Diébédo Francis Kéré: «Πώς να χτίσετε με πηλό ... και με την κοινότητα»

		Ο Ντιεντεμπό Φρανσίς Κερ ήξερε ακριβώς τι ήθελε να κάνει, όταν πήρε το πτυχίο του στην αρχιτεκτονική. Ήθελε να πάει στο σπίτι του στο Γκάντο στην Μπουρκίνα Φάσο, για να βοηθήσει τους δικούς του ανθρώπους στο χωριό να δρέψουν τα οφέλη της εκπαίδευσης του. Σε αυτή τη γοητευτική ομιλία, ο Κερ παρουσιάζει μερικές από τις όμορφες κατασκευές που βοήθησε να χτιστούν στο μικρό χωριό του με την συμετοχή της κοινότητας, συμπεριλαμβανομένου ενός βραβευμένου δημοτικού σχολείου. Με τη γαλήνια και συνάμα συγκλονιστική περιγραφή του καταφέρνει να μας κάνει να νιώσουμε, όσο είναι εφικτό, τι σημαίνει να έχεις φύγει από ένα από τα φτωχότερα μέρη του κόσμου και να τα έχεις καταφέρει.   Ομιλία του Diébédo Francis Kéré (Ντιεντεμπό Φρανσίς Κερ) στο TED (Technology-Τεχνολογία, Entertainment-Ψυχαγωγία, Design-Σχεδίαση) με τίτλο: «Πώς να χτίσετε με πηλό ... και με την κοινότητα» Σεπτέμβριος 2013 Μετάφραση Evangelos Papanikolaou Επανεξέταση Chryssa Rapessi «... Θα ήθελα να σας δείξω πώς η αρχιτεκτονική έχει βοηθήσει να αλλάξει ο τρόπος ζωής στην κοινότητά μου και έχει ανοίξει ευκαιρίες στην ελπίδα. Είμαι από την Μπουρκίνα Φάσο. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, η Μπουρκίνα Φάσο είναι μία από τις πιο φτωχές χώρες του κόσμου, ... Γεννήθηκα σε ένα μικρό χωριό που ονομάζεται Γκάντο. Στο Γκάντο, δεν είχε ηλεκτρικό, ούτε πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό, ούτε σχολείο. Αλλά ο πατέρας μου ήθελε να μάθω να διαβάζω και να γράφω. Γι' αυτό το λόγο, έπρεπε να αφήσω την οικογένειά μου όταν ήμουν επτά και να μείνω στην πόλη, πολύ μακριά από το χωριό μου, χωρίς επικοινωνία με την οικογένειά μου. ... Ήμουν τυχερός. Πήρα μια υποτροφία. Μπορούσα να πάω στη Γερμανία να σπουδάσω. Όταν γύρισα σπίτι στο Γκάντο να φέρω τα καλά νέα, οι άνθρωποί μου ήταν τρισευτυχισμένοι, αλλά όταν συνειδητοποίησαν ότι σκόπευα να χρησιμοποιήσω πηλό, σοκαρίστηκαν. Οι δικοί μου άνθρωποι πάντα έχτιζαν με πηλό, αλλά δεν βλέπουν καμία καινοτομία με τη λάσπη. ... Αυτό είναι το σχολείο, κτισμένο με την κοινότητα. Οι τοίχοι είναι εξ' ολοκλήρου κατασκευασμένοι από συμπιεσμένα τούβλα πηλού από το Γκάντο. ... Και για εμένα και την κοινότητά μου, αυτό το πρότζεκτ ήταν μια τεράστια επιτυχία. Άνοιξε ευκαιρίες ώστε να γίνουν και άλλα πρότζεκτ στο Γκάντο. Οπότε μπορούσα να κάνω πολλά πρότζεκτ, και εδώ είμαι και πρόκειται να μοιραστώ μαζί σας μόνο τρία από αυτά. ... Οι άνθρωποι μου μπορούν τώρα να χρησιμοποιήσουν τις δεξιότητες τους για να κερδίζουν χρήματα για τους ίδιους. ...». Kéré designed a primary school for the village of Gando in Burkina Faso in 1999. With the help of residents of the village, construction was completed in 2001. The school’s walls are made from compressed clay, and the ceiling is made of corrugated metal on a steel truss to let air flow freely. The school has three classrooms, separated by shaded outdoor spaces. Photo: Erik-Jan Ouwerkerk Ολόκληρο το κείμενο των υπότιτλων: 0:11 Θα ήθελα να σας δείξω πώς η αρχιτεκτονική έχει βοηθήσει να αλλάξει ο τρόπος ζωής στην κοινότητά μου και έχει ανοίξει ευκαιρίες στην ελπίδα. 0:25 Είμαι από την Μπουρκίνα Φάσο. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, η Μπουρκίνα Φάσο είναι μία από τις πιο φτωχές χώρες του κόσμου, αλλά πώς είναι να μεγαλώνεις σε ένα μέρος σαν αυτό; Είμαι ένα τέτοιο παράδειγμα. Γεννήθηκα σε ένα μικρό χωριό που ονομάζεται Γκάντο. Στο Γκάντο, δεν είχε ηλεκτρικό, ούτε πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό, ούτε σχολείο. Αλλά ο πατέρας μου ήθελε να μάθω να διαβάζω και να γράφω. Γι' αυτό το λόγο, έπρεπε να αφήσω την οικογένειά μου όταν ήμουν επτά και να μείνω στην πόλη, πολύ μακριά από το χωριό μου, χωρίς επικοινωνία με την οικογένειά μου. Σε αυτό το μέρος έκατσα, σε μια τάξη σαν αυτή, με περισσότερα από 150 άλλα παιδιά, και για έξι χρόνια. Εκείνο τον καιρό, μου συνέβη να πηγαίνω στο σχολείο για να συνειδητοποισώ ότι όλο και κάποιος συμμαθητής μου είχε πεθάνει. 1:36 Σήμερα, δεν έχουν αλλάξει πολλά. Ακόμα δεν έχει ηλεκτρικό στο χωριό μου. Άνθρωποι ακόμα πεθαίνουν στην Μπουρκίνα Φάσο, και η πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό είναι ακόμα ένα σοβαρό πρόβλημα. 1:55 Είχα τύχη. Ήμουν τυχερός, γιατί αυτά είναι τα δεδομένα στη ζωή όταν μεγαλώνεις σ' ένα μέρος σαν αυτό. Αλλά ήμουν τυχερός. Πήρα μια υποτροφία. Μπορούσα να πάω στη Γερμανία να σπουδάσω. 2:14 Οπότε τώρα, υποτίθεται, δεν χρειάζεται να σας εξηγήσω πόσο μεγάλο προνόμιο είναι για εμένα να στέκομαι ενώπιον σας σήμερα. Από το Γκάντο, το χωριό μου στη Μπουρκίνα Φάσο, στο Βερολίνο στη Γερμανία για να γίνω αρχιτέκτονας είναι ένα μεγάλο, μεγάλο βήμα. Αλλά τι να κάνεις με ένα τέτοιο το προνόμιο; Από τότε που ήμουν φοιτητής, ήθελα να δημιουργήσω καλύτερες ευκαιρίες για τα άλλα παιδιά του Γκάντο. Ήθελα να χρησιμοποιήσω τις ικανότητές μου για να χτίσω ένα σχολείο. Μα πώς να το κάνεις αυτό όταν είσαι ακόμα φοιτητής και δεν έχεις λεφτά; Ω, ναι, άρχισα να κάνω σχέδια και ζήτησα χρήματα. Η συγκέντρωση κεφαλαίου δεν είναι εύκολο πράγμα. Ζήτησα ακόμα και από τον συμφοιτητή μου να ξοδεύει λιγότερα χρήματα για καφέδες και τσιγάρα, ώστε να χορηγήσει το σχολικό πρότζεκτ μου. Πραγματικό θαύμα, δύο χρόνια αργότερα, είχα καταφέρει να μαζέψω 50.000 δολάρια ΗΠΑ. 3:29 Όταν γύρισα σπίτι στο Γκάντο να φέρω τα καλά νέα, οι άνθρωποί μου ήταν τρισευτυχισμένοι, αλλά όταν συνειδητοποίησαν ότι σκόπευα να χρησιμοποιήσω πηλό, σοκαρίστηκαν. 3:45 «Ένα κτίριο από πηλό δεν μπορεί να αντέξει την εποχή των βροχών, και ο Φράνσις θέλει να τον χρησιμοποιήσει για να χτίσει ένα σχολείο. Αυτός είναι ο λόγος που ξόδεψε τόσο χρόνο στην Ευρώπη να σπουδάσει αντί να δουλεύει στα χωράφια μαζί μας;» A look inside one of the primary school’s three classrooms. After Gando’s school was built, two neighboring villages were inspired to build their own schools. Photo: Erik-Jan Ouwerkerk 4:03 Οι δικοί μου άνθρωποι πάντα έχτιζαν με πηλό, αλλά δεν βλέπουν καμία καινοτομία με τη λάσπη. Οπότε έπρεπε να τους πείσω όλους. Άρχισα να μιλάω με την κοινότητα, και μπορούσα να τους πείσω όλους, και μπορούσαμε να αρχίσουμε να δουλεύουμε. Και οι γυναίκες και οι άντρες, όλοι από το χωριό ήταν μέρος της κατασκευαστικής διαδικασίας. Μου επιτράπηκε να χρησιμοποιήσω ακόμα και κάποιες παραδοσιακές τεχνικές. Οπότε, το πάτωμα από πηλό για παράδειγμα, οι νέοι άντρες έρχονται και στέκονται έτσι, χτυπώντας, για ώρες και ώρες, και ύστερα έρχονται οι μητέρες τους, και χτυπάνε σε αυτή την θέση, για ώρες, ρίχνοντας νερό και χτυπώντας. Και ύστερα έρχονται οι λουστραδόροι. Αρχίζουν να το λουστράρουν με πέτρες για ώρες. Και ύστερα έχεις αυτό το αποτέλεσμα, πολύ φίνο, σαν πισινός μωρού. (Γέλια) Δεν είναι επεξεργασμένη η φωτογραφία. (Γέλια) Αυτό είναι το σχολείο, κτισμένο με την κοινότητα. Οι τοίχοι είναι εξ' ολοκλήρου κατασκευασμένοι από συμπιεσμένα τούβλα πηλού από το Γκάντο. Η κατασκευή της στέγης έγινε με φθηνές ράβδους χάλυβα, συνήθως καλύπτονται μέσα στο τσιμέντο. Και στην αίθουσα, το ταβάνι έγινε από αυτά τα δύο μαζί. 5:37 Σε αυτό το σχολείο, υπήρχε μια απλή ιδέα: να δημιουργήσουμε άνεση στην τάξη. Μην ξεχνάτε, μπορεί να φτάσει τους 45 ºC στην Μπουρκίνα Φάσο, οπότε με απλό αερισμό, ήθελα να κάνω την τάξη καλή για διδασκαλία και μάθηση. Και αυτό είναι το πρότζεκτ σήμερα, 12 χρονών, ακόμα στην καλύτερη κατάσταση. Και τα παιδιά, το αγαπούν. 6:08 Και για εμένα και την κοινότητά μου, αυτό το πρότζεκτ ήταν μια τεράστια επιτυχία. Άνοιξε ευκαιρίες ώστε να γίνουν και άλλα πρότζεκτ στο Γκάντο. Οπότε μπορούσα να κάνω πολλά πρότζεκτ, και εδώ είμαι και πρόκειται να μοιραστώ μαζί σας μόνο τρία από αυτά. By 2007, more than 280 students from Gando and its surrounding villages had enrolled at the primary school, and the community realized that it needed more room. Once again, the community contributed to building an extension, working with their hands to created the colorful windows and vaulted ceiling. The building was completed in 2008. Photo: Erik-Jan Ouwerkerk 6:28 Το πρώτο είναι φυσικά η επέκταση του σχολείου. Πώς εξηγείς τον σχεδιασμό και την μηχανική σε ανθρώπους που δεν είναι ικανοί να διαβάσουν και να γράψουν; Άρχισα να χτίζω ένα πρωτότυπο κάπως έτσι. Η καινοτομία ήταν να χτίσουμε έναν πήλινο θόλο. Οπότε τότε, πήδηξα στην κορυφή κάπως έτσι, με την ομάδα μου, και λειτούργησε. Η κοινότητα κοιτάζει. Ακόμα λειτουργεί. Οπότε μπορούμε να χτίσουμε. (Γέλια) Και συνεχίσαμε να χτίζουμε, και αυτό είναι το αποτέλεσμα. Τα παιδιά είναι χαρούμενα, και το αγαπούν. Η κοινότητα είναι πολύ περήφανη. Τα καταφέραμε. Και ακόμα και τα ζώα μας, όπως αυτοί οι γάιδαροι, αγαπούν τα κτίρια μας. (Γέλια) 7:17 Το επόμενο πρότζεκτ είναι η βιβλιοθήκη στο Γκάντο. Και δείτε τώρα, προσπαθούμε να εισαγάγουμε διαφορετικές ιδέες στα κτίρια μας, αλλά συνήθως δεν έχουμε αρκετά υλικά. Κάτι που έχουμε στο Γκάντο είναι πήλινα. Θέλαμε να τα χρησιμοποίησουμε για να δημιουργήσουμε ανοίγματα. Οπότε, τα φέραμε, όπως μπορείτε να δείτε στο εργοτάξιο. Αρχίσαμε να τα κόβουμε, και μετά τα τοποθετήσαμε στην κορυφή της στέγης πριν ρίξουμε τσιμέντο, και έχουμε αυτά τα αποτελέσματα. Τα ανοίγματα βγάζουν έξω τον ζεστό αέρα και βάζουν το φως μέσα. Πολύ απλό. 7:59 Το πιο πρόσφατο πρότζεκτ μου στο Γκάντο είναι ένα γυμνάσιο. Θα ήθελα να το μοιραστώ μαζί σας αυτό. Η καινοτομία σε αυτό το πρότζεκτ είναι να ρίχνεις τη λάσπη όπως θα έριχνες το τσιμέντο. Πώς ρίχνεις τη λάσπη; Αρχίσαμε να φτιάχνουμε πολλά γουδιά, όπως μπορείτε να δείτε, και όταν όλα είναι έτοιμα, όταν ξέρεις ποια είναι η καλύτερη συνταγή και η καλύτερη φόρμα, αρχίζεις να δουλεύεις με την κοινότητα. Και μερικές φορές μπορώ να φύγω. Θα το κάνουν μόνοι τους. Έτσι ήρθα να σας μιλήσω. A group of children takes a break under a mango tree outside the Gando school extension. Photo: Erik-Jan Ouwerkerk 8:34 Ένας άλλος παράγοντας στο Γκάντο είναι η βροχή. Όταν έρχονται οι βροχές, βιαζόμαστε να προστατεύσουμε τον εύθραυστο τοίχο μας από τη βροχή. Μην μπερδευτείτε με τον Κρίστο και τον Ζαν-Κλοντ. Απλά έτσι προστατεύουμε τους τοίχους μας. (Γέλια) Η βροχή στην Μπουρκίνα έρχεται πολύ γρήγορα, και μετά έχεις πλημμύρες παντού στη χώρα. Αλλά για εμάς η βροχή είναι καλή. Φέρνει άμμο και χαλίκι στο ποτάμι που τα χρειαζόμαστε για να χτίσουμε. Απλά περιμένουμε τη βροχή να φύγει. Παίρνουμε την άμμο, την ανακατεύουμε με τον πηλό, και συνεχίζουμε να χτίζουμε. Αυτό είναι. 9:19 Το πρότζεκτ του Γκάντο ήταν πάντα συνδεδεμένο με την εκπαίδευση των ανθρώπων γιατί απλά ήθελα, μια μέρα όταν πέσω κάτω και πεθάνω, τουλάχιστον ένα άτομο από το Γκάντο να συνεχίσει να κάνει αυτή τη δουλειά. Αλλά θα εκπλαγείτε. Είμαι ακόμα ζωντανός. (Γέλια) 9:39 Οι άνθρωποι μου μπορούν τώρα να χρησιμοποιήσουν τις δεξιότητες τους για να κερδίζουν χρήματα για τους ίδιους. Συνήθως, ένας νέος άνθρωπος από το Γκάντο για να κερδίζει λεφτά πρέπει να φύγει από την επαρχία στην πόλη, και καμιά φορά να αφήσει και τη χώρα και κάποιοι δεν γυρίζουν πίσω, κάνοντας την κοινότητα πιο αδύναμη. Αλλά τώρα μπορούν να ζήσουν στη χώρα και να δουλεύουν σε διαφορετικά εργοτάξια και να κερδίζουν λεφτά για να ταϊζουν την οικογένειά τους. Υπάρχει καινούργια ποιότητα σ' αυτήν τη δουλειά. Here, a new project: When a large section of Ouagadougou, Burkina Faso, was washed away in a flood — a section where Christoph Schlingensief had been planning to build an “Opera House for Africa” — Kéré dreamed up the idea for “Opera Village,” a way to help the people who lived there rebuild. The site, which is under construction now, will contain a theater, an arts school and many guest houses. This is a look at the new health clinic on the site. Photo: Francis Kéré 10:15 Ναι, το ξέρετε. Έχω κερδίσει πολλά βραβεία από αυτήν τη δουλειά. Σίγουρα αυτό άνοιξε ευκαιρίες. Έγινα ο εαυτός μου τώρα. Αλλά ο λόγος που το κάνω αυτό είναι η κοινότητα μου. 10:36 Όταν ήμουν παιδί, πήγαινα σχολείο, επέστρεφα στο Γκάντο σε όλες τις διακοπές. Στο τέλος κάθε διακοπών, έπρεπε να πω αντίο στην κοινότητα, πηγαίνοντας από μία περίβολο στην άλλη. Όλες οι γυναίκες στο Γκάντο άνοιγαν τα ρούχα τους έτσι και μου έδιναν το τελευταίο τους σεντ. Στην κουλτούρα μου, αυτό είναι σύμβολο μεγάλης στοργής. Σαν εφτάχρονο αγόρι, εντυπωσιάστηκα. Ρώτησα τη μητέρα μου μια μέρα, «Γιατί όλες αυτές οι γυναίκες με αγαπούν τόσο πολύ;» (Γέλια) Απλώς απάντησε, «Συνεισφέρουν στην πληρωμή των διδάκτρων σου ελπίζοντας πώς θα γίνεις πετυχημένος και μια μέρα θα επιστρέψεις και θα βοηθήσεις να βελτιώσουμε την ποιότητα ζωής της κοινότητας». Ελπίζω τώρα πως κατάφερα να κάνω περήφανη την κοινότητά μου μέσα από αυτήν τη δουλειά, και ελπίζω πως κατάφερα να σας αποδείξω τη δύναμη της κοινότητας, και να σας δείξω πως η αρχιτεκτονική μπορεί να εμπνεύσει τις κοινότητες να διαμορφώσουν το δικό τους μέλλον. 11:57 Ευχαριστώ πολύ. (Χειροκρότημα) Σας ευχαριστώ. Σας ευχαριστώ. Σας ευχαριστώ. Σας ευχαριστώ. Σας ευχαριστώ. Σας ευχαριστώ. (Χειροκρότημα) Πηγή: http://www.ted.com Here, a look at the beautiful façade of the health clinic at Opera Village in Laongo, Burkina Faso. Photo: Francis Kéré http://www.kere-architecture.com/ https://www.facebook.com/KereArchitecture

Ευγένιος Τριβιζάς: «Ας φανταστούμε ...»

		Ο Ευγένιος Τριβιζάς γεννήθηκε στην Αθήνα το 1946. Σπούδασε νομικά και οικονομικά και είναι καθηγητής εγκληματολογίας στην Αγγλία. Διδάσκει στο Πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ (Reading), όπου διατελεί Ομότιμος Καθηγητής, και σε άλλα πανεπιστήμια. Είναι γνωστός ως συγγραφέας βιβλίων για παιδιά από τεσσάρων χρονών και πάνω. Όλα του τα έργα τα χαρακτηρίζει πρωτοτυπία και μεγάλη φαντασία. Έχει γράψει περίπου 150 βιβλία μεταξύ των οποίων μυθιστορήματα, παραμύθια, θεατρικά έργα, αλφαβητάρια, διηγήματα, κόμικς, εκπαιδευτικά βιβλία, ενώ έχει συνεργαστεί και με παιδικά περιοδικά. Από τα πιο γνωστά του έργα είναι η Φρουτοπία και το «Νησί των πυροτεχνημάτων»  1 . 3:53 ... Η φαντασία, δηλαδή η ικανότητα να συλλαμβάνουμε στο νου μας εικόνες και ιδέες πέρα από την εμπειρική πραγματικότητα, έχει, πιστεύω, άμεση σχέση με την τεχνολογική πρόοδο, με την επιστημονική σκέψη και με το ζητούμενο σήμερα, την οικονομική ανάπτυξη. 4:12 Ο σημαντικότερος συντελεστής παραγωγής, είχε πει ο Κένεθ Μπόλντιγκ  2 , ο οικονομολόγος, δεν είναι ούτε η γη, ούτε τα εργατικά χέρια, ούτε το κεφάλαιο, είναι η φαντασία. Και αυτό το δικαιολογεί επειδή, σε αντίθεση με όλους τους άλλους συντελεστές παραγωγής, οι οποίοι έχουν συγκεκριμένα όρια, η φαντασία, λέει ο Μπόλντιγκ είναι απεριόριστη και συνεπώς τα οφέλη της ανυπολόγιστα. Και προσθέτω ... είναι και φτηνή, δεν χρειάζεται να δανειζόμαστε για να τη χρησιμοποιήσουμε. Για να επιστρατεύσει κάποιος τη φαντασία του, ώστε να επινοήσει κάτι το πρωτοποριακό  ή να λύσει κάποιο πρόβλημα, δεν απαιτείται ούτε προηγμένη τεχνολογία, ούτε υψηλά ερευνητικά κονδύλια. Ο Έντισον, που έχει κάνει πάνω από χίλιες εφευρέσεις, το είχε πει πολύ απλά: «To invent, you need just a good imagination and a pile of junk», «για να εφεύρεις χρειάζεσαι μόνο καλή φαντασία και ένα σωρό σκουπίδια». 5:22 Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Σπάγκλερ  3 , ένας θυρωρός, ο οποίος έπασχε από άσθμα και όταν ξεσκόνιζε τον ενοχλούσε η σκόνη. Προσπαθούσε λοιπόν να βρει έναν τρόπο, αντί να ανακυκλώνει την σκόνη να απαλλάσσεται από αυτήν. Έτσι επινόησε την πρώτη ηλεκτρική σκούπα χρησιμοποιώντας αρχικά, έναν ανεμιστήρα και μία μαξιλαροθήκη. Ονόμασε τη σκούπα αυτή «σουίπερ» και χάρισε μερικές ακόμα σε φίλους και συγγενείς, στις γιορτές. Μία από αυτές τις σκούπες τη χάρισε στην ξαδέλφη του, την Σουζάνα Χούβερ. Ο σύζυγος της ξαδέλφης του, ο Ουίλιαμ Χένρι Χούβερ, βιομήχανος δερματίνων ειδών, εκείνη την εποχή, είδε την σκούπα, βρήκε ενδιαφέρουσα την ιδέα και μαζί με τον Σπάγκλερ ιδρύσανε το 1912 την γνωστή εταιρία παραγωγής ηλεκτρικής σκούπας Χούβερ (Hoover). 6:20 Και αυτή δεν είναι η μόνη περίπτωση, είναι πάρα πολλές περιπτώσεις που για κάποια εφεύρεση δεν χρειάζεται ούτε εξειδικευμένη γνώση, ούτε υψηλά κονδύλια, ούτε οργανωμένες ομάδες ... ... ... 7:51 Για να καινοτομήσουν οι πρωτοπόροι επιστήμονες επιστρατεύουν πιο πολύ την φαντασία τους παρά τις γνώσεις τους. Ο Αϊνστάιν το είχε θέσει ξεκάθαρα: «Η φαντασία είναι σπουδαιότερο εφόδιο από τη γνώση», επειδή η γνώση περιορίζεται σε αυτό που καταλαβαίνουμε μία συγκεκριμένη ιστορική στιγμή, ενώ η φαντασία αγκαλιάζει όλα αυτά που θα κατανοήσουμε στο μέλλον. 8:23 Έρχομαι τώρα σε κάτι που πιστεύω πολύ βαθιά και το λέω και το ξαναλέω, ότι στόχος της Εκπαίδευσης, του εκπαιδευτικού συστήματος, δεν πρέπει να είναι τόσο η μετάδοση γνώσεων όσο η καλλιέργεια της δημιουργικότητας και φαντασίας του παιδιού. Το έχω πει σε πολιτικούς, το έχω πει σε Υπουργούς Παιδείας, αλλά δεν φαίνεται να το καταλαβαίνουν. Και μάλιστα πρόσφατα, σε ένα βιβλίο με τίτλο: «Big Data»  4  του Βίκτωρ Μέγερ, σε μία κριτική του, γράφει ο Tζάστιν Γουέμπ  5 , «Γιατί να σπαταλάμε τον χρόνο μας μαθαίνοντας γεγονότα. Όσα ήταν απαραίτητο να τα απομνημονεύουμε από βιβλία μπορούμε να τα έχουμε διαθέσιμα ανά πάσα στιγμή κυριολεκτικά στη τσέπη μας σε μια μικρή συσκευή, ή μεθαύριο ακόμη και στα γυαλιά μας». 9:14 Και πάλι ο Αϊνστάιν: «Never memorize something that you can look up» («Ποτέ μην απομνημονεύεις κάτι που μπορείς να αναζητήσεις»). 9:20 Παρόλα αυτά, η ενθάρρυνση της δημιουργικότητας και η καλλιέργεια της φαντασίας είναι από τις πιο παραμελημένες πλευρές των συγχρόνων εκπαιδευτικών συστημάτων. Παραγεμίζουμε τα παιδιά σαν γαλοπούλες με γνώσεις, πληροφορίες, γεγονότα και αφήνουμε τη φαντασία τους να λιμοκτονεί. Τα παιδιά εισέρχονται στο σχολείο προικισμένα με πλούσια φαντασία και αποφοιτούν με φαντασίες ατροφικές και στραγγαλισμένες. Το βλέπω στα σχολεία που πηγαίνω. Τα μικρά παιδιά με τα οποία επικοινωνώ είναι γεμάτα φαντασία, μετά από λίγο τα βλέπεις γίνονται σαν πιόνια, σαν ρομπότ, κι αγχωμένα κιόλας από αυτά που πρέπει να μάθουν. 12:02 Δηλαδή, διαθέτουμε ικανότητες τις οποίες αντί να τις αναπτύξουμε στο εκπαιδευτικό σύστημα τις στραγγαλίζουμε, τις χάνουμε. Μαθαίνουμε τα παιδιά να υπηρετούν την πραγματικότητα αντί να την ξεπερνάνε. Και βέβαια, δεν θα σας εκπλήξει να σας πω ότι, παραμύθια γράφω, πιστεύω ότι καλύτερη τροφή της φαντασίας είναι τα παραμύθια. Και πάλι να επικαλεστώ τον Αϊνστάιν: «If you want your children to be intelligent, read them fairy tales. If you want them to be more intelligent, read them more fairy tales» («Αν θέλετε τα παιδιά σας να είναι ευφυή, να τους διαβάζεται παραμύθια. Αν θέλετε να είναι πιο ευφυή, να τους διαβάζεται περισσότερα παραμύθια»). 12:41 Ο Άλαν Τούριγκ, ο πατέρας της επιστήμης των Ηλεκτρονικών Εγκεφάλων, είχε επηρεαστεί στο έργο του από παραμύθια. Παραμύθια με προφητείες που διάβαζε όταν ήταν παιδί. Η αγάπη του για τα παραμύθια συνεχίστηκε σε μεγάλη ηλικία και τη μοιραζόταν αυτή την αγάπη με τον μαθηματικό Γκέντελ ο οποίος είχε πει ότι «Μόνο οι μύθοι αποδίδουν τη πραγματικότητα όπως θα έπρεπε να είναι». Ακόμα και η τραγική αυτοκτονία του Τούριγκ το 1954 ήταν μια αναπαράσταση του αγαπημένου του παραμυθιού της Χιονάτης. Αυτοκτόνησε δαγκώνοντας μια μπουκιά από ένα μήλο εμποτισμένο με κυάνιο. Υπάρχουν κάποιοι που πιστεύουνε, αν και δεν γίνεται δεκτό επισήμως, ότι το δαγκωμένο μήλο των ηλεκτρονικών υπολογιστών της Apple είναι φόρος τιμής στον πατέρα των ηλεκτρονικών εγκεφάλων. Δεν έχουμε καιρό να σας απαριθμήσω τον ρόλο που έχουν παίξει στη ζωή πολλών σημαντικών ανθρώπων. 13:42 Γιατί όμως είναι σημαντικά τα παραμύθια κι ο μύθος; Επειδή ο μύθος προηγείται, η πραγματικότητα έπεται. Γοργόνες κολυμπούσαν ανέκαθεν στα παραμύθια όπως επίσης και Κένταυροι κάλπαζαν ανέκαθεν στα παραμύθια. Τώρα με την βοήθεια των τρανστζένικς  6 , διαγονιδιακή τεχνολογία, φανταστικά όντα δημιουργούνται το ένα μετά το άλλο. Το γαλλικό ινστιτούτο αγρονομικής έρευνας δημιουργεί το πρώτο πυγολαμπιδολαγουδάκι που φωσφορίζει σαν πυγολαμπίδα. Με την χρήση DNA αράχνης, ερευνητές στο Κεμπέκ, δημιουργούνε τον πρώτο αραχνοτράγο, από το γάλα του οποίου παρασκευάζονται πανίσχυρες ίνες για αλεξίσφαιρα γιλέκα. Το ίδιο και με τους μανδύες που σε καθιστούν αόρατο. Ανέκαθεν τους διαβάζαμε στα παραμύθια. Τώρα η επιστημονική ομάδα του Ξανκ Ζανκ στο πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ καταφέρνει να καταστίσει αόρατα τρισδιάστατα αντικείμενα καλύπτοντας τα με τα λεγόμενα μεταματέριαλς. Είναι κάτι σαν οπτικά τεφλόν που απωθούν τα σωματίδια του φωτός και καθιστούν το αντικείμενο αόρατο. Δηλαδή το παραμύθι εδώ και πολύ καιρό μας το λέει και τώρα το πραγματοποιούμε, το υλοποιούμε. ............................... 18:28 Και για να σας δείξω τον διωγμό της φαντασίας στην εκπαίδευση, που δεν έχουμε δυστυχώς τον χρόνο να σας αναπτύξω τους λόγους ιστορικά για τους οποίους διώκεται η φαντασία, θα σας πω μια ιστορία που μου την διηγήθηκε, δεν ζει πλέον, ο θεατρικός συγγραφέας Ιάκωβος Καμπανέλης. Μια μέρα στο ....... κέντρο που μιλούσαμε μου είπε αυτή την ιστορία για την κόρη του η οποία είναι μεγάλη γυναίκα τώρα. Μου είπε λοιπόν ότι στο σχολείο τους είχαν ζητήσει από τα παιδιά να γράψουνε πώς περάσανε το Σαββατοκύριακο τους ή κάποια γιορτή δεν θυμάμαι, και να κάνουν μία ζωγραφιά. Μου λέει ο Καμπανέλης ότι είχανε πάει με την κορούλα του μια εκδρομή με το αυτοκίνητο και όπως το αυτοκίνητο έτρεχε παρατηρούσε το κοριτσάκι από το παράθυρο τον ήλιο ανάμεσα σε διάφορα διάσελα, δηλαδή τον έβλεπε να εμφανίζεται και να εξαφανίζεται και τον ξανάβλεπε και τον ξανάβλεπε όπως περνούσε το αυτοκίνητο και όταν η δασκάλα ζήτησε να κάνουν κάποια ζωγραφιά, ζωγράφισε μία σειρά από βουνά κι ανάμεσα τους πέντε ήλιους. Και γύρισε, μου λέει ο Καμπανέλης, κλαμένη από το σχολείο γιατί η δασκάλα είχε διαγράψει τους τέσσερεις ήλιους και είχε αφήσει μονάχα τον ένα. Ποια είναι η ειρωνεία; Η ειρωνεία είναι ότι και από επιστημονικής πλευράς η κορούλα του Καμπανέλη κι όχι η δασκάλα είχε δίκιο. Δεν υπάρχει ένας μόνο ήλιος, το ηλιακό μας σύστημα δεν είναι το μοναδικό, οι ήλιοι είναι πολλοί, ίσως άπειροι, σίγουρα παραπάνω από πέντε. 20:07 Αυτά είχα να σας πω, παίρνω τώρα το πράσινο καγκουρό μου και επιστρέφω στο Νησί των πυροτεχνημάτων. Ευγένιος Τριβιζάς. Ο καθηγητής εγκληματολογίας που ανακάλυψε τη Φρουτοπία, το γαργαλιό, το ρουφοσκόπιο αστεριών. Θεωρεί το ελληνικό σχολειό βαρετό και εχθρό της δημιουργικότητας. Είναι μόνιμος κάτοικος στο νησί των πυροτεχνημάτων ... Διαβάστε όλο το άρθρο: http://www.mixanitouxronou.gr   1   https://el.wikipedia.org   2   Ο Kenneth Ewart Boulding (January 18, 1910 – March 18, 1993) ήταν ένας οικονομολόγος, εκπαιδευτικός, ακτιβιστής της ειρήνης, ποιητής, θρησκευτικός μυστικιστής, Κουακέρος, επιστήμονας και διεπιστημονικός φιλόσοφος. (https://en.wikipedia.org)   3   James Murray Spangler (November 20, 1848 – January 22, 1915) (https://en.wikipedia.org).   4   Μια 22 σελίδων περίληψη του βιβλίου Big Data των Viktor Mayer-Schonberger και Kenneth Cukier, στα αγγλικά: http://www.kimhartman.se/...big-data-pdf.pdf.   5   http://www.radiotimes.com   6   Transgenics: ο κλάδος της βιολογίας που ασχολείται με την μεταφορά γονιδίων σε άλλα είδη και οι τεχνικές για τη δημιουργία οργανισμών που έχουν γονίδια από άλλα είδη (http://dictionary.reference.com) έτσι ώστε ο οργανισμός να αποκτήσει καινούργια χαρακτηριστικά τα οποία θα μπορεί να κληρονομεί στους απογόνους. Η καλλιέργεια της φαντασίας, η καλλιέργεια της δημιουργικότητας, της εφευρετικότητας και της καινοτομίας είναι πλέον αναγνωρισμένα διεθνώς ο σημαντικότερος σκοπός κάθε εκπαιδευτικού συστήματος. Το γνωρίζουν και οι δικοί μας νομοθέτες αλλά δυστυχώς εκτονώνουν την διάθεση τους για καλλιέργεια της δημιουργικότητας μόνο σε μια σύντομη έκθεση ιδεών στο πρώτο άρθρο του νόμου υπ’ αριθμ. 4186 για την «Αναδιάρθρωση της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης», Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (Τεύχος πρώτο, Αρ. Φύλλου 193) 17 Σεπτεμβρίου 2013. Άρθρο 1, τίτλος, «Έννοια και Σκοποί του Γενικού Λυκείου»: «α) Η παροχή γενικής παιδείας υψηλού επιπέδου, που θα συμβάλλει στην ισόρροπη γνωστική, συναισθηματική, πνευματική και σωματική ανάπτυξη όλων των μαθητών. β) Η προαγωγή της κριτικής σκέψης, της πρωτοβουλίας, της δημιουργικότητας και των ικανοτήτων των μαθητών. στ) Η διασφάλιση της ισορροπίας στη σχολική ζωή ούτως ώστε οι μαθητές να έχουν τη δυνατότητα να συνδυάζουν τη γνώση, τον ελεύθερο χρόνο, τη δημιουργία και τη δυνατότητα να συμμετέχουν στην παραγωγή κοινών έργων στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής κοινότητας στην οποία μετέχουν. ζ) Η ανάπτυξη δεξιοτήτων εφαρμογής της γνώσης και επίλυσης προβλημάτων. η) Η καλλιέργεια της ικανότητας κάθε ατόμου για κριτική προσέγγιση και η ανάπτυξη δεξιοτήτων αξιοποίησης των νέων τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνιών και θ) Η καλλιέργεια δεξιοτήτων που θα διευκολύνουν την πρόσβαση των μαθητών στην αγορά εργασίας». Στην συνέχεια, στην πρακτική εφαρμογή, νομοθετούν ένα σύστημα εκπαίδευσης που καλλιεργεί και αξιολογεί αποκλειστικά και μόνο την απομνημόνευση, τη στείρα αποστήθιση. Ο Βρετανός ψυχίατρος McGilchrist στα δύο του βιβλία («The Master and His Emissary: The Divided Brain and the Making of the Western World»/«Το Αφεντικό κι ο Υπηρέτης του: Ο διηρημένος εγκέφαλος και η δημιουργία του Δυτικού κόσμου» και «The Divided Brain and the Search for Meaning. Why Are We So Unhappy?»/«Ο Διαιρεμένος Εγκέφαλος και η Αναζήτηση Νοήματος. Γιατί Είμαστε τόσο Δυστυχείς;») παρουσιάζει τις διαφορές του τρόπου λειτουργίας των δύο εγκεφαλικών μας ημισφαιρίων και το έργο του είναι ένα σοβαρό επιστημονικό υπόβαθρο πάνω στο οποίο μπορεί να βασιστεί η συζήτηση για την παιδεία και την αλλαγή των εκπαιδευτικών συστημάτων. Το εκπαιδευτικό μας σύστημα καλλιεργεί και αξιολογεί μόνο τις μισές εγκεφαλικές λειτουργίες των μαθητών και ουσιαστικά τους σακατεύει! Περισσότερα: «Για την Παιδεία ρε γα Motto»