ο Φράνκλ στον όρο Λογοθεραπεία χρησιμοποιεί την λέξη «λόγος» με τη έννοια του σκοπού, του νοήματος κι όχι απλώς της ομιλίας. Η Λογοθεραπεία του βασίστηκε στην πεποίθηση ότι η προσπάθεια για ανεύρεση νοήματος στη ζωή είναι το πιο ισχυρό κίνητρο για τον άνθρωπο. (Περισσότερα για τον Viktor Frankl (1905-1997))       [ 1 ] 1. Από το βίντεο με τίτλο «Τι είναι η Θετική Ψυχολογία» (https://www.youtube.com/ - 10 Οκτ 2012) με τη βοήθεια του The Quality of Life Research Center ιδρυτής του οποίου είναι ο Μιχάι Τσίκζεντμιχαϊ. 2. Θετική Ψυχολογία: «Η επιστήμη της ευτυχίας». Δρ Λίζα Βάρβογλη, Ph.D. Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, Επιστημονική Συνεργάτις Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Αθηνών και Παν/μίου Harvard - http://health.in.gr/) [ 2 ] Το δίτομο έργο «The Encyclopedia of Positive Psychology» («Εγκυκλοπαίδεια της Θετικής Ψυχολογίας») πωλείται (στα αγγλικά) σε έντυπη μορφή: http://www.amazon.com/ ή προσφέρεται σε ψηφιακή μορφή στο Διαδίκτυο: http://books.google.gr/ ή μπορεί να το κατεβάσει κανείς μέσω Torrent: http://torcache.net/torrent/.